Atatürk’ün Adana Ziyaretleri

Yıl 2014, Cilt: 30 Sayı: 90, 49 - 82, 02.11.2014

Erdem Çanak

Öz

Mustafa Kemal Atatürk zaman zaman yurt gezilerine çıkmıştır. Bu geziler kapsamında
Adana’ya da dokuz defa gelmiştir. Bu ziyaretler, bilhassa önemli siyasi ve sosyal gelişmelerin
hemen öncesi veya sonrasında gerçekleşmiş olması bakımından dikkat çekmiştir. Bu nedenle
Atatürk, ziyaretleri esnasında halkla iç içe olabileceği ve onlarla fikir alışverişinde bulunabileceği
Belediye, Vilayet, Cumhuriyet Halk Fırkası ve Türk Ocağı gibi yerleri ziyarete büyük önem
vermiştir. Bu şekilde, gerçekleştirmiş olduğu inkılâpların uygulanışını görmüş, gerçekleştirmeyi
düşündüğü inkılâplarla ilgili olarak da kamuoyunun nabzını tutma imkânına sahip olmuştur.

Atatürk’ü Adana ziyaretleri esnasında mülkî ve askerî yetkililerin yanı sıra kalabalık bir vatandaş topluluğu karşılamıştır. Bu yönüyle ziyaretler, Adanalıların Atasına olan sevgi ve saygısını
göstermesi bakımından önemli birer vesile olmuştur. Bunun yanı sıra Ulu Önder’in ziyaretler
esnasında yaptığı konuşmalar da geleceğin Türkiye’sine yönelik ipuçları vermesi bakımından büyük bir ilgiyle takip edilmiştir. Bu çalışmada da Ulu Önder’in Adana’yı ziyaretleri çeşitli yönleri
ile ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Atatürk’ün Yurt Gezileri, Adana, Seyhan

Atatürk’s Vısıts Of Adana

Öz

Mustafa Kemal Atatürk came to the country time to time the trip. The scope of this trips
on came nine times of Adana. These visits, particularly the eve of important political and social
developments or it has attracted attention in that it took place later. Therefore Ataturk, the public
might be nested during visits and can exchange ideas with them municipal, provincial and places
like the Turkish Republican People’s Party has given great importance to the visit in Türk Ocakları. Has seen the implementation of the reforms that have been carried out in this way, as he thought about the revolution it has had the opportunity to perform to keep the pulse of the public.

During their visit to Ataturk’s civil and military authorities as well as the island has welcomed a large community of citizens. Visits to this aspect, has been an important occasion in
reflecting the love and respect for the ancestors of Adana. As well as Visits to the Great Leader
because it gives clues to the future with Turkey on his speech at the time were followed with great
interest. In this study it great Leader’s visit to Adana is dealt with various aspects.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Trips to Country Atatürk, Adana, Seyhan

Kaynakça

• SÜRELİ YAYINLAR
• Akşam
• Cumhuriyet
• Görüşler
• Milliyet
• Türk Sözü
• Ulus
• Yeni Adana
• KİTAPLAR VE MAKALELER
• Adana’da Törenler, Adana Büyükşehir Belediyesi Altınkoza Yayınları, Adana 2003.
• ALTAY, Fahrettin, 10 Yıl Savaş (1912-1922) ve Sonrası, İnsel Yayınları, İstanbul 1970.
• Anadolu ve Rumeli’de Gerçekleştirilen Ulusal ve Yerel Kongreler ve Kongre Kentleri Bibliyografyası, Cilt 5 (Edirne, Lüleburgaz, Pozantı), TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara 1994.
• ARIKOĞLU, Damar, Hatıralarım, İstanbul 1961.
• ARTAN, Gündüz, Atatürk Mersin’de, Mersin Deniz Ticaret Odası Yayını, Mersin 2000.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt II (1906-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 1997.
• ATAY, Falih Rıfkı, Çankaya, Bateş Yayınları, İstanbul 1984.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Tek Adam, Cilt I-III, Remzi Kitapevi, İstanbul 1991.
• AYHAN, Yusuf, Mustafa Kemal’in Pozantı Kongresi ve Adana’nın Kurtuluşu, Adana 1963.
• BAŞAR, Ahmet Hamdi, Atatürk’le Üç Ay ve 1930’dan Sonra Türkiye, İstanbul 1945.
• BORAK, Sadi, Atatürk ve Edebiyat, Kırmızı Beyaz Yayınları, İstanbul 2004.
• ÇELEBİ, Mevlüt, Türk İnkılâp Tarihi, Akademi Kitapevi, İzmir 2007.
• ÇELİK, Kemal, Millî Mücadelede Adana ve Havalisi (1918-1922), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• DAŞDEMİR, Latif, “Atatürk’ün Yurtiçi Gezilerinin Önemi ve Bilinmeyen Bir Gezi Çeşme-Ilıca Ziyareti”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt VIII, Sayı 3 (Aralık 2006), s. 13-38.
• ENER, Kasım, Tarih Boyunca Adana Ovasına (Çukurova’ya) Bir Bakış, Adana 1990.
• ERASLAN, Cezmi, “Atatürk’ün Adana Konuşmaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 70 (Mart 2008), s. 1-15.
• GÖYÜNÇ, Nejat, “Millî Mücadele’de Sivil ve Askeri İdare İlişkileri”, İkinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri, Ankara 1985, s. 215-228.
• GÜL, Muhittin, “Atatürk’ün Yurt Gezilerinin Kamuoyu Oluşturmadaki Rolü”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt VIII, S.3 (Aralık 2006), s. 51-72.
• GÜNEŞ, Günver, “Mustafa Kemal Atatürk’ün Aydın Seyahatleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 61 (Mart 2005), s. 119-142.
• HATİPOĞLU, Süleyman, Türk-Fransız Mücadelesi (Orta Toros Geçitleri 1915-1921), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2001.
• İLGAZİ, Abdullah, “Atatürk’ün Tokat Gezileri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 52 (Mart 2002), s. 107-158.
• KARAER, İbrahim, Türk Ocakları (1912-1931), Türk Yurdu Yayınları, Ankara 1992.
• KOCATÜRK, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1999.
• MELEK, Abdurrahman, Hatay Nasıl Kurtuldu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• OKUR, Mehmet, “Mondros Mütarekesi Sonrasında Osmanlı Devleti’nde Bulunan Alman ve Avusturya Vatandaşlarının Ülkelerine Gönderilme Meselesi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 60 (Kasım 2004), s. 705-726.
• ÖNDER, Mehmet, Atatürk’ün Evleri, Atatürk Müzeleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1988.
• ------------, Atatürk Konya’da, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara1989.
• ------------, Atatürk’ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara 1998.
• ÖZ, Hikmet, Atatürk Tarsus’ta, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1999.
• SARIHAN, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1993.
• SARINAY, Yusuf, Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (1912-1931), Ötüken Yayınları, İstanbul 1994.
• SEVÜK, İsmail Habib, O Zamanlar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
• SOYAK, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004.
• TEKİN, Mehmet, Hatay Tarihi, Antakya 1993.
• TEZER, Şükrü, Atatürk’ün Hatıra Defteri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1972.
• TOROS, Taha, Atatürk’ün Adana Seyahatleri, 1. Baskı, Seyhan Basımevi, Adana 1939.
• ------------, Atatürk’ün Adana Seyahatleri, 3. Baskı, Adana Kent Konseyi Yayınları, Adana 2001.
• TURAL, Mehmet Akif, “Atatürk’ün Yurt Gezileri, Büyük Nutuk Adlı Eseri ve Hayattan Ayrılışı”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2004, s. 371-410.
• TÜNAY, Bekir, “Atatürk ve Liderlik”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 2 (Mart 1985), s. 555-571.
• TÜRKMEN, Zekeriya, “Mustafa Kemal Paşa ve Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 47 (Temmuz 2000), s. 395-419.
• URAN, Hilmi, Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908- 1950), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2008.
• ELEKTRONİK SİTELER
• http://www.adanadan.biz/icerik.asp?ICID=163. Erişim tarihi: 19.05.2013.