Turkish Police Organization in the First Period of Turkish Republic (1923-1938)

Yıl 2008, Cilt: 24 Sayı: 72, 719 - 756, 01.11.2008

Ali Dikici

Öz

Innovation and modernization efforts following the foundation of Turkish Republic in 1923 accelerated reform steps in Turkish Police Organization as in other institutions. Modernization efforts going hand in hand with newly emerged Turkish state after a long and destructive period rendered some fundamental steps inevitable to reorganize the Turkish Polish. Turkish governments have launched some reforms to eliminate the bad effects of the past and to meet the new requirements. So this article concentrates on the reform activities focused on the enhancement of police from quantity and quality aspects, rewriting the police legislation, reorganization of police organization, increasing the quality of police training during the early Republican Era (1923-1938)

Anahtar Kelimeler

Republican Era, Police Organization, Turkish Police, Police Training Schools

Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Polis Teşkilâtı (1923-1938)

Öz

1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla hemen her kurumda yaşanan ilerleme, yenileşme ve çağdaşlaşma çabaları Türk Emniyet Teşkilatı’nda da kendini hissettirdi. Uzun ve yıkıcı bir savaş döneminin ardından yeni bir devletin kurulması ve hedeflenen çağdaşlaşma seviyesine ulaşma sürecinde, Türk Polisinde bazı yenileştirme ve düzenleme çalışmaları kaçınılmaz olarak görüldü. Gerek geçmiş yılların olumsuz etkilerini gidermek gerekse ortaya çıkan yeni ihtiyaçlara cevap verebilmek için Cumhuriyet Hükümetleri Polis Teşkilatı’nda bir takım reform çalışmaları başlattı. Polisi nitelik ve nicelik olarak arzulanan seviyeye getirme, polisi ilgilendiren mevzuattaki eksiklikleri giderme, polis teşkilatını yeniden yapılandırma, polis eğitimindeki kaliteyi artırma gibi belli başlı konularda odaklanan bu yenileştirme çalışmaları, bu makalede ele alınan ana konular olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Emniyet Teşkilatı, Türk Polisi, Polis Eğitim Kurumları

Kaynakça

• “Cumhuriyetin Fenni Zabıtasına Bir Bakış”, Emniyeti Umumiye Müdüriyeti Polis Mecmuası, Yıl: 20, Sayı: 286, Ankara 1933
• “Kimdir bu polis müdürü”, İstiklal Harbi Gazetesi (8 Haziran 1919), No.22.
• “Türk Zabıtasının Cumhuriyete Kadar Geçmiş Haline Bir Bakış”, Polis Dergisi, Yıl: 20, Sayı: 286, Ankara 1933
• “Yeni Emniyet Teşkilat Kanununun Büyük Millet Meclisinde Müzakeresi Sırasında Dâhiliye Vekili Bay Şükrü Kaya’nın İrad Buyurduğu Nutuk”, Polis Dergisi, Sayı: 310, 1937. 2000 Yılında Türk Polisi - 155. Yıl, EGM Yayınları, Ankara 2000.
• 50. Yılda Polis Magazin Dergisi, Emniyet Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara 1973
• Aksu, Osman Sulhi, “Atatürk’ün Polis Sevgisi”, Polis Emeklileri Polis Dergisi, Sayı: 485, İstanbul 1992
• Alyot, Halim, Türkiye’de Zabıta, Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, Kanaat Basımevi, Ankara 1947
• Arşiv Belgeleri ile Gerçekler- Emniyet Mensuplarının Özlük Dosyalarındaki Diploma, Sertifika ve Üniformalı Resimler, EGM Yayını, Ankara 2002
• Atatürk, Kemal, Nutuk (1919 – 1927), Bugünkü dille yayına hazırlayan: Zeynep Korkmaz, Atatürk Araştırma Merkezi yayını, Ankara 2007
• Aybars, Ergün, İstiklâl Mahkemeleri (1920–1927), I-II, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir 1988
• Bayram, Atilla, Cumhuriyet Döneminde Emniyet Teşkilatının Yapısı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).Cumhuriyetin 50. yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü, Kuruluşu: Tarihi Gelişimi, Görev ve Yetkileri ve 1923–1973 Çalışmaları, II. Kitap, EGM Yayınları, Ankara 1973
• Cumhuriyetin 60. Yılında Türk Polisi, EGM Yayınları, Ankara 1983
• Çufalı, Mustafa, “Cumhuriyet Döneminde Emniyet Teşkilatının Gelişimi”, Çağın Polisi, Yıl: 6, Sayı: 72, Aralık 2007
• Çufalı, Mustafa, “Türk Polis Tarihi”, içinde: Türkiye’de Devlet, Toplum ve Polis, Ed. Hasan Hüseyin Çevik- Turgut Göksu, Seçkin yayıncılık, Ankara 2002
• Demirbaş, Cevdet, “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Polis Teşkilatı”,Polis Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 43, (Ocak-Şubat-Mart 2005)
• Demirel, Ahmet, Birinci Meclis’te Muhalefet, İletişim yayınları, İstanbul 1994
• Düstur: III. Tertip CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA TÜRK POLİS TEŞKİLATI (1923-1938) 753
• Dündar, Ahmet Nihat, “Kuruluş, Gelişme, Değişme”, 150. Kuruluş Yıldönümünde Türk Polisi, EGM Yayınları, Ankara 1995
• Dündar, Ahmet Nihat, “Cumhuriyet Polisi”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 421, Aralık 1998
• Emniyet Genel Müdürlüğü, Interpol Daire Başkanlığı Web Sayfası, http://www.egm.gov.tr/interpol/turkce/turkint2.htm, 05.12.2008
• Emniyeti Umumiye İşleri, 10’uncu Yıl 1923-1933, Ankara 1933
• Erdeha, Kamil, Yüzellilikler Yahut Millî Mücadele’nin Muhasebesi, Tekin Yayınevi, I. Basım, İstanbul 1998
• Erdoğan, Fevzi, “Milli Mücadele ve Cumhuriyetin Kuruluşunda Türk Polis Teşkilatı”, Çağın Polisi, Yıl: 8, Sayı: 85, Ocak 2009
• Ergut, Ferdan, Modern Devlet ve Polis: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Denetimin Diyalektiği, İletişim yayınları, İstanbul 2004
• Esen, Kasım, “Kriminal Polis Laboratuvarlarının Çalışma Yöntemleri ve Alanları”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 413, Aralık 1996
• Felek, Burhan, “Geçmişte Asayiş Meselesi”, Polis Emeklileri Polis Dergisi, Yıl: 24, Sayı: 298, İstanbul. Gülçiçek, Hüseyin, Emniyet Teşkilatı Hakkında Hükümet Politikaları (1920–1950), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, 1990)
• Gülşen, Hüseyin, Emniyet Teşkilatının İdari Yapısı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilimler Fakültesi, 1985)
• İçişleri Bakanlığı Resmi İnternet Sitesi, “Görev Yapmış İçişleri Bakanlarımız”, http://w3.icisleri.gov.tr/default.icisleri_2.aspx?content=57. İdare, Dâhiliye Vekâletinin Aylık Mecmuası, “Onbeş Yıl Zarfında Cumhuriyet Zabıtasının Çalışmaları Hakkında Rapor”, Yıl: 11, Sayı: 127, 29 Birinci Teşrin 1938.
• Koçak, Cemil, Türk-Alman İlişkileri (1929–1939), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991
• Koçak, Sadettin, Ramazan İmal, Fatih Balcı, “Cumhuriyet Dönemi Polis Eğitim Sistemi ve Çağdaş Yaklaşımlar”, Polis Dergisi, (Ocak-Şubat-Mart 2003), Yıl: 9, Sayı: 34. Metin, İsmail ve Fethullah Eraslan, Türk Polis Tarihi, Cilt: 1, Aslımlar Basımevi, Ankara 1984.
• Metin, İsmail, “Polis Örgütünün Görevleri ve Yapısı”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: VI, İletişim Yayınları, İstanbul 1983
• Milletimizin Hizmetinde 150 Yıl (1845–1995), EGM Yayını, Ankara 1995
• Mumcu, Uğur, Kürt-İslam Ayaklanması 1919–1925, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1994
• 754 ALİ DİKİCİ Okçabol, Derviş, “Teşkilat ve İdare Bakımından Türk Zabıtasının Tarihi Tekamül Safahatı ve Bugünkü Türk Polisinin Mahiyet ve Vasıfları”, Polis Dergisi, Yıl: 26, Sayı: 6–317, EGM Yayınları, Ankara (Mayıs 1939)
• Okçabol, Derviş, Zabıta Tarihi, III. Kitap, Polis Enstitüsü Neşriyatı, Ankara, 1940
• Resmi Gazete: Muhtelif sayılar. Şahin, Eyüp, “Trabzon Polis Okulu”, Trabzon Polis Dergisi, Eser Ofset, Trabzon 1999, s. 38–42. Şahin, Eyüp, 1907’den 2000’e Polis Okulları, EGM Yayınları, Ankara 2001.
• Tahsin Ünal, “Cumhuriyetin İlanından Sonra Yurt Dışına Sürülen 150’likler”,Hayat Tarih Mecmuası, Sayı: 18 (Şubat 1969).
• Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Cilt: I, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayını, Ankara 1973.
• TBMMZC, Devre: 3, İçtima: 3, Cilt: 13, Birinci İn’ikat (1 Kasım 1919)
• TBMMZC, Devre: 4, İçtima: 3, Cilt: 23-24 (21 Kasım 1932)
• TBMMZC, Devre: 5, İçtima: 3, Cilt: 20, Birinci İn’ikat (1 Kasım 1937)
• TBMMZC, Devre: 5, İçtima: 4, Cilt: 27, Birinci İn’ikat (1 Kasım 1938)
• TBMMZC, Devre: II, Birinci İçtima, Cilt: 7, (1 Mart 1340)
• Toksöz, Fikret, “Kolluk Kuvvetleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 6, İletişim Yayınları İstanbul 1983
• Tongur, Hikmet, Türkiye’de Genel Kolluk, Emniyet Genel Müdürlüğü, Ankara, 1946
• Turan, Refik, M. Safran, M. Şahin, S. Yalçın, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara 1994
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı: 1944–1945, Başbakanlık Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü Yayını, Yayın No: 10, Ankara 1945
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri (1923–1960), Başbakanlık Basımevi, Cilt: I, No: 11, Ankara 1978
• Urgancıoğlu, Salih, Cumhuriyet Devrinde Emniyet Genel Müdürleri, Sesim Gazetecilik Matbaacılık, İzmit 1973
• Yağar, Hasan, Mevzuat Metinlerinde Polis Teşkilatında Yapı ve Görev (1845–1923), (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp tarihi Enstitüsü, Ankara 1988)
• Yazman, Nazif, “Polis Mekteplerinin Tarihçesi”, Polis Dergisi, Yıl: 23, Sayı: 310, Ankara 1947
• Yılmaz, Yaşar, Açıklamalı Polis Meslek Hukuku, Mustafa Kitabevi, Ankara 1996