Ali Fethi (Okyar) Bey’in Bulgaristan Sefirliği Dönemindeki Faaliyetleri (Ekim 1913 - Aralık 1917)

Yıl 2011, Cilt: 27 Sayı: 81, 577 - 602, 07.11.2011

Fatih Mehmet Sancaktar

Öz

Bu çalışma, İttihat ve Terakki Fırkası’nın Genel Sekreteri olarak
güçlü bir konuma sahip iken Osmanlı Devleti’nin Bulgaristan/Sofya
sefaretine atanan Ali Fethi Bey (Okyar)’in sefirlik faaliyetlerine ilişkindir. Balkan Savaşı’ndan hemen sonra başladığı görevini I. Dünya
Savaşı boyunca (Aralık 1917’ye kadar) sürdüren Ali Fethi Bey, Osmanlı Devleti için çok kritik bir dönemde Sofya sefirliğini üstlenmiştir. Bu yüzden onun Osmanlı-Bulgaristan ilişkilerine dair faaliyetleri
Osmanlı merkezindeki politika yapıcılar için çok önem taşıyordu. Bu
noktada bu çalışmanın temel sorusu Ali Fethi Bey’in Bulgaristan’da
nasıl bir sefirlik icra ettiğidir. Böylece çalışmada bir yandan Ali Fethi Bey’in sefirliği diğer yandan I. Dünya Savaşı öncesi ve esnasında
Bulgaristan- Osmanlı ilişkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ali Fethi Bey, Osmanlı-Bulgar İlişkileri, I Dünya Savaşı, Elçilik

Ali Fethi (Okyar) Bey’s Activities as the Ottoman Embassy in Bulgaria (October 1913 - December 1917)

Öz

This work concerns the activities of Ali Fethi Bey’s (Okyar) embassy in Bulgaria. He was the General Secretary of Union and Progress Party (İttihat ve Terakki Fırkası). After a while, he was appointed as Ottoman State Bulgaria Embassy. It was critical the time for
the Ottoman State that he served in Bulgaria (October 1913-December 1917 between the period). For this reason, his activities were
very important for policy makers in the Ottoman Center. At this point, the basic question of this is how an embassy was conducted by
Ali Fethi Bey. In this way, this study tried to explain the embassy’s
activities of Ali Fethi Bey and Ottoman-Bulgarian relations before
and during World War I.

Anahtar Kelimeler

Ali Fethi Bey, Ottoman-Bulgarian Relations, World War I, Embassy

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti (DH EUM)
• Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Emniyet Şubesi
• (DH EUM EMN) Dahiliye Nezareti Kalem-i Mahsus (DH KMS)
• Hariciye Nezareti Siyasi Kalemi (HR SYS)
• İrade-i Hariciye (İ HR)
• İkdam Gazetesi
• Tanin Gazetesi
• Salname-i Nezaret-i Umur-ı Hariciye Osmanlı Dışişleri Bakanlığı Yıllığı (1320-1902), IV, İstanbul, 2003,
• Armaoğlu, Fahir H., Siyasi Tarih (1789-1960), Ankara, 1973.
• Atay, Falih Rıfkı, Çankaya, Betaş Yay.,
• Balkaya, İhsan Sabri, Ali Fethi Okyar (29 Nisan 1880-7 Mayıs 1943), TTK, Ankara 2005.
• Crampton, R.J., Bulgaristan Tarihi, İstanbul, 2007.
• Deniz, Engin, Alexander Israel Helphand (Parvus Efendi) 1867- 1924, Hayatı ve Fikirleri, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enst. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2011.
• Eraslan, Cezmi, Yakın Dönem Türk Düşüncesinde Halkçılık ve Atatürk, Kum Saati yayınları, İstanbul, 2003.
• Esatlı, M. Ragıp, İttihat ve Terakki Tarihinde Esrar Perdesi ve Yakup Cemil Niçin Öldürüldü?, İstanbul, 1975.
• Okyar, Fethi, Üç Devirde Bir Adam, Hazırlayan Cemal Kutay, Tercüman Y., İstanbul, 1980.
• Okyar, Osman - Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Atatürk, Okyar ve Çok Partili Türkiye, Fethi Okyar’ın Anıları, 3. Baskı, İş Bankası Y., İstanbul, 2006.
• Talat Paşa’nın Anıları, Haz. Alpay Kabacalı, İstanbul, 2000.
• Todorov, Nikolay, Bulgaristan Tarihi, Çev. Veysel Atayman, Öncü Kitapevi, İstanbul, 1979.
• Yıldırım, Bülent, Bulgaristan’daki Ermeni Komitelerinin Osmanlı Devleti Aleyhine Faaliyetleri 1890-1918, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enst. Yayınlanmamış Doktora tezi, İstanbul, 2010.