Osmanlı Dönemi’nde Matbaada Basılan İlk Yabancılara Türkçe Öğretimi Kitabı Üzerine

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 42 - 53, 15.01.2019

Nurşat Biçer

Öz

Osmanlı
Dönemi’nde Avrupa ile gelişen siyasi ve ekonomik ilişkiler dolayısıyla
Avrupalılarda Türkçe öğrenme isteğinde büyük bir artış olmuştur. Bu ilginin
neticesinde Avrupa’da Türkçe öğretimi kitapları hazırlanmıştır. Osmanlı Devleti’nde
ise bu konu uzun süre ihmal edilerek daha sonraki dönemlerde bazı çalışmalar
yapılmıştır. Matbaanın Osmanlı’ya gelişiyle bu süreç ivme kazanarak birçok eser
basılmıştır. Bunların ilki Jean Baptiste Holdermann’ın Grammaire Turc ou methode courte et facile pour apprendre la langue Turque
adlı eseridir. Bu çalışmanın amacı Osmanlı döneminde matbaada ilk basılan
Türkçe öğretimi kitabı olan Grammaire Turc ou methode courte et facile pour
apprendre la langue Turque adlı eseri dil öğretimi açısından incelemektir.
Çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmış ve örnek bölümlerle
desteklenmiştir. Kitap, devlet nazırı Cardinal de Fleuri’ye yazılan ithaf, ön
söz, fasıl, doğru ve yanlış cetvelleri hariç dörderlik formalar şeklinde 194
sayfadan oluşmaktadır. Kitapta Osmanlı ve Latin alfabesiyle verilen Türkçe
kelimelerin Fransızca karşılıklarına yer verilmiştir. Türkçeye ait dil bilgisi
özelliklerinin yanı sıra örnek cümleler ve sözcük listeleri bulunmaktadır. Bu
kitabın değerlendirilmesi yabancılara Türkçe öğretimi tarihine önemli katkılar
sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Holdermann, Yabancılara Türkçe öğretimi, Dil öğretimi, Türkçe öğretimi tarihi

Kaynakça

• Barın, E. (1994). Yabancılara Türkçenin öğretimi metodu. Tömer Dil Dergisi, 17, 53-56.Barın, E. (2004). Yabancılara Türkçe öğretiminde ilkeler. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1, 19-30.Barın, E. (2010). Yabancılara Türkçe öğretimi amacıyla yazılan “Ecnebilere Mahsus” Elifbâ kitabı üzerine. Türklük Bilimi Araştırmaları, XXVII / Bahar, 121-136.Biçer, N. (2011). Kıpçak dönemi eserlerinin yabancılara Türkçe öğretimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.Biçer, N. (2017). Türkçe öğretimi tarihi. İstanbul: Kesit Yayınları.Büyüköztürk, Ş., vd. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Demirel, Ö. (2004). Yabancı dil öğretimi. (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.Golden, P. B. (2012). Türk halkları tarihine giriş. İstanbul: Ötüken Neşriyat.Karagöl, E. (2011). Sir James William Redhouse ve İngilizlere Türkçe öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.Karakuş, İ. (2006). Atatürk Dönemi eğitim sisteminde Türkçe öğretimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Sepetcioğlu, T. E. (2010). Türkiye’de Ana Dili Türkçe olmayan göçmen topluluklara yaklaşımlara dair bir örnek: Girit göçmenleri. ÇTTAD, IX/20-21, 77-108.Şahbaz, N. K. (2005). Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar (1839-1928) Türkiye’de ilkokuma ve yazma öğretimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Şimşir, B. N. (2008). Türk Yazı Devrimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Timur Ağıldere, S. (2010). XVIII. yüzyıl Avrupa’sında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin önemi: Osmanlı İmparatorluğu’nda İstanbul Fransız dil oğlanları okulu (1669-1873). Turkish Studies, 5(3), 693-704.Yağmur, Ö. (2014). Erken dönem Türkçe Transkripsiyon metinleri ve bunların dil araştırmaları açısından önemi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 4, 201-217.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.