Yusuf Akçura’s Activities in National Struggle

Yıl 2010, Cilt: 26 Sayı: 78, 589 - 614, 01.11.2010

Gürhan Kat

Öz

Yusuf Akçura whose name is frequently heard in the period of last century was among the founders of Turkish Republic and took part in TBMM (Grand National Assembly of Turkey). It is necessary to evaluate his role in the military and diplomatic process of National Struggle, in the process of establishing Turkish History Instution and being principal of this instution. Some important documents aboute his duty from the archive or Presidency, General Staff ATASE (Military History and Strategic Etude) Presidency contribute to his biography. It can be stated that some important people like Halide Edip and Yakup Kadri participated in the struggle owing to contribution of Yusuf Akçura. İt is known that Mustafa Kemal Pasha gave importance to the education during the war, tried to apply economical development program after the Great Offensive and he charged Yusuf Akçura about this subject three months before İzmir Economics Congress.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Akçura, National Struggle, Mustafa Kemal Pasha, İsmet Pasha, Halide Edip, Western Front, Yakup Kadri, Ankara

Milli Mücadele Döneminde Yusuf AKÇURA’nın Faaliyetleri

Öz

Son yüzyıllık tarih dilimi içinde ismi sıkça duyulan entelektüel bir kimliğe sahip olan ve cumhuriyetin kurucuları arasında TBMM’deki yerini alan Yusuf Akçura’nın, Türk Tarih Kurumu’nun kurulması ve başkanlığına giden yolda Milli Mücadele’nin askeri ve diplomatik safhasında almış olduğu rolün değerlendirilmesi fayda sağlayacaktır. Döneme ilişkin bu hizmetlerinin de Cumhurbaşkanlığı ve Genelkurmay ATASE Başkanlığı arşiv belgeleri içinden çıkmış olması Akçura’nın biyografisine dair bir takım önemli katkılar yapmaktadır. Halide Edip ve Yakup Kadri gibi önemli isimlerin cephede görev alma istekleri Akçura’nın etkisi doğrultusunda fiilen gerçekleştiği savunulabilir. Bununla beraber Mustafa Kemal Paşa’nın, muharebeler sırasında eğitime verdiği önemin ve Büyük Taarruz’dan hemen sonra milli iktisadi kalkınma konusundaki bilinen duyarlığı, İzmir İktisat Kongresi’nden 3 ay önce bu konuda Akçura’nın kürsüdeki etkileyiciliğini de dikkate alarak hareket ettiğini gösteriyor. Cumhuriyet döneminde Mustafa Kemal Paşa’nın belirli konularda çalışma arkadaşı ve fikir açısından yanında yer alan birisi olarak Akçura’nın, karizmatik lider olarak ifade ettiği Paşaya bakışı ise bir aydının gözü ile Mustafa Kemal Paşa’yı göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Akçura, Millî Mücadele, Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa, Halide Edip (Adıvar), Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), Garp Cephesi, Ankara

Kaynakça

• 0301844116
• Arşiv: III–7 Dosya:18 Fihrist:186
• Arşiv: III–7 Dosya:18 Fihrist:186–1
• Arşiv: III–10-b Dosya:55 Fihrist:57
• ATAZB Kataloğu:
• Kutu:15, Gömlek:27
• Kutu:20, Gömlek:206
• Kutu:19, Gömlek:212-1
• Kutu:36, Gömlek:12-1
• Kutu:36, Gömlek:12-2
• Kutu:36, Gömlek:12-6
• Kutu:36, Gömlek:12-7
• İSH Kataloğu:
• Kutu:1235, Gömlek:88-1
• Kutu:1233, Gömlek:44-1
• Kutu:1233, Gömlek:44-3
• Kutu:1233, Gömlek:44-4
• Kutu:570, Gömlek:41-1
• Adıvar, Halide Edip, Türk’ün Ateşle İmtihanı, İstiklâl Savaşı Hatıraları, Can Yayınları, 2008, İstanbul
• Akçura, Yusuf, Siyaset ve İktisat, Yeni Matbaa, 1924, İstanbul
• Akçura, Yusuf, Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin Asli Menbalarından Nutuk, Türk Tarihi Encümeni Mecmuası, Yeni Seri Cilt:1, Sayı:1, 1929
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt:2, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1997, Ankara
• Gürer, Turgut, Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer Cepheden Meclise Büyük Önder ile 24 Yıl, Gürer Yayınları, 2007, İstanbul
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Vatan Yolunda, İletişim Yayınları, 2008, İstanbul
• Kat, Gürhan, Cumhuriyet Döneminde Yusuf Akçura, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2010, Ankara
• Müderrisoğlu, Alptekin, Kurtuluş Savaşının Mali Kaynakları, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1990, Ankara
• Sarıhan, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, Cilt:4, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1996, Ankara
• Sinanoğlu, Suat, Türk Hümanizmi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1988
• Togay, Muharrem Fevzi, Yusuf Akçura’nın Hayatı, 1944, İstanbul, sayfa sayısı:141.