Rus Ekonomi Tarihçilerinin Eserlerinde Osmanlı Dış Borçları

Yıl 2012, Cilt: 28 Sayı: 82, 129 - 150, 01.03.2012

Natalia Chernıchenkına

Öz

Rusya’da Rus tarihçileri tarafından Osmanlı Devleti ile Türkiye’nin ekonomik ve toplumsal gelişmelerine ait çok sayıda çalışma yapılmıştır. Genel anlamda Osmanlı maliyesi özel anlamda ise Osmanlı dış borçları Rus araştırmacılarının da ilgisini çekmiştir. Ancak, Osmanlı Devleti’nin sosyal ve ekonomik durumu bu çalışmalar da geniş çaplı bir araştırmadan ziyade genel hatları ile ele alınmıştır. Rus ekonomi tarihçilerinin eserlerinde çoğunlukla Osmanlı dış borçları sorununun Osmanlı dönemi üzerinde ağırlıklı olarak durulmuş, Türkiye Cumhuriyeti dönemi hakkında pek fazla bilgi verilmemiştir. Bununla birlikte Rus araştırmacılarının yakın dönem çalışmalarında bu eksikliğin giderilmeye çalışıldığı görülmektedir.

Bu makalede yakın dönem Rus ekonomi tarihçilerinin eserleri incelenmiş, bu eserlerde yazarların Osmanlı dış borçlar sorununa nasıl baktıkları, birbirlerinden farklı ve ortak yaklaşımlarının neler olduğu üzerinde durulmuştur. Osmanlı Devleti’nin Kırım Savaşı esnasında ilk defa dış borç alması ile başlayan ve Duyun-ı Umumiye’ye giden borçlanma süreci, bu borçların Türkiye Cumhuriyeti’ne devretmesi ve ödenmesinin Rus araştırmalarında nasıl yer aldığı yansıtılmaya çalışılmıştır. Makalede Rus araştırmacıların eserleri ışığında borçlar sorunu ele alınmış, farklı yaklaşımlar akademik bakış açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı borçları, Osmanlı Kamu Borç Yönetimi, Rusça tarihçilik, “eski okul”, “yeni okul”, Sovyet araştırmacılar, Duyun-ı Umumiye

The Ottoman Public Debt in the Economic History of Russian Turkology

Öz

Russian historiography of Ottoman and Turkish studies contains a broad range of works devoted to socio-economic development. Though financial issues in general and the Ottoman debt problem in particular were subject of turkological interest of Russian scholars, they lacked specialized studies on it, being a part of the large scope of socio-economic works. However, due to the concern to the Ottoman relations with European Powers in the XIX – beginning of the XXth centuries the Ottoman debt during the Ottoman epoch has been studied rather well. In comparison, the field of the Ottoman debt during the Turkish Republic has been relatively undeveloped. This article aims at historiographical analysis of the Ottoman debt problem in Russian Turkological studies of the XX century. It reveals different approaches to the subject under research, marks some academic disagreement on particular matters but in general demonstrates currency of the debt problem.

Anahtar Kelimeler

Ottoman debt, Ottoman Public Debt Administration, Russian historiography, “old school”, “new school”, Soviet researchers

Kaynakça

• Alibekov, İ. V., Gosudarstvennıy Kapitalizm v Turcii, Moskva 1966
• Blijniy Vostok, 1931, № 2–3
• Dantsig, B., “Puti Ekonomicheskogo Razvitiya Turcii” Mirovoye Hozyzistvo I Mirovaya Politika, № 12, 1926
• Dantsig, B., Ocherki po Ekonomicheskoi Geografii Turcii, Moskva 1930
• Dantsig, B., Ekonomika Turcii (Uchebnoe Posobiye), Moskva 1956
• Dantsig, B., “Inostranniy Kapital v Turcii”, Noviy Vostok, №26-27, 1929
• Fadeeva, I., “Finansovoe Polozjeniye Turcii v 50- 60-h Godah XIX veka” Voprosy Ekonomicheskogo Razvitia Stran Blizhnego I Sredn’ego Vostoka, Moskva 1979
• Gasratian, M.-Oreshkova, S.-Petrosian, Yu., Ocherki İstorii Turcii, Yerevan 1986
• Ivanov, S., Rossiya, Zapad i Musulmansiy Vostok v Kolonialnuyu Epohu, Sankt-Peterburg, 1994
• Ivanov, S., Osmanskaya Imperia v Mirovoy Ekonomicheskoi Sisteme (Vtoraya polovina XIX – Nachalo XX veka), Moskva 2004
• Kireyev, N., Razvitiye Kapitalizma v Turcii: k Kritike Teorii “Smeshannoi Ekonomiki”, Moskva 1982
• Kireyev, N., Istoriya Turcii, XX vek., Moskva 2007
• Kireyev, N., İstoria Etatizma v Turcii, Moskva 1991
• Klyuchnikov, Yu.-Sabanin, A., Mezhdunarodnaja politika Noveishgo Vremeni v Dogovorah, Notah I Deklaratsiyah, P. I. - Moskva 1925
• Marx, K.-Engels, F., Sochinenia. İzdaniye 2, Moskva 1954
• Meyer, M. S., “Turcia – Model’ Zavisimogo Razvitiya. (Obzor Sovremennoi Turetskoi i Zapadnoi İstoriografii)”, Sbornik Obzorov İNİON. Kritika Konsepciy Zavisimogo Razvitiya, Moskva 1983
• Novichev, A., Ocherki Ekonomiki Turcii do Mirovoi Voinı, Moskva–Leningrad 1937
• Petrosian, Yu. A., Osmanskaya İmperia: Moguschestvo i Gibel, Moskva 1990
• Potshveriya, B. M., Turcia Mezhdu Dvumya Mirovymi Voinami. Ocherki vneshney Politiki, Moskva 1992
• Put’ Industrializatsii, 1929, №2
• Sheremet, V., Voina i Biznes, Moskva 1996
• Tchihatchef, P., Velikie Derjavı i Vostoçnıy Vopros, Moskva 1970
• Todorov, N., Balkanskiy Gorod 15 – 19 Vekov. Socialno-Ekonomicheskoe I Demograficheskoe Razvitiye, Moskva 1976
• Turcia v XX Veke, Moskva 2004
• Urazova, E., Etatizm, Ego Suschnos’t i Znacheniye v Ekonomike Turcii, Moskva 1959
• Urazova, E., Osobennosti Ekonomicheskogo Razvitiya Turcii, Moskva 1966
• Urazova, E., Ekonomika Turcii: ot Etatizma k Rynku, Moskva 1993
• Urazova, E., “Sudba Ottomanskogo Dolga (Turetskiye Finansı v Gody Pervoi Mirovoi Voiny)” Ot Stambula do Moskvy, Moskva 2004
• Vneshneekonomicheskiye Svyazi Osmanskoi Imperii v Novoe Vremya (konets XVIII – nachalo XX veka), Moskva 1989.