ÜRETKEN YAPAY ZEKA İLE İŞE ALIM SÜRECİNDE ADAY İŞÇİNİN KİŞİSEL VERİLERİNİN ÖRNEKLERLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2025, Volume: 22 Issue: 2, 507 - 550, 26.06.2025

Mihri Ceren Aktan

https://doi.org/10.63117/yuhfd.1727756

Abstract

Teknolojik gelişmeler neticesinde kişisel verilerin işlenmesinin yaygınlaşması ile kişisel verilerin korunmasının önemi gittikçe artmaktadır. İş sözleşmesinin kurulmasında işçinin kişiliği ve yeteneklerinin ön planda olması nedeniyle, aday işçinin kişisel verilerinin veri koruma hukukunun ilkelerine aykırı biçimde işlenmesi faaliyeti, aday işçinin kişilik hakkı değeri olan özel hayatın gizliliğinin ihlali anlamına gelmekte ve aday işçinin kişisel verilerine müdahale niteliği taşımaktadır. Bu durum, işverenin işe ve işyerine yönelik ekonomik menfaatleri ile aday işçinin hakları arasında önemli çatışmalar yaratmaktadır. İşverenin işe alım sürecinde aday işçiye ait elde ettiği kişisel verilerin işlenmesi, adayın özel hayatına saygı gösterme yükümlülüğü ile dengelenmelidir. İşe alımlarda kullanılan üretken yapay zeka modelleriyle aday işçinin verilerinin işlenme sınırının ne olduğuna ilişkin uygulamada sorun yaşanmaktadır. Bu çalışmada, iş hukuku ve kişisel verilerin korunmasına ilişkin mevzuat çerçevesinde, aday işçiye yöneltilen sorular ile toplanan kişisel veriler arasındaki ilişki, kişisel verilerin korunması hakkı ve insan onuru kavramları ışığında ele alınarak, işe alım süreçlerinde üretken yapay zeka sistemlerinin kullanımı incelenecektir.

Keywords

İşe Alım , Mülakat , İş İlişkisi , Aday İşçi , Kişisel Veri , Üretken Yapay Zeka , Algoritmik Ayrımcılık

References

• KİTAPLAR ve MAKALELER
• Ali Güzel, Deniz Ugan Çatalkaya, Hande Heper, İş Hukukunun Yapay Zeka ile Buluşması: İşverenin Algoritmik Yönetimi, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, Özel Sayı, 2023, s. 25-111.
• Başak Ozan Özparlak, Büyük Veri Çağında Yapay Zeka Sistemlerinin Çalışma İlişkilerinde Kullanımı: Hukuki Bir Değerlendirme, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 2021.
• Başak Ozan Özparlak ve Murat Engin, İşe Girişte Yapay Zeka ve Ayrımcılık, Hukuk Perspektifinden Yapay Zeka, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Cevat Gökhan Erbaş, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında İşçinin Elektronik Ortamda Gözetlenmesi, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 1, 2017, s. 97-108.
• Durmuş Tezcan / Mustafa Ruhan Erdem / Murat Önok, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 16. Baskı, Ankara 2018.
• Elif Küzeci, Kişisel Verilerin Korunması, On İki Levha Yayıncılık, 4. Baskı, İstanbul 2021.
• Ezgi Sima Çelik, İşe Alımda Adayın Kişisel Veri Güvenliği: Yapay Zekâ Destekli Video Mülakat Uygulamaları, Kişisel Verileri Koruma Dergisi. 6(1), 2024, 1-13.
• Emine Kambur, Yapay Zeka Çağında İnsan Kaynakları Yönetimi Konusunda Yazılmış Türkçe Makaleler Üzerine Bir Araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 48, 2022, s. 139-152.
• Emine Kambur, İş Görüşmelerinde Yapay Zeka, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 20 Sayı: 1, 2022, s. 513-529.
• Erdem Büyüksağiş, Yapay Zeka Karşısında Kişisel Verilerin Korunması ve Revizyon İhtiyacı, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 18 Sayı: 2, 2021, s. 529-541.
• Erdem Dirimeşe, Betül Gök, İşverenlerin Gözünden Romanların İstihdam Edilmesinde Karşılaşılan Problemler, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi Cilt: 18 Sayı: 59, 2023, s. 87-109.
• Ertuğrul Yuvalı, İşçinin Kişisel Özellikleri Bakımından İşverenin Eşit Davranma Borcu, Turhan Kitabevi, Ankara 2012.
• Gülbeniz Akduman, Dijital İşe Alım: Dijital Dünya’nın İnsan Kaynakları İşe Alım Fonksiyonuna Etkisinin Kavramsal ve Uygulama Örnekleriyle Değerlendirilmesi, International Journal of Arts and Social Studies, Cilt: 2 Sayı: 3, 2019, s. 24-44.
• Gülsevil Alpagut ve Aybüke Karaca Yağcı, İşyerinde Yapay Zeka Uygulaması ve Ayrımcılık, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı: 49, İstanbul 2023, s. 11-44.
• Hasan Tahsin Fendoğlu, İnsan Hakları Hukuku, Yetkin Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2024.
• Hazar Can Kıpçak, Çalışanların Kişisel Verilerinin İş İlişkisi Kapsamında Korunması, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara 2023.
• Helin Karakuş, İş İlişkisinde Kişisel Verilerin Korunması, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2024.
• Henry Shue, İnsan Hakları Kavramı ve Temelleri, İnsan Haklarının Felsefi Temelleri Uluslararası Semineri, Yay. Haz. Ioanna Kuçuradi, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara 2016.
• İlke Gürsel, İşçinin Kişisel Verilerinin Korunması Hakkı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• İonna Kuçuradi, Adaletin Gerektirdiği Hukuk, İnsan Hakları Düşüncesi Işığında İnsan Hakları Belgeleri, İnsan Hakları, Kavramları ve Sorunları, İnsan Haklarının Felsefi Temelleri Uluslararası Semineri, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara 2009.
• İonna Kuçuradi, İnsan Hakları, Kavramları ve Sorunları, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara 2009.
• Kamil Ahmet Sevimli, Veri Koruma Hukuku İlkeleri Işığında Türk Borçlar Kanunu Madde 419, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı: 24, 2011, s. 122-141.
• Kamil Ahmet Sevimli, İşçinin Özel Yaşamına Müdahalenin Sınırları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul 2006.
• M. Kemal Oğuzman, M. Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Vedat Kitapçılık, 16. Bası, Cilt 1, İstanbul 2018.
• Mehmet Bedii Kaya, Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Korunması Arasında Denge, Güncel Gelişmeler Işığında Kişisel Verilerin Korunması Hukuku, Leyla Keser Berber / Ali Cem Bilgin, Marmara Hukuk Bilimsel Toplantılar Serisi-1, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 2020.
• Mihri Ceren Aktan / Yunus Emre Baş, İş Sözleşmelerindeki Değişiklik Kayıtları ve İşverenin Genişletilmiş Yönetim Hakkı, GSI Articletter Dergisi, 2023 Winter, s. 200-221.
• Nizamettin Aktay, Kadir Arıcı, Emine Tuncay Senyen Kaplan, İş Hukuku, Gazi Kitabevi, 6. Baskı, Ankara 2013.
• Nuri Çelik, Nurşen Caniklioğlu, Talat Canbolat, Ercüment Özkaraca, İş Hukuku Dersleri, Beta Yayıncılık, Yenilenmiş 36. Bası, İstanbul 2023.
• Oktay Uygun, Devlet Teorisi, On İki Levha Yayıncılık, 3. Baskıdan 4. Tıpkı Bası, İstanbul 2017.
• Sabahattin Yürekli, İş Hukukunda Sözleşme Görüşmelerinden Doğan Sorumluluk (Culpa In Contrahendo), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 72 Sayı: 2, 2014, s. 541-579.
• Selen Uncular, Teknolojinin Etkisiyle Dönüşen İş İlişkisinde Giriş Kontrol Sistemleri, Yer Belirleme Sistemleri ve Sosyal Medya Vasıtasıyla İzleme, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 3 Sayı: 66, 2020, s. 1673-1700.
• Selma Kılıç Kırılmaz / Çağdaş Ateş, İşe Alımlarda Yapay Zekâ Kullanımı: Kavramsal Bir Değerlendirme, Journal of Business and Trade (JOINBAT), 2(1), 2021, s. 37-48.
• Sencer Metin Ses ve M. Refik Korkusuz, İş İlişkisinde Kişisel Verilerin Yapay Zeka Destekli Sistemler Yardımıyla İşlenmesi, ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 2, 2024, s. 1000-1050.
• Tuğçe Kaya, İş Görüşmeleri Sürecinde İşçi Adayının Kişisel Verilerinin Korunması, Kişisel Verileri Koruma Dergisi. 4(2), 2022, s. 34-47.
• Yeliz Bozkurt Gümrükçüoğlu / Gülnihal Ahter Yakacak, Yapay Zekanın İşe Alım Süreçlerinde Kullanımı ve Algoritmik Ayrımcılık, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 72 Sayı: 4, 2023, s. 1701-1757.
• Yunus Emre Gür, Cem Ayden, Atilla Yücel, Yapay Zekâ Alanındakı̇ Gelı̇şmelerı̇n İnsan Kaynakları Yönetı̇mı̇ne Etkı̇sı̇, Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Cilt: 3 Sayı: 2, 2019, s. 137-158.
• Zeynep Öğretmen Kotil, Kişisel Verilerin Korunması Çerçevesinde Yapay Zeka, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 2022.
• Zhisheng Chen, Ethics and Discrimination in Artificial Intelligence-Enabled Recruitment Practices, Humanities and Social Sciences Communications, Cilt: 10 Sayı: 1, 2023, s. 1-12.