Atatürk ve İnkılâplarının Arnavutluk’taki Tesirleri

Yıl 2003, Cilt: 19 Sayı: 55, 105 - 123, 01.03.2003

Selma Yel

Öz

İstiklâl Savaşı’nın ve daha sonra yapılan inkılâplar ile Atatürk’ün liderlik özelliğinin, birçok geri kalmış ve esir milletlere örnek olduğu bilinmektedir. Bunlardan birisi olan Arnavutluk, uzun yüzyıllar boyunca Türk hâkimiyet ve kültürü altında yaşamış olmanın tesiriyle de, Türkiye’deki yenilik ve reformları yakından takip etmiştir. Bu dönemde, Arnavut aydınlarının Türkiye’nin lehinde ve aleyhinde olmak üzere ikiye ayrıldıkları görülmektedir. Aleyhinde olanlar, daha çok kral Zago ve eski sistem ile
değerleri müdafaa ederken, Türkiye’nin lehinde olan aydınlar, lâik, demokratik ve cumhuriyet yanlısı, kadın haklarının geliştirilmesinden yana bir tutum takip etmişlerdir. Mustafa Kemal de bu gelişmeleri yakından takip etmekte ve Arnavutluk ile Türkiye arasındaki ilişkileri geliştirmeye önem vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Arnavutluk, Zago, Modernleşme, İnkılâplar

Kaynakça

• Akgönenç Mughisuddin, Oya, İkinci Dünya Savaşı’ndan Bu Yana Balkanlar’daki Gelişmeler ve Türkiye” Beşinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri (I), Ankara 1986.
• Alpan, Necip P., Tarihin Işığında Bugünkü Arnavutluk, Ankara 1975.
• Bilge, Mustafa L., Arnavutluk, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 3, İstanbul 1991.
• Hamdi, Ahmet, Arnavutluk Hakkında, İstanbul 1920.
• Temo, İbrahim, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Teşekkülü ve Hidemat-ı Vataniye ve İnkılâp-ı Milliyeye Dair Hatıram, Mecidiye 1939.
• Mardin, Şerif, Jön Türkler’in Siyasî Fikirleri, 1895-1908, İstanbul 1989.
• Apak, Rahmi, 70’lik Bir Subayın Hatıraları, Ankara 1988.
• Yel, Selma, İttihat ve Terakki’nin Kurucularından İbrahim Temo’nun Atatürk ve İnkılâpları Hakkındaki Düşünceleri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 52, Ankara 2003.
• Harp Akademileri Komutanlığı, Türkiye - Arnavutluk İlişkilerinin Dünü-Bugünü-Yarını, İstanbul 1995.
• Alpan, Necip P., Türkiye İle Arnavutluk’un İstiklâl Savaşlarındaki Paralelizm Doğrultusunda Yaptıkları İşbirliği, Onuncu TTK Kongresi Bildirileri, Cilt: 6, Ankara 1994.
• Alpan, Necip P., Tarihin Işığında Bugünkü Arnavutluk, Ankara 1975.
• Alpan, Necip P., Arnavutluk'un Bağımsızlığı ve Avlonyalı İsmail Kemal, Ankara 1982.
• Alpan, Necip P., Arnavut Alfabesi Nasıl Doğdu, Ankara 1979.
• Şimşir, Bilal N., Atatürk’ten Elçi Ruşen Eşref Ünaydın’a Yönerge (Türk - Arnavut İlişkileri Üzerine), Prof. Dr. Ahmet Şükrü Esmer’e Armağan, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No:468.
• 100. Doğum Yılında Atatürk’e Armağan, No:12, Ankara 1981.
• Şimşir, Bilal N., Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, Cilt: 1 , Ankara 1993.
• Şimşir, Bilal N., Atatürk’le Yazışmalar, Ankara 1981.
• Arnavutluk Devlet Kurulu Konuşmaları, Sayı:6, 1921.
• Amerikalı Arnavut Gazetesi, 1 Aralık 1923.
• Hâkimiyet-i Milliye, 23 Eylül 1928; Hâkimiyet-i Milliye, 16 Ağustos 1928.
• “Zani i Nalte”, No:4, 1926; “Kaha”, 27 Ekim 1923.
• Cumhuriyet, 7 Eylül 1928; Cumhuriyet, 11 Teşrin-i Evvel 1928.
• Cumhuriyet, 8 Eylül 1928; Cumhuriyet, 10 Eylül 1928.
• Le Temps, 13 October 1928; “Liria Kombetare”, 1 Kasım 1928.
• “Shekulli İRİ”, 5 Kasım 1928; “Shqiperia eRe” Gazetesi, 28 Eylül 1928.
• "Dielli” (Güneş), 28 Eylül 1928; “İllyria” 18 Mart 1934; “Rilindja” Gazetesi, No:28, 1928,
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Zoraki Diplomat, Ankara 1967.
• Ivanaj, Nicola, Yeni Arnavutluk’un Tarihi, Cilt: 1, Tiran 1943.