Following the armistice of Mondros, It was decided that İstanbul which was occupied by allied powers would be given back to the new Turkish state. The invading English, French and Italian powers completed the evacuation between 25 August, 1923 and 2 October, 1923 in accordance with the protocol. The invading powers evacuated not only Istanbul but also Çanakkale, Tenedos and Imbros. With the signing of the surrender protocol, the last soldiers of the invading powers left Istanbul following the ceremony which was held in Dolmabahçe on the 2nd of October, 1923, however, some of the ships of the allied powers were going to leave the Bosphorous strait on the 31st of October, 1923. Turkish navy, which was under the control of allied powers since the treaty of Mondros, was in action again after five years and sailed to Mediterranean Sea nine years later for the first time. After the armistice of Mudania, the first division of Turkish army, (known as “Demir Firka) which was deployed near Istanbul, reached to the Anatolian part of İstanbul on 5 October. Turkish army arrived at Sirkeci and was welcomed by a very large crowd. İstanbul was under the control of the new Turkish state after the 3rd corps commanded by Şükrü Naili entered into İstanbul. Debates on deciding the capital city started after İstanbul was given back to the new Turkish state. When Turkish Grand assembly declared that Ankara was the capital of Turkey, the debates came to an end. Although the minorities which cooperated with the allied powers worried about their future, their worries ended with the arrival of Turkish army in İstanbul.
İstanbul Bosphorous and Dardanel Allied Powers Evacuation Turkish Navy
Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra İtilaf Devletleri’nin işgal ettiği İstanbul’un Lozan Antlaşması ile yeni Türk devletine teslimine karar verilmişti. İşgalci İngiliz, Fransız ve İtalyan kuvvetleri 25 Ağustos 1923’te başladıkları tahliyeyi, yapılan protokole uygun olarak 2 Ekim 1923’te tamamladı. İşgal kuvvetleri İstanbul’la birlikte Çanakkale, Bozcaada ve Gökçeada’yı da boşaltmıştı. Teslim protokolünün imzalanmasıyla birlikte 2 Ekim’de Dolmabahçe’de yapılan törenden sonra işgal kuvvetlerinin son askerleri de İstanbul’dan ayrıldı. Bazı İtilaf gemileri ise 31 Ekim 1923 tarihinde boğazlan terk edecekti. Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İtilaf Devletlerinin kontrolüne giren Türk donanması da 5 yıl sonra 6 Eylül 1923’te tekrar faaliyete başlamış ve 9 yıl sonra ilk kez Akdeniz’e açılmıştır. Mudanya Ateşkes Antlaşmasından sonra bir yıldır İstanbul önlerinde bekleyen Türk ordusunun “Demir Fırka” lakaplı Birinci Tümeni, 5 Eylül’de İstanbul’un Anadolu yakasına ulaşmıştır. 6 Ekim 1923’te Sirkeci’ye gelen Türk ordusu, kalabalık bir halk tarafından coşkuyla karşılanmıştır. Şükrü Naili Paşa komutasındaki Üçüncü Kolordunun 6 Ekim 1923’te İstanbul’a girmesiyle birlikte İstanbul yeni Türk devletinin kontrolüne girmiştir. İstanbul’un Türk devletine tesliminden sonra başkent tartışmaları da başlamış ve TBMM’nin 11 Ekim 1923’te Ankara’yı başkent ilan etmesiyle tartışmalar son bulmuştur. İşgal yıllarında İtilaf kuvvetleri ile işbirliği yapan azınlıklar, teslimden önce endişelenmişlerse de Türk ordusunun İstanbul’a girişiyle bu endişeleri sona ermiştir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 1 Ağustos 2012 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Cilt: 76 Sayı: 276 |
Belleten Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.