“Toplum Gemisi” Hadisinin Sübut Ve Anlama Çalışması

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 1, 73 - 104, 15.10.2017

Mustafa Işık

Öz

İslam dininin en önemli kaynağı Kur’an, ikinci kaynağı ise Hz. Peygamber’in hadis/sünnetidir.

Hadis kelimesi ‘haber’ anlamında da kullanılmaktadır. ‘Muhabirliğin anahtarı’ kabul edilen 5N1K’nın

(Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?) hadislerin sübutu ve anlaşılmasında kullanılabileceği

düşünülmektedir.

Hadis usûlünde ‘ferd’ olarak bilinen, birkaç kuşakta tek kişi tarafından rivâyet edilen bir hadis çeşidi

bulunmaktadır. Hz. Peygamber’in, toplumu gemi yolcularına benzeten sembolik bir hadisi vardır.

Ferd hadis olması yüzünden sıhhati sorunlu olup bu rivayetin epistemolojik değerinin de sorgulanması

gerekmektedir. Yolcuları toplum katmanlarına göre sınıflandıran, yöneticiye kaptan sorumluluğu

yükleyen bu hadis metninin sağlamlığının tesbiti ve metninin daha iyi anlaşılabilmesi için metne

5N1K soruları yöneltilerek geri bildirimler alınmaya çalışılmıştır.

Toplumsal bir varlık olan insanın birlikte yaşarken uyması gereken hak ve özgürlüklerinin bir sınırı

vardır. Bu sınırların belirlenmesinde yine bu sınıfların davranışlarının belirleyiciliği mevcuttur. Toplum

gemisinin denizde yol alırken birilerinin ‘kendine ait yerden’ gemide delik açma girişimine karşın

diğer yolcuların tepkisi önem arz etmektedir. Sosyolojik yapısı olan bu hadis metni, her zaman ve

zeminde güncel önemini korumaktadır.

Makalede 5N1K tekniğinden hareketle bu hadis metninin sübût ve anlama çalışması yapılmış; geribildirimler

alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, haber, anlama, 5N1K, eğitim

Kaynakça

• Abdulhak b. Seyfeddin Dihlevî, Mukaddimetü fi Usûli’l-Hadis, thk. Selman el-Hüseynî el- Nedvî, Daru’l-Beşâiri’l-İslamiyye, Beyrut, 1986.
• Abdullah b. Zübeyr, Humeydî, Müsned, thk. H. Azamî, Beyrut, 1988.
• Abdullah b. Mübârek, Ebû Abdurrahman, Müsned, thk. S. Samerraî, Mektebetü'l-Maârif, Riyad, 1987.
• Apak, Adem, Anahatlarıyla İslam Tarihi, İstanbul, 2011.
• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul, 2010.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b.Musa el-Hanefi, Umdetü’l-Kari şerhi Sahihi'l-Buhârî, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut, [t.y.]
• Başaran, İ. Ethem, Eğitim Psiklojisi, Ankara, 1996.
• Baymur, Feriha, Genel Psikololji, İstanbul, [t.y.]
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne Hüseyin b. Mesud, Mealimü't-Tenzil, thk. Muhammed Abdullah Nemr, Daru Taybe, Riyad, 1993.
• Beydaba, Kelile ve Dimne, çev. İbnü’l-Mukaffa, Kahire, 1937.