Türki̇ye'deki̇ İlk Kadın Mi̇lletveki̇lleri̇ Ve Mecli̇steki̇ Çalışmaları

Yıl 1998, Cilt: 14 Sayı: 42, 889 - 905, 01.05.1998

Ayten Sezer

Öz

Cumhuriyetin ilânı sonrası gerçekleştirilen köklü değişiklikler arasında, Türk kadınına tanınan seçme ve seçilme hakkı önemli bir gelişme olarak yer alır. Son yıllarda kadının toplumdaki yerine ilişkin dikkate değer çalışmalar yapılmakla beraber, özellikle kadınlara tanınan siyasal haklar ve bu hakların istenilen şekilde kullanılıp kullanılmadığı konusu, üzerinde durulmaya değer bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Zira, söz konusu hakların üzerinden yetmiş yıla yakın bir süre geçmesine rağmen, kadının siyasetteki yeri ile siyasal katılımdaki rolü ve etkinliği hala tartışılmaya devam etmektedir. Bu tartışmaların odak noktasını ise, daha çok milletvekili seçilen kadınların sayıca azlığı meselesi oluşturmaktadır. Oysa, 1930’lardan günümüze kadar Meclis'e girmiş kadınların sayısal yetersizliği kadar, buradaki çalışmaları da incelenmesi gereken bir konudur.

Anahtar Kelimeler

Milletvekili, Kadın Milletvekili, Türkiye, Meclis

Kaynakça

• Taşkıran, Tezer, Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Kadın Hakları, Ankara, 1973.
• İnan, A. Afet, Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri, 4.bs. İstanbul, 1982.
• Doğramacı, Emel, Türkiye'de Kadının Dünü ve Bugünü, Ankara, 1989.
• Kurnaz, Şefika, Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923) Ankara, 1990.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye'de Siyasal Partiler, C.I. 2. bs. fst. 1984.
• Çakır, Serpil, Osmanlı Kadın Dernekleri, Toplum ve Bilim, Bahar, 52,1991.
• Aşa, Emel, 1928'e Kadar Türk Kadın Mecmuaları, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enst. Türk Dili ve Edebiyatı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1989.
• Çakır, Serpil, II. Meşrutiyet'te Osmanlı Kadın Hareketi ve Kadınlar Dünyası Dergisi, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enst. Siyaset Bilimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, 1991.
• Tansel, Fevziye Abdullah, Memleketimizde Gençler için Kurulan İlk Dernekler, Gazete ve Dergiler, Belleten, LI/199, Nisan 1987, s. 281-304.
• İlyasoğlu, Aynur ve İnsel, Deniz, Kadın Dergilerinin Evrimi, Türkiye'de Dergiler ve Ansiklopediler (1849-1984), İstanbul, 1984. s. 163-183.
• Işın, Ekrem, Tanzimat, Kadın ve Gündelik Hayat, Tarih ve Toplum, Mart 1988, Sayı: 51, c. 9, s.22-27.
• Bolat, Gülgün, Cumhuriyet Öncesi Kadın Dernekleri, Atatürk ve Kadın Hakları, Ankara, 1983. s. 177-191.
• Adıvar, Halide Edip, Türkün Ateşle İmtihanı, ö.bsk. İstanbul, 1982.
• Arıbumu, Kemal, Milli Mücadele'de İstanbul Mitingleri, 2.bsk. Ankara, 1975.
• Engingün, İnci ve Cunbur, Müjgan ve Özdemir, Cahide, Milli Mücadele'de Türk Kadını, Ankara, 1983.
• Mısıroğlu, Aynur, Kuva-yı Milliye'nin Kadın Kahramanları, İstanbul, 1976.
• Caka, Cahit, Tarih Boyunca Harp ve Kadın, Ankara, 1948.
• Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Cilt: II, Ankara, 1952.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: I, İçtima: IV, Cilt: 28, s.326-330.
• Toprak, Zafer, Cumhuriyet Halk Fırkasından Önce Kurulan Parti, Kadınlar Halk Fırkası, Tarih ve Toplum, Sayı: 51, Cilt: 9, Mart 1988.
• Toprak, Zafer, Türkiye'de Siyaset ve Kadın: Kadınlar Halk Fırkası'ndan Arsıulusal Kadınlar Birliği Kongresine (1923-1935) ,İ.Ü. Kadın Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2. Yıl:1994, s. 6-7.
• Ardıç, Nimet, Cumhuriyetten sonra Kurulan Kadın Demekler, Atatürk ve Kadın Hakları, Ankara, 1983, s. 194-195.
• Çaha, Ömer, Sivil Kadın, Türkiye'de Sivil Toplum ve Kadın, Türkçesi: Ertan Özensel, Konya, 1996.
• Çakır, Serpil, Siyasal Yaşama Katılım Mücadelesinde Türk Kadını, Kadınlar ve Siyasal Yaşam, İstanbul, 1991.
• Türk Yurdu, C.III, Numara: 16, Şubat 1926, s. 459.
• Caporal, Bemard, Kemalizmde ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını, Ankara, 1982.
• Göksel, Burhan, Çağlar Boyunca Türk Kadını ve Atatürk, Ankara, 1993.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C: 17, Devre: 3, İçtima: 3, s. 3-10.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: IV, İçtima: IV, Cilt: 25, s. 82- 84; Düstur, Tertip: 3, Cilt: 16, s. 36.
• Abadan Unat, Nermin, The Legal Status of Turkish Women, Turkish Review, Volume: 1, Number: 6, Winter 1986.
• Koray, Meryem, Kadın Siyaset Kota, Her Yönüyle Türkiye'de Kadın Olgusu, yayına hazırlayan: Necla Arat, 2. bsk. İstanbul, 1995, s. 195-244.
• Tekeli, Şirin, Türkiye'de Kadının Siyasal Hayattaki Yeri, Türk Toplumunda Kadın, Derleyen: Nermin Abadan Unat, Ankara, 1979, s. 399.
• Özbudun, Sibel, Türkiye'de Kadın Olmak, İstanbul, 1994, s.16.
• Türk Kadınlığı Sevinç ve Heyecan İçinde, Cumhuriyet, s. 6 Birinci Kanun 1934.
• Türk Kadınının Sevinci, Cumhuriyet, 7 Birinci Kanun 1934.
• Türk Kadınlarının Zaferi Hariçte Derin Akisler Yaptı, Cumhuriyet, 25 Birinci Kanun 1934.
• Türk Kadınlığının Bayram Günü, Ulus, 6,7, İlkkanun 1934.
• Güpgüp, Ayşe, Türk Kadınlığının Sesi, Ulus, 5 Sonkanun 1935.
• Cumhuriyet, 8 Birinci Kanun 1934; Ulus, 7 İlkkanun 1934.
• Cumhuriyet, 18 İkincikanun 1935; 3,4,5,6,7,8 Şubat 1935.
• Saylav Seçimi Dün Bitti, Cumhuriyet, 9 Şubat 1935.
• Ankara'da Saylav Seçimi Başladı, Ulus, 9 İlkkanun 1934;18,20,21,22 Sonkanun 1935 ve 3,5,8,9 Şubat 1935.
• Saylav Seçimi Yürüyor, Ulus 17 İlkkanun 1934.
• Son Posta ve Kurun (Vakit) 4,5,6,8,9 Şubat 1935.
• Milliyet, 15,21,22,24 İkincikanun 1935 ve 4, 5,6,9 Şubat 1935.
• İnan, Rauf, Atatürk ve Türk Kadını, X. Türk Tarih Kongresi, VI. Cilt, 22-26 Eylül 1986, Ankaara, 1994.
• Altındal, Aytunç, Türkiye'de Kadın (Marksist Bir Yaklaşım), 3. bsk., İstanbul, 1980.
• Elgin, Neriman, (der.), Türk Kadınına Seçme ve Seçilme Hakkı Tanıyan 5.12.1934 tarihli ve 2598 Sayılı Kanun ve TBMM Tutanakları, Ankara,1985, s. 6.
• Göksel, Burhan, Çağlar Boyunca Türk Kadını ve Atatürk, Ankara, 1993.
• Göksel, Burhan, Atatürk ve Kadın Hakları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 1, Kasım 1984, s.213-235.
• Taşkıran, Tezer, Women in Turkey, İstanbul, 1976, s. 77.
• Tekeli, Şirin, Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat, İstanbul, 1982, s.217.
• Tekeli, Şirin, Kadınlar İçin Yazılar, (1977-1987), İstanbul, 1988, s. 299.
• Ezherli, İhsan, Türkiye Büyük Millet Meclisi (1920-1992) ve Osmanlı Mebusanı (1877-1920), TBMM Yay., Ankara, 1992, s. 149.
• Ulus, 13 Sonkanun 1936; Son Posta, 13 İkincikanun 1936; Vatan, İkdam, Cumhuriyet, 13 Kanunusani 1936.
• TBMM Albümü, (1920-1991), Ankara, 1994, s. 98-112.
• TBMM Arşivi, milletvekilleri ait özlük dosyaları, T.C. Parlamenterleri Ansiklopedisi, ​Yankı-Pamukbank yay., 23 Nisan 1920-6 Kasım 1983.
• Cumhuriyet, Milliyet, Kurun (Vakit), Son Posta Gazeteleri, 5-6 Şubat 1935.
• Arat, Yeşim, Türkiye'de Kadın Milletvekillerinin Değişen siyasal rolleri, 1934-1980, Ekonomi ve İdari Bilimler Dergisi Cilt: 1, Sayı: 1, 1987, s.45-66.
• Ulus, Kurun (Vakit), Son Posta, Milliyet ve Cumhuriyet Gazeteleri, 2 Mart 1935.
• Mutlu, Kâmile Şevki, Türkiye'de Kadın Doktorlar, 50. Yıl Armağanı, C.II, Erzurum, 1974, s. 85-100.