Milli Mücadele’de ve Cumhuriyetin İlk Döneminde Propaganda ve Tanıtım Çalışmaları

Yıl 2003, Cilt: 19 Sayı: 55, 83 - 103, 01.03.2003

Fahri Sakal

Öz

Osmanlı Devletinin, dağılma döneminde, bu süreci hızlandırmak ve topraklarım paylaşmak için Batı ülkelerinde yapılan faaliyetlerden biri de Osmanlı Devletinin aleyhinde yapılan propagandalardı. Bu dönemde çok güçlü bir anti -Türk kampanya ve iftiralar batı basınına hakim durumdaydı. Bunun karşısında çok güçlü tanıtım ve propaganda ile durulabileceğini gören Millî Mücadeleci kadro ve Mustafa Kemal Paşa (Atatürk), Anadolu Ajansı, Basın Yayın Genel Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı ve din adamları gibi propaganda kabiliyeti bulunan her çeşit kişi ve kurumu harekete geçirdi. Propaganda ve tanıtım, Atatürk’e göre ordudan daha önemliydi.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Propaganda, Batı Basını, Millî Mücadele, Mustafa Kemal Paşa

Kaynakça

• Sakal, Fahri, Ağaoğlu Ahmed’in Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya Harpleri Esnasında Kaleme Aldığı Birlik Beraberlik Yazıları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 33, Ankara 1996, s.699.
• İnal, İbnülemin M. Kemal, Son Sadrazamlar, İstanbul 1965.
• Sakal, Fahri, Ağaoğlu Ahmed Bey, TTK, Ankara 1999.
• Gürün, Kamuran, Ermeni Dosyası, TTK, Ankara 1984.
• Çağlayan, K. Tuncer, Büyük Ermenistan Projesi ve İngiltere, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 44, Ankara 1999, s.516-517.
• Sakallı, Bayram, Millî Mücadele’de Ankara’da Yayınlanan Fetvanın Millî Birlik ve Beraberliği Sağlamadaki Önemi, Türk Kültürü Araştırmaları, Cilt: 25, Sayı: 2, Ankara.
• Sakallı, Bayram, Ankara ve Çevresindeki Millî Faaliyetler, Ankara 1988.
• Sakallı, Bayram, Millî Mücadele’nin Sosyal Tarihi, İstanbul 1997.
• Sarıkoyuncu, Ali, Millî Mücadele’de Din Adamları I, Ankara 1995.
• Karpat, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, 1967.
• Agayef, Mim Kaf, “Beyanname-i Meşihatpenahî” , Tercüman-ı Hakikat, Nr.1143, 1 Şubat 1913.
• "Türk Alemi”, Şura, S. 16, Orenburg 1911.
• Ağaoğlu, Ahmet, Üç Medeniyet, İstanbul 1920.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 V 14/3.15.9.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 V 41/9.78.1.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 V05/2.1,7.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 030.18.1.1/2.22.16.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 030.18.1.1/3.30.1.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 030.18.1.1/2.29.10, ek 118-10.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 V 41/9.77.1.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051/2.6.25.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051. 8.69.1.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 V 08/2.7.4.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051. 4.30.27.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051. 4.31.7.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 V.08/2.6.30.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 030.18.1.1./7.24.4, ek 76-6.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051 V4179.77.1.
• BCA, Diyanet İşleri Başkanlığı Kataloğu (DİBK), 051.13.115.5
• Parla, Taha, Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları III, 1991.
• TBMM Zabıt Ceridesi Dosya: 1, Cilt: 1; TBMM Zabıt Ceridesi Dosya: 1, Cilt: 2; TBMM Zabıt Ceridesi Dosya: 1, Cilt: 3.
• TBMM Zabıt Ceridesi Dosya: 1, Cilt: 6; TBMM Zabıt Ceridesi Dosya: 1, Cilt: 7.
• TBMM Zabıt Ceridesi Dosya: 1, Cilt: 22; TBMM Zabıt Ceridesi Dosya: 1, Cilt: 23.
• Bengi, Hilmi, Türkiye’de Haber Ajansçılığı ve Anadolu Ajansı, Yeni Türkiye, Sayı: 23-24, Cumhuriyet Özel Sayısı IV, 1998.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, Cilt: 1, MEB Yayınları, İstanbul 1981.
• Tokgöz, A. İhsan, Ağaoğlu Ahmed, Uyanış, 25 Mayıs 1939.
• Demirkan, Tarık, Macar Turancıları, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul 2000.
• Ökte, Ertuğrul Zekai, Millî Mücadele Döneminde Propaganda. Hizmetlerinin Örgütlenmesi (XVI), Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 25, Ankara 1987, s.17-19.
• Özkaya, Yücel, Millî Mücadelede Anadolu Ajansı’nın Kuruluşu’na Ait Bazı Belgeler, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, Ankara 1984.
• Özkaya, Yücel, Milli Mücadele’de Atatürk ve Basın (1919-1921), Ankara 1989.
• Ağaoğlu, Ahmet, Ne idik ne olduk?, Haz. Tezer Taşkıran, Hayat Mecmuası, Sayı: 10, İstanbul 1978, s.19-20.
• Günyol, Vedat, Matbuat, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 7, İstanbul 1979.
• Ökte, Ertuğrul Zekai, “Propaganda Hizmetleri XVIII, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 48, Ankara.
• Ökte, Ertuğrul Zekai, “Propaganda Hizmetleri XVIII, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 32, Ankara.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.01/04.50.7.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.2/19.25, ek:225-64.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/25.25-10, ek:225-24.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1/01.19.12.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.01/ek: 277-4.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030,18.1.1 /01.19.13.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1./1.13.5, ek:85-84.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.01/ek:277-4.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1/02.21.10.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.01/01.19.12.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/5.271.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/6.45-1, ek:85-7.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/6.45-1.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030. J 8.1.1/1.5.1, ek: 167-1.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.2/105.48.14.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.2./107.85.19, ek: 3/1915. 52-24.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.2/104.17.4.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 03018.1.2./107.82.12.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/14.33. 16 ek: 85-19.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/18.17.16. ek: 85-25.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/18.20.11. ek: 85-28.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1718.85.52.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.2/68.73.7 ek:85-59.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/27.82.5.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.18.75.127.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/1.7.5, ek:237-3.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/1.2.6, ek:237-2.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.1.1/1.1.14, ek:237-1.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.01/01.20.16.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, BKKK, 030.18.01/01.20,16.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030.18.1.1/25.45,10.
• Kabacalı, Alpay, Türkiye’de Basın Sansürü, İstanbul 1990.
• Atay, Falih Rıfkı, Yeni Rusya, Ankara 1931
• Sertel, Zekeriya, Hatırladıklarım, İstanbul 2000.
• Yılmaz, Mustafa, Cumhuriyet Döneminde Bakanlar Kurulu Kararı ile Yasaklanan Yayınlar 1923-1945, Kebikeç, Sonbahar 1997.