Milli Mücadele Lehine Kamuoyu Oluşumunda Din Adamları

Yıl 1999, Cilt: 15 Sayı: 45, 821 - 834, 01.11.1999

Ömer Turan

Öz

Milli Mücadele Türk milletinin çok zor bir döneminde gerçekleştirilmiştir. I. Dünya Savaşı'nı takip eden günlerde Anadolu insanı ard arda gelen ve sonu yenilgilerle biten savaşlardan bitap düşmüştür. O dönemin şartlarında halkın yönlendirilmesinde din adamları birinci derecede güç sahibidirler. Din adamları, bu güçlerini Milli Mücadele için kullanmışlardır: Halkın vatan sevgisinin ve bağımsızlık aşkının harekete geçirilmesinde ve Anadolu'nun işgal edilmesine karşı çıkmak üzere Müdafaa-i Milliye cemiyetleri kurulmasında, hocalar, müftüler ve şeyhler gibi din adamlarının çok önemli rolleri olmuştur. 1919 ve 1920 yıllarında Anadolu'nun hemen her tarafında kurulan Müdafaa-i Hukuk cemiyetlerinde bizzat görev almışlar, Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde milli bağımsızlığın sağlanması için gayret göstermişlerdir. Mustafa Kemal Atatürk, söz konusu din adamları ile görüşerek, haberleşerek, tebrikleşerek ve onları onore ederek, onların desteklerini almış ve bu desteği de çeşitli yollarla göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Din Adamları, Kamuoyu, milli mücadele

Kaynakça

• Duygıı Sezer, Kamuoyu ve Dış Politika, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, An¬kara, 1972, s. 19 33.
• Rahmi Apak, Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1988, s.189-190. Cemal Kutay, Kurtuluşun ve Cumhuriyeti Manevi Mimarları, Diyanet İşleri Başkanlığı, An¬kara, 1973 (?), s.35-36. Kemal Atatürk, Nutuk, C.III, Vesikalar, Devrim Tarihi Enstitüsü, 10. Baskı, İstanbul, 1969, s.901-902. Atatürk, C.III, s.903-905. Cumhurbaşkanlığı Arşivi (Bundan sonra CA), Dol. 1, Kutu 2-4, Dos. 14-1, Fili.58. CA, Dol.l, Kutu 2-4, Dos.14-1, Fih.42-1. CA, Dol. 1, Kutu 2-4, Dos. 14-1, Fih.42-1. CA, Dol.l, Kutu, Dos.14-1, Fih.41. CA, Dol. 1. Kutu 3-3. Dos. 14-1, Fih.20-1.
• CA, Dol. I, Kutu 2-4, Dos. 14-1, Fih.20-1. Ömer Atalay, Siirt Tarihi, İstanbul, 1946, s.90. CA. Dol.l, Kutu 2-4, Dos.14-1. Fih.l 1-5; Dol.l, Kutu 2-4, Dos.14-2, Fih.97-7. CA, Dol.l, Kutu 2-4, Dos.14-2, Fih.68-2. Ali Sarıkoyuncu, Milli Miicadele'de Zonguldak ve Havalisi, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1992, s. 116. CA, Dol.l, Kutu 2-4, Dos.14-1, Fih.l 1-9 ve 11-10. CA, Dol.l, Kutu 2-4. Dos.14-2, Filı.92-3. CA, DoU, Kutu 2-4, Dos.14-1, Fili. 12-1. İsmail Özgelik. Milli Mücadele'de Güney Cephesi (Urfa), Kültür Bakanlığı, Ankara, 1992. s.50-153. Seviye Solak, Milli Mücadele ve Kadirli. Tas Medrese Yayınları, Erzurum, 1995, s.26-62. CA, Dol.l. Kutu 2-4. Dos.14-1, Fih.12-1; Dol.l, Kutu 2-4, Dos.14-1, Fih.44-1; Dol.l, Kutu 2-4, Dos. 14-2, Fih.80-7. Atatürk, C.III, s.939-940. Atatürk, C.III, s.941-942. Atatürk, C.III, s.942-943. Atatürk, C.III, s.935-936. Kutay, s.36. Özçelik, s. 139-140. CA, Dol.l, Kutu 3-3, Dos. 14-1, Fih.43-2. Uİuğ İğdemir (Haz.), Heyet-i Temsiliye Tutanakları, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1975. Sırrı Kardeş, Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Kırşehir'de, Cumhuriyet Halk Partisi Hal¬kevleri Bürosu, Ankara, 1950. CA, Dol.3, Kutu 22-3, Dos.48-3, Fih.7. CA, Dol.l 1, Kutu 105-2, Dos.90-1, Fih.3-56; Dol.l 1, Kutu 105-2. Dos.90-1. Fih.3-155. CA, Dol.l 1, Kutu 105-2, Dos.90-1, Fih.7. CA, Dol.l 1, Kutu 105-2. Dos.90-1, Fih.7-2. CA, Dol.l 1, Kutu 105-2, Dos.90-1, Filı.3-43. CA, Dol.l I, Kutu 105-2. Dos.90-1, Fih.3-51: Dol.l I, Kutu 105-2, Dos.90-1, Fih.7-31. CA, Dol. 11, Kutu 105-2, Dos.90, Fih.5-14. İrade-i Milliye, 19 Teşrin-i Evveİ 1335, s.7. Nail Morali, Miitareke'de İzmir, İstanbul, 1976, s. 173. Nail Morali, Miitareke'de İzmir Olayları, Ankara, 1973, s.81 -83. CA, Dol.l 1, Kutu 105-2, Dos.90-1, Fih.3-64. Türkiye Biiyiik Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (Bundan Sonra TBMMZC), İ.3, C.3, 25.4.1336 (1920), C.I, s.48-49. TBMMZC, t.5, C.I, 27.4.1336 (1920), C.I, s.99. Nuri Köstüklü, Milli Miicadele'de Denizli, İsparta ve Burdur Sancakları, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1990, s.130-133. CA, Dol. 1, Kulu 6-1, Dos. 18-2, Fili. 184-1. CA, Dol. 1, Kutu 6-1, Dos. 18-2, Fih. 184-1. CA, Dol.l, Kutu 5-1, Dos. 18-3, Fih. 199-1.