Tek Parti Döneminde Merzifon’da Siyasal ve Sosyo-Kültürel Yaşam

Yıl 2009, Cilt: 25 Sayı: 74, 283 - 308, 05.07.2009

Serap Taşdemir

Öz

Amasya-Çorum ve Samsun illeri arasında yer alan Merzifon ilçesi, bulunduğu konum itibariyle tarih boyunca önemli bir ekonomik
ve kültürel merkez olmuş, Cumhuriyetin ilanından sonraki süreçte
de varlığını ve önemini korumayı başarmıştır. Bu araştırmada Türkiye Cumhuriyeti’nin, Batıda gerçekleştirilen modernleşme koşullarını oluşturmaya çalıştığı dönemde –bir anlamda Cumhuriyet tarihindeki en hızlı değişimlerinin yaşandığı yıllarda-, Merzifon İlçesinin
geçirdiği süreçlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Geleneksel toplumun yerini modern toplum kurumlarının almaya başladığı/aldığı
1923-1950 yılları arasında Merzifon İlçesi siyasal, sosyal, ekonomik
yapısı ve kültür kurumlarıyla birlikte ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Merzifon, Merzifon’da Siyasal Yaşam, Merzifon’da Kültürel Yaşam, Merzifon Türk Ocağı, Merzifon Halkevi

Single Party Period of Political and Cultural Life in Merzifon

Öz

Located between Amasya-Çorum and Samsun provinces, the
district of Merzifon has always been a center of economical and cultural importance thanks to its critical location. It has maintained its
existence and importance even after declaration of the Republic. The
purpose of this study is to present a historical account of the times
Merzifon district has passed through during the period when Republic of Turkey tried to establish the same modernization conditions as
in the West, i.e. the years when the fastest changes in the history of
republic occurred. Especially Merzifon’s political, social, economical structure and cultural institutions between 1923-1950, when tra-ditional society was gradually replaced by the modernized social
institutions, were handled.

Anahtar Kelimeler

Merzifon, Political life in Merzifon, Cultural life in Merzifon

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• BCA 490.01/ 1573.402.1.
• BCA 490.01/ 1469.7.1.
• BCA 490.01/ 1296.303.3
• BCA 490.01/ 615.11.1, 17.04.1936.
• BCA 490.01/ 492.1980.4.2, 17.12.1938.
• BCA 490.01/ 20.103.1, 11.7.1939.
• BCA 490.01/ 615.13.1, 02.01.1940
• BCA 490.01/ 436.1810.1. 23.01.1946.
• BCA 490.01/ 1898.1, 22.2.1949.
• BCA 490.01/ 244.967.1, 5.9.1946.
• BCA 490.01/ 1052.1039.1, 1.3.1950.
• BCA 490.01/ 1898.1, 28.8.1950.
• Gazete ve Dergiler
• Amasya
• Amasya Yeşilyurt,
• Merzifon
• The Merzifonian
• Taşan
• Yeşilyurt,
• Makale ve Kitaplar
• Akyüz, Yahya, Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişmedeki Etkileri, Doğan Matbaası, Ankara 1978.
• Alan, Gülbadi, Merzifon Amerikan Koleji ve Anadolu’daki Etkileri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kayseri 2002.
• Ayan, Suat, “Merzifon Örneğinden Yola Çıkarak Yerel Dergilerin Doğuşuna Sebep Olan Sosyo-Külütrel Etkenler ve Yerel Dergilerin Siyasetle Olan İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Kültür Hayatımızda Yerel Dergiler ve Yerel Dergi Yayımcılığı Şöleni (7-9 Haziran 2002, Bolu), Yay. Haz.: Dr. Azize Aktaş Yasa, Songül Boybeyi ve Ömer Çakır, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 2002.
• Güz, Nurettin, “Halkevleri Dergilerinin Siyasal ve Kültürel Hayatımızdaki Yeri”, Prof. Dr. Necmettin Sefercioğlu Armağanı, Haz.: Ersin Özarslan, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, Ankara 2001.
• Karaer, İbrahim, Türk Ocakları (1912-1931), Türk Yurdu Yayınları, Ankara 1992.
• Kocabaşoğlu, Uygur, Anadolu’daki Amerika: Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları, İmge Kitabevi, Ankara 2000.
• Mardin, Şerif, Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
• “Merzifon’un Ticari, Sınai ve İktisadi Hayatı”, Önasya Dergisi, Sayı: 2 (Ekim 1965), s. 1-23.
• Özdoğan, İsmail, “Türkiye’nin En Eski Kasaba Gazetelerinden Merzifon”, Hayat Tarih Mecmuası, Sayı: 13 (Nisan 1971), s. 18-19.
• Sezer, Ayten, Atatürk Dönemi Yabancı Okullar (1923-1938), Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999.
• Şehidoğlu, İbrahim, “Merzifon”, Ülkü, III/36 ( Aralık 1949), s. 29-31.
• “Şirin Merzifonumuzun Tarihçesi”, Merzifon Yıllığı, I/1 (1970), s. 6.
• Şişman, Adnan, XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devletinde Yabancı Devletlerin Kültürel ve Sosyal Müesseseleri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2006.
• Taşan, A. Aziz , Dün’den Bugün’e Merzifon, Merzifonlular Derneği, İstanbul, 1979.
• Taşan, Aziz, “Tarih Açısından Merzifon’a Bir Bakış”, Önasya Mecmuası, Sayı: 2(Ekim 1965), s. 1-23.
• Taşan, Recai, “Merzifon’un Nüfusu”, Merzifon Monografyası, Merzifonlular Yardımlaşma Derneği, s. 55-59.
• Tekeli, İlhan- Selim İlkin, 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, ODTÜ Türkiye Belgesel İktisat Tarihi, Ankara 1983.
• Yust, K., Kemalist Anadolu Basını, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Ankara 1995.
• Yüksel, Ahmet, “Merzifon Halkevi ve Taşan Dergisi”, Kebikeç Dergisi, Sayı: 3 (1996), s. 169- 188.