Millî Mücadele’nin Gazetesi Hakimiyet-İ Milliye Nasıl Çıkarıldı?

Yıl 1991, Cilt: 7 Sayı: 20, 285 - 302, 01.03.1991

Mehmet Önder

Öz

Mondros Ateşkes Antlaşmasının (30 Ekim 1918) hemen ardından galip devletlerin Anadolu işgal programlan uygulaması 15 Mayıs 1919 da Yunanlıların İzmir’e çıkmaları ile başlamıştı. Bu çıkartmadan bir gün sonra, IX. Ordu Kıtaları Müfettişliği’ne atanan Mustafa Kemal Paşa (Atatürk), Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan Samsun’a hareket etmiş, Müfettişlik Karargâhının 18 subayı ile birlikte, 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’a gelmişti. Bu olay aslında Mustafa Kemal Paşa’nın işgal kuvvetlerine ve bu işgali hoşgörü ile karşılayan İstanbul Hükümeti’ne karşı Anadolu’da mücadele bayrağını açmak ve mücadeleyi başlatmak için yaptığı kahramanca bir hareketti. Olaylar bundan sonra hızla gelişmeye başladı. Yunanlılar İzmir’den Anadolu içerlerine sarkmağa devam ederken İngiliz, Fransız, İtalyan işgal kuvvetleri de aralarında anlaştıkları gibi Anadolu’yu işgale başlamışlardı. Her ne kadar düşman işgallerine karşı, çeşitli şehir ve kasabalarda direnme güçleri oluşmuşsa da bunlar yeterince teşkilâtı olmadıklarından güçsüz, hatta başsız kalmaktaydı. Öte tarafta Mustafa Kemal Paşa, Samsun’a çıktığının ertesi günü Sadrazam Damat Ferit’e bir telgraf
çekerek “İzmir işgalini milletin asla kabul etmeyeceğini” bildirmiş, Erzurum’daki 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa ile de hemen bağlantı kurmuştu. Mustafa Kemal Paşa, mücadeleyi vatan sathında millet birliğine ve vatan bütünlüğüne dayalı tek bir güçte birleştirmek istiyordu. Bu amaçla Samsun’dan daha içerlere gitmeyi kararlaştırdı.

Anahtar Kelimeler

Milli Mücadele, Hakimiyet - i Miiliye, Gazete

Kaynakça

• Ilgar, İhsan, Mütarekede Yerli ve Yabancı Basın, Türk Tarih Kurumu, İstanbul 1973.
• Önder, Mehmet, Millî Mücadele’nin Yanında ve Safında Öğüd Gazetesi, Güven Matbaası, Ankara 1986.
• Özkaya, Yücel, Millî Mücadele’de Atatürk ve Basın, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1989.
• Oral, Fuat Süreyya, Türk Basın Tarihi, II, Yeni Adım Matbaası, Ankara, 1968.
• Kansu, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber II, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1968.
• Şapolyo, Enver Behnan, Türk Gazetecilik Tarihi ve Her Yönü ile Basın, Güven Matbaası, Ankara 1960.
• Çoşar, Ömer Sami, Millî Mücadele Basını, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, İstanbul 1963.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Atatürk Arşivi, D 4/162.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, IV. Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1964.
• Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Atatürk Arşivi, Klasör: 29/336
• 2 Şubat 1920 tarihli Hâkimiyet-i Milliye gazetesi.
• Kaplan, Mehmet, Enginün, İnci, Emil, Birol, Birinci, Necat ve Uçman, Abdullah, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1981.
• 13 Nisan 1920 tarihli Hâkimiyet-i Milliye gazetesi.
• 28 Nisan 1920 tarihli Hâkimiyet-i Milliye gazetesi.
• Uluğ, Naşit Hakkı, Hemşehrimiz Atatürk, Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları, İstanbul 1973.
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ulus’a Dönüş, 18 Haziran 1955 tarihli Ulus (Ankara) gazetesi.