Fransız Arşiv Belgelerinde 23 Haziran 1939 Tarihli Türk – Fransız Antlaşması

Yıl 2019, Cilt: 35 Sayı: 99, 215 - 252, 09.05.2019

Müzehher Yamaç

https://doi.org/10.33419/aamd.558015

Cited By: 4

Öz

Türkiye ve Fransa arasında 23 Haziran 1939 tarihinde, Paris’te Büyükelçi Suat Davaz ile Dışişleri Bakanı Georges Bonnet tarafından Türk – Fransız Deklarasyonu ve Ankara’da ise, Dışişleri Bakanı Şükrü Saracoğlu ile Büyükelçi René Massigli tarafından Hatay’ın Türkiye’ye bırakılmasına ilişkin antlaşma imzalandı. Bu anlaşma ile Türkiye ile Suriye arasındaki toprak sorunu kesin olarak çözülerek iki ülke sınırı belirlenmiştir. Fransa, Hatay’ın Türkiye’ye katılmasına razı olmuş, Hatay’da bulunan Fransız kuvvetlerinin bir ay içinde ülkeyi boşaltmasını kabul etmiştir. Hatay Meclisi de, 29 Haziran’da oybirliği ile Türkiye’ye katılma kararı almıştır. Üç yıl süren mücadele sonunda Hatay Devleti’nin kurularak, Türkiye’nin vilayeti olmasıyla tamamlanan süreç, dönemin uluslararası gündemini uzun süre meşgul etmiştir. Dünyanın önemli basın organları tarafından, olay yoğun bir şekilde işlenmiştir. 1939 Türk-Fransız Antlaşması, başından beri olayı takip eden Fransız basınında da çeşitli yazılarda değerlendirilmiştir. Bu çalışmada, Fransız diplomatik arşiv belgelerinde yer alan 23 Haziran 1939 anlaşmalarının imzalanma sürecindeki gelişmeler ve Fransız basınına yansımaları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk-Fransız Anlaşması, Tepkiler, Suriye, Basın

The Turkish-French Treaty Dated June 23, 1939 in the French Archival Documents

Öz

Turkey and France signed a treaty on June 23, 1939 in Paris, with the Turkish-French Declaration by Ambassador Suat Davaz and Foreign Minister Georges Bonnet, and with the Foreign Minister Şükrü Saracoğlu and Ambassador René Massigli in Ankara, leaving Hatay to Turkey . With this treaty, the territorial problem between Turkey and Syria was definitely resolved and the two countries’ borders were determined. France agreed that Hatay would join Turkey, and the French forces in Hatay agreed to vacate the country within a month. Hatay Parliament also decided to join Turkey on June 29 unanimously. After three years of struggle; the process, which was completed with the establishment of the Hatay State and the province of Hatay in Turkey was part of the international agenda for a long time. World’s major press organs were also interested in Hatay. The Turkish-French Treaty of 1939 has been evaluated in various writings in the French press, which has followed the case since the beginning. This study will examine the developments in the French diplomatic archive documents, the progress of the signing of the June 23, 1939 treaties and the reflections on the French press.

Anahtar Kelimeler

Turkish-French Agreement, Reactions, Syria, Press

Kaynakça

• Fransız Dışişleri Bakanlığı Arşivi
• MAE, Archive Diplomatique Levant 1918-1940, Syrie-Liban, Vol.470, Direction Des Affaires Politiques et Commerciales, E 411-2 Politique Extérieure Relations avec La Turquie: Dossier Général 1930-1934.
• MAE, Archive Diplomatique Levant 1918-1940, Syrie-Liban, Vol.471, Direction Des Affaires Politiques et Commerciales, E 411-2 Politique Extérieure Relations avec La Turquie: Dossier Général 1930-1934.
• MAE, Archive Diplomatique Levant 1918-1940, Syrie-Liban, Vol.472, Direction Des Affaires Politiques et Commerciales, E 411-2 Politique Extérieure Relations avec La Turquie: Dossier Général 1930-1934.
• MAE, Archive Diplomatique Levant 1918-1940, Syrie-Liban, Vol.476, Direction Des Affaires Politiques et Commerciales, E 411-2 Politique Extérieure Relations avec La Turquie: Dossier Général 1930-1934.
• TBMM Zabıt Ceridesi, D.6, İ.F, C 3, (26.6.1939).
• Ada, Serhan, Türk Fransız İlişkilerinde Hatay Sorunu (1918-1939), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2013.
• A rmaoğlu, Fahir, Yirminci Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1990, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1993.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1997.
• Dağistan, Adil, Sofuoğlu Adnan, İşgalden Katılıma Hatay- Atatürk’ün Dış Politika Zaferi, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2008.
• Demir, Yaşar, Fransa’nın Yakındoğu Politikaları, Suriye ve Hatay, Mostar Yayın, İstanbul, 2013.
• Soysal, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları C I (1920-1945), TTK. Yayınevi, Ankara, 2000.
• Sökmen, Tayfur, Hatay’ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar, TTK. Yayınları, XVI. Dizi, S 32, Ankara, 1992.
• Sönmezoğlu, Faruk, Türk Dış Politikasının Analizi, Der Yayınevi, İstanbul, 2001.
• Uçarol, Rıfat, Siyasi Tarih, Der Yayınevi, İstanbul, 2013.
• Yavuz, Bige, Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri 1919-1922, TTK. Basımevi, Ankara, 1994.
• Soysal, İsmail, “Hatay Sorunu ve Türk-Fransız İlişkileri (1936-1939)”, Belleten, C XLIX, S 193, Nisan,1985, TTK. Basımevi, Ankara, 2000.
• Tunçay, Mete, “Hatay Sorunu ve TBMM”, Türk Parlamentoculuğunun İlk Yüzyılı (1876-1976), Ankara, 1976.
• Olmert Y., “Turkey, The Levant Question During the Second War”, Middle Eastern Studies, Vol.23 No.4.Oct. 1987, pp..347-452, Taylor&Francis, Ltd. www.jstor./org/stable/4283204.
• La Republique, 16 Haziran, 1939.
• L’Akcham, 17 Haziran 1939.
• Anadolu Ajansı, 23 Haziran, 1939.
• Le Petit Journal, 23-24 Haziran 1939.
• Le Figaro, 23 Haziran 1939.
• Le Petit Parisien, 24 Haziran, 1939.
• L’Humanité, 24 Haziran 1939.
• L’Action Française, 24 Haziran, 1939.
• La Revue des Ambassedes, Haziran 1939.
• L’Epoque, 27 Haziran 1939.
• L’Asie Française, Temmuz-Ağustos 1939.
• Le Temps, 6 Temmuz 1939.
• Gringoire, 7 Temmuz 1939.
• Fournier Ajansı, 18 Temmuz 1939.
• İstanbul Türk Basını Günlük Bülteni, 31 Mart 1940.
• www.galicia.bnf.fr/ Bibliothéque nationale de France