Erken Cumhuriyet Döneminde ‘Türk Ocakları’ ve Spor

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 77 - 87, 15.12.2018

Sevda Korkmaz Turgay Biçer

Öz

Fransız ihtiali
sonrası batıda ortaya çıkan milliyetçilik akımı, çok uluslu bir imparatorluk
olan Osmanlı Devleti’ni derinden etkilemiş, oluşan siyasi atmosfer pek çok
etnik grubu olduğu gibi Türklere de sirayet etmiştir. Yaşama tutunma çabası
içindeki devlette Osmanlıcılık ve İslamcılık akımlarının etkisizliği özellikle
Balkan savaşlarıyla açıkça görüldüğünden çözüm için Türkçülük etrafında
toplanma fikri öne çıkmıştır. Türkçülük hareketi özelikle II.Meşrutiyet’in
getirdiği özgürlük ortamında birbiri ardına kurulan derneklerle örgütlenme
yoluna gitmiştir. Bunlar arasında en uzun ömürlü olanı ise Türk Ocakları
olmuştur.

 

1913 yılında
İstanbul’da basılan Ocak tüzüğünde kuruluş gayesi Türklerin; milli
terbiyelerinin, ilmi, içtimai ve iktisadi seviyelerinin ilerlemesi ve gelişmesi
için Türk ırk ve dilinin kemaline çalışmaktır (Akyüz,1986:202). Ocağın kuruluş
amaçları arasında spor yer almazken zaman içinde savaş koşullarının da
etkisiyle ulus bilincine sahip, vatan savunması için bedenen güçlü nesillere
duyulan ihtiyaç, ırkın ıslahı ve gelişimi için en etkin ve dolaysız yol olarak
görünen sporun, Ocakların faaliyetleri arasında yer bulmasını sağlamıştır. Bu
makalede, literatür tarama ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılarak erken
cumhuriyet döneminde Türk Ocakları’nın spor etkinliklerini ortaya koymak
hedeflenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Spor tarihi, Türk Ocakları

Türk Ocakları and Sport in early Republican Period

Öz

The nationalist movement that emerged in the
west after the French Revolution affected deeply the Ottoman Empire, a
multinational empire, and the political atmosphere that emerged spreads to the
Turks as well as many ethnic groups. As the ineffectiveness of the Ottomanism
and Islamism movements was clearly seen in the Balkan wars, the idea of
gathering around Turkism came to the forefront. The Turkism movement in
particular went on its way to organizing with the associations established
behind each other in the freedom environment brought by the Second
Constitutional Monarchy. Among these, the longest-lasting one was Turkish
hearths.

                The
founding purpose of the Turks in the Hearths law, which was published in
Istanbul in 1913, (Akyüz, 1986: 202)is  to study to enable the Turkish
race and language to reach its perfection for the advancement and development
of the scientific, economic, and economic levels of the national traditions. While
there is no sport among the founding purposes of the hearths, the necessity of
strong generations for the defense of the homeland and national consciousness
with the influence of the war conditions over time, the sport that seems to be
the most effective and direct way for the reclamation and development of the
race was placed among the activities of the hearths. In this article, it is
aimed to reveal the sport activities of the Turkish hearths during the early
republic period by using literature review and document review methods.

Anahtar Kelimeler

History of sport, Turkish hearths, Early Republican period

Kaynakça

• Akın, Y. (2014). Gürbüz ve yavuz evlatlar: erken cumhuriyet’te beden terbiyesi ve spor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akyüz, K. (1986). Türk Ocakları. Belleten. L(196), 201-228.
• Arıkan, Z. (1999). Halkevlerinin kuruluşu ve tarihsel işlevi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 6(23), 261-281.
• Candan,N., Bağırgan, T. (2010). Türk Ocaklarından Halkevlerine: Türkiye'de sporun erken dönem öyküsü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. XV(3), 17-32.
• Çavdar, T. (1983). Halkevleri. Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi 4.cilt. 878-884. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çeçen, A. (2000). Halkevleri: Atatürk’ün kültür kurumu. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Demirci, H.A. (2003). Tek parti döneminde siyaset-gençlik ilişkilerine bir örnek: gençlik teşkilatı tasarıları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 58(2), 55-77.
• Ertekin, O. (2009). Türkiye’de hukuk-siyaset ilişkileri. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 9.Cilt: Dönemler ve Zihniyetler. 285-311. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fişek, K. (1985). 100 Soruda Türkiye Spor Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Lüküslü, D., Dinçşahin, Ş. (2013). Shaping bodies shaping minds: Selim Sırrı Tarcan and the origins of modern physical education in Turkey. The International Journal of the History of Sport. 30(3), 195-209.
• Özçelik, Ş. (2010). Türk ocakları ve eğitim (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Adana.
• Palazoğlu, A.B., (1991). Başöğretmen Atatürk I (1919-1928) ve II (1928-1938). Ankara: MEB yayınları.
• Sarınay, Y. (1994). Türk milliyetçiliğinin tarihi gelişimi ve Türk Ocakları. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Soncu, A.G. (2012). Kimliklerin inşasında kurumsal dergilerin rolü: Türk Yurdu ve Ülkü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bilim Dalı, Ankara.
• Şahin, M. (2009). Türk Ocaklarının eğitim ve kültür faaliyetleri (1912-1931) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretimi Anabilim Dalı Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı, Ankara.
• Tuncer, H., Hacaloğlu, Y., Memişoğlu, R. (1998). Türk Ocakları tarihi: açıklamalı kronoloji. Ankara: Türk Yurdu Yayınları.
• Ülken, H.Z. (1992). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Üstel, F. (2008). Türk Ocakları. 263-268. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4.cilt: Milliyetçilik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Üstel, F. (2010). İmparatorluktan ulus devlete Türk milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yarar, B. (2014). Osmanlı’dan cumhuriyete geçiş süreci ve erken cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde modern sporun kuruluşu. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. (21). 301-317.