Bir Modernleşme Projesi Olarak Türkiye’de Cumhuriyet

Yıl 2003, Cilt: 19 Sayı: 56, 815 - 875, 01.07.2003

Hüseyin Tosun

Öz

Türkiye Cumhuriyeti, yaklaşık altı yüz yıl üç kıta üzerinde egemen olmuş Osmanlı Devletinin tarih sahnesinden geriye çekilmesi sonucunda kuruldu. Bu gelişme ile birlikte Türk toplumu yeni bir yönetim olarak Cumhuriyet ile tanıştı. Türkiye’de Cumhuriyet yeni devlet, ulus ve bireyin doğmasını sağlayan bir modernleşme/uygarlaşma projesi olarak tasarlandı. Cumhuriyetle getirilen bu yeni yapılanma içinde bir süreklilik sağlanarak bugüne gelindi.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Uygarlaşma, Türkiye, Cumhuriyet

Kaynakça

• Erdoğan, Mustafa, Liberal Toplum Liberal Siyaset, Siyasal Kitabevi, Ankara 1998.
• Ateş, Toktamış, Yaşasın Cumhuriyet, Bilgi Üniversitesi Yayınları, Ankara 2003.
• Çeçen, Anıl, Atatürk ve Cumhuriyet, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara 1981.
• Sami, Şemseddin, Kâmus-ı Türki, Dersaadel, İkdam Matbaası, 1317.
• Kâzım, Hüseyin, Büyük Türk Lügati, Devlet Matbaası, İstanbul 1928; Türk Hukuk Lügati, Ankara 1944.
• Özön, Mustafa Nihat Osmanlıca-Türkçe Sözlük, İstanbul 1959.
• Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara 1984.
• Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, 1, Ankara 1988.
• Devrim, Hakkı ve Araz, Nezihe, Meydan Larousse, Cilt: 3.
• Uygun, Oktay, Demokrasinin Tarihsel, Felsefi ve Ahlaki Boyutları, İnkılap Kitabevi, İstanbul 2003.
• Cranston, Maurice, Siyasal Sözlük, Milliyet Yayınları, İstanbul 1970.
• Aydın, Nurullah, Yeni Yüzyıl İçin Ulusal Stratejiler, Her Şey Türkiye İçin, Atlas Kitabevi, Ankara 2003.
• Sander, Oral, Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü Osmanlı Diplomasi Tarihi Üzerine Bir İnceleme, AÜ SBF Yayını, Ankara 1987.
• Kuran, Ercüment, Avrupa’da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve İlk Siyasi Faaliyetleri (1793-1821), Ankara 1968.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Doğu-Batı Yayını, İstanbul 1978.
• Tevfik, Ebuziya, Yeni Osmanlılar Tarihi, İstanbul 1973.
• Karal, Enver Ziya, Atatürk ve Devrim, ODTÜ Yayıncılık, Ankara 2003.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul 2001.
• 1876 Kanun-İ Esasisi ve Türkiye'de Anayasa Geleneği, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: I, İletişim Yayını, İstanbul 1985.
• Tanör, Bülent , Anayasal Gelişmelere Toplu Bir Bakış, Tanzimattan Cumhuriyeti Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: I, İletişim Yayını, İstanbul 1985.
• Üçok, Coşkun, 1876 Anayasasının Kaynakları, Türk Parlamentoculuğunun İlk Yüzyılı 1876-1976, Türk Gazetecilik ve Matbaacılık Sanayi, Ankara 1976.
• Kili, Suna, 1876 Anayasasının Çağdaşlaşma Sorunları Açısından Değerlendirilmesi, Türkiye’de Siyaset: Süreklilik ve Değişim, Der yayınları, İstanbul.
• Tosun, Hüseyin, Türkiye’de Demokrasinin Gelişimine Genel Bir Bakış, Atatürk Araştırına Merkezi Dergisi, Cilt: 18, Sayı:52, Ankara 2002, s.196.
• Karpat, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, Sosyal Ekonomik ve Kültürel Temeller, Afa Yayınları, İstanbul 1996.
• Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950, İmge Yayınevi, Ankara 1996.
• Ortaylı, İlber, Gelenekten Geleceğe, Ufuk Kitapları, İstanbul 2001.
• Price, M. Philips, Türkiye Tarihi, Çeviren: Selahattin Atalay, Ararat Yayınevi, İstanbul 1977.
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, TTK Yayını, Ankara 1984.
• Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908), Ankara 1964.
• Akşin, Sina, 100 Soruda Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, İstanbul 1980.
• Hanioğlu, Şükrü, Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihat ve Siyasal Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1902), İstanbul 1985.
• Aykut Kansu, 1908 Devrimi, İletişim Yayınları, İstanbul 1995.
• Unat, Reşit Laik, II. Meşrutiyet’in İlanı ve 31 Mart Hadisesi, TTK Yayınları, Ankara 1991.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri 1876-1907, Cilt: 8, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1983.
• Albayrak, Mustafa, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyetinin Tarihsel Gelişimi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1999.
• Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-1940, Cilt: 1, Yapı Kredi Yayınları, Mayıs 2002.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılap Tarihi, Cilt: 1-2, TTK Yayınları, Ankara 1963.
• Cevat, Ali, İkinci Meşrutiyetin İlanı ve 31 Mart Hadisesi, Hazırlayan: Faik Reşit Unat, Ankara 1960.
• Türkgeldi, Ali Fuad, Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi, Ankara 1948.
• Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1991.
• Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, Cilt: l, İstanbul 1987.
• Karal, Enver Ziya, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Ankara 1981.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, AAM Yayınları, Ankara 2002.
• Erkan, Hüsnü, Bilgi Uygarlığı İçin Yeniden Yapılanma, İmge Kitabevi, Ankara 2000.
• Gökbilgin, Tayyip, Milli Mücadele Başlarken, Ankara 1959.
• Türk İstiklal Harbi, Cilt: II, Kısım: I, Ankara 1963.
• Kansu, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, Cilt: I, Ankara 1966.
• Goloğlu, Mahmut, Erzurum Kongresi, Ankara 1968.
• Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
• Gözübüyük, Şeref, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 1997.
• Nuri Esen, Bülent, Türk Anayasa Hukuku, Ankara 1968.
• Tanör, Bülent, Kurtuluş Kuruluş, Çağdaş Yayınları, İstanbul 1998.
• Tosun, Hüseyin, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Hayatı, AAM Yayınları, Ankara 2003.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Atatürk ile İlgili Arşiv Belgeleri (1911-1921 Tarihleri Arasına Ait 106 Belge), Ankara 1982.
• Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919- 1923, TBMM Vakfı Yayınları, Cilt: 1, Ankara 1994.
• Güneş, İhsan, Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Düşünsel Yapısı (1920-1923), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 1985.
• Büyük Millet Meclisi, Kavanin Mecmuası, Birinci İntihab Devresi, Cilt: l, Ankara 1341.
• Küçük, Mustafa, Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisinin Yapısı ve Faaliyetleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Y.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele’de TBMM, I. Dönem (1919-1923), Ankara 1993.
• Akşin, Sina, Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi 1789-1980, Cilt: 2, Cumhuriyet Gazetesi Armağanı, 1997.
• Kocatürk, Utkan, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, AAM Yayınları, Ankara 1999.
• Helmreich, Paul C., Sevr Entrikaları, Bugünkî Güçler, Maşalar, Gizli Antlaşmalar ve Türkiye’nin Taksimi, İstanbul 1996.
• Kili, Suna ve Gözübüyük, Şeref, Türk Anayasa Metinleri Sened-i İttifaktan Günümüze, Ankara 1985.
• Bila, Hikmet, CHP 1919-1999, Doğan Kitapçılık, İstanbul 1999.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler 1859-1952, İstanbul 1952.
• Ayın Tarihi, Halk Fırkası Nizamnamesi, Cilt: I, No: 1, 1923.
• Tokin, Füruzan Hüsrev, Türkiye’de Siyasal Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişimi, Ekim Basımevi, İstanbul 1965.
• Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1987.
• Erözden, Ozan, Ulus Devlet, Dost Kitabevi, Ankara 1997.
• Sabuncu, Yavuz, Anayasaya Giriş, İmaj Yayınları, Ankara 2003.
• Feyzioğlu, Turhan, Atatürk ve Milliyetçilik, AAM Yayınları, Ankara 1987.
• Eroğlu, Hamza, Atatürk ve Milliyetçilik, AAM Yayınları, Ankara 1992.
• Oran, Baskın , Atatürk Milletçiliği, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
• Kushner, David, Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu (1876-1908), Kervan Yayınları, İstanbul 1979.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt: 7, Ankara 1924.
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, AÜ SBF Yayınları, Ankara 1982.
• Ergün, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitim Tarihi, DTCF Yayınları, Ankara 1982.
• Ortaylı, İlber, Tarihsel ve Toplumsal Nedenleriyle Türk Harf Devrimi, Atatürk Döneminin Toplumsal ve Ekonomik Sorunları 1923-1938, İstanbul 1977.
• Zülfikar, Hamza, Arap Harflerinden Yeni Türk Harflerine, Dil ve Alfabe Üzerine Görüşler, AKDTYK Yayınları, Ankara 1991.
• İnan, Afet, Harf Devriminin Ellinci Yılı Sempozyumu, TTK Yayınları, Ankara 1981. Ersanlı Behar, Büşra, İktidar ve Tarih, Afa Yayınları, İstanbul 1992.
• Dilmen, Necmi, Güneş-Dil Teorisinin Ana Hatları, İstanbul 1936.
• Tankut, Hasan Reşit, Güneş-Dil Teorisine Göre Dil Tetkikleri, İstanbul 1936
• Hirsch, Ernst E., Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de üniversitelerin Gelişmesi I, İstanbul 1950.
• Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, AAM Yayını, Ankara 2003.
• Turban, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (19 Kasım 1938 -14 Mayıs 1950), 4. Kitap, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
• Tosun, Hüseyin, Atatürk'ün Kalkınma Modeli, Atatürk ve Atatürkçü Düşünce (Seçilmiş Makaleler), Türkiye Cumhuriyetinin 80.Yıldönümüne Armağan, GNKUR Basımevi, Ankara 2003.
• Kocatürk, Utkan, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, AAM Yayınları, Ankara 1999.
• Hatipoğlu, Süleyman, Atatürk İnkılaplarının Dayandığı Bütünleyici İlkeler, Atatürk Konferansları (1998-75.YIl Yurtiçi), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1998.
• Eroğlu, Hamza, Atatürk Ve Milli Egemenlik, AAM Yayınları, Ankara 1998.
• Feyzioğlu, Turhan, Türk Milli Mücadelesinin ve Atatürkçülüğün Temel İlkelerinden Biri Olarak Millet Egemenliği, AAM Yayınları, Ankara 1988.
• Goloğlu, Mahmut, Sivas Kongresi, Ankara 1969.
• Özgül, Cemil, Heyet-i Temsiliye’nin Ankara’daki Çalışmaları, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1989.
• Balta, Tahsin Bekir, Türkiye’de Yasama Yürütme Münasebeti, İncelemeler, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1960.
• Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi II, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 1988.
• Özbudun, Ergun, 1921 Anayasası, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1992.
• Gözübüyük, Şeref ve Kili, Suna, Türk Anayasa Metinleri, Ankara 1957.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.
• Hafızoğulları, Zeki, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Fikrî Temelleri AKM Yayınları, Ankara 2001.
• Berkes, Niyazi, Teokrasi ve Laiklik, Adam Yayınları, İstanbul 1984,.
• Giritli, İsmet, Atatürk Cumhuriyetini Laiklik İlkesi, Atatürkçü Düşünce, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1992.
• Başgöz, İlhan, Türkiye’de Laikliğin Tarihsel ve Sosyal Kökenleri”, Bilanço 1923-1998: Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılına Toplu Bakış Uluslararası Kongresi 10-12 Aralık 1998, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Ortaylı, İlber, Osmanlı Devletinde Laiklik Hareketleri Üzerine, Prof. Ümit Doğanay’ın Anısına Armağan, İ.Ü. Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, İstanbul 1982.
• Sencer, Muzaffer, Din ve Toplum, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, Cilt: 2, İstanbul 1981.
• Özek, Çetin, Devlet ve Din, Ada Yayınları, İstanbul 1982.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2000.
• Çeçen, Anıl, Ankara Çalışmaları, Türkiye Cumhuriyeti Ulus Devleti, Ankara 2002.
• Mango, Andrew, Atatürk’ün Uygarlık Anlayışı ve Bugünkü Dünya, III. Uluslararası Atatürk Sempozyumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara I998.
• Tosun, Hüseyin, Atatürk’ün Uygarlık Anlayışı, Atatürk Konferansları (1999 Yılı Yurtiçi), Ankara 2000.
• Kocatürk, Utkan, Atatürkçü Düşünce Işığında Çağdaşlaşma, Atatürkçü Düşünce, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1991.
• Köker, Levent, Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları, Ankara 2000.
• İnan, Afet, İzmir İktisat Kongresi 17 Şubat-4 Mart 1923, TTK Yayınları, Ankara 1989.
• Tosun Hüseyin, Türkiye’de Demokrasinin Gelişim Sürecine Genel Bir Bakış, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 52, Mart 2002, s.209-211.
• Cem, İsmail, 12 Mart, Cilt: 2, Cem Yayınevi, İstanbul 1977.
• Kansu, Işık, Emperyalizmin Yeni Masalı Küreselleşme, Güldiken Yayınları, Ankara 1999.
• Altınok, Rafet, Küreselleşme Sürecinde Atatürkçülüğün Önemi, Atatürk Haftası Armağanı, GENKUR Başkanlığı Yayınları, Ankara 1999.
• Koçdemir, Kadir, Küreselleşme, Kök Araştırmaları, KÖK Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Vakfı Yayınları, Sayı: 1, Ankara 1999.
• Oran, Baskın, Küreselleşme ve Azınlıklar, İmaj Yayıncılık, Ankara 2000.
• Tosun, Hüseyin, Atatürk’ün Yurtta Barış Dünyada Barış İlkesinin 21.Yüzyıldaki Evrensel Yorumu, IV. Uluslararası Atatürk Kongresi, AAM Yayınları, Cilt: 1, Ankara 2000.
• Doğu-Batı Bin Yılın Muhasebesi, Sayı: 10, Şubat-Mart-Nisan 2000.
• Tanör, Bülent, Türkiye’de Cumhuriyete Geçiş Sürecinin Dinamikleri, Cumhuriyet Demokrasi Laiklik Paneli, 9-10-11 Ekim, CHP ile TÜSES, TESAV ve FRİEDRİCH Ebert Vakıfları, 1998.