Cumhuriyetin İlânında Emeği Geçenler

Yıl 1999, Cilt: 15 Sayı: 44, 567 - 602, 01.07.2021

E. Semih Yalçın

Öz

Cumhuriyet, dilimize Arapça “Cumhur” kelimesiyle girmiştir. Cumhur, halk, ahali, büyük kalabalık anlamlarını ihtiva eder. Toplu bir halde bulunan kavim yahut millet demektir. Bu tanımdan hareketle Cumhuriyet* 1 veya Cumhuri Devlet ifadesi ise, iktidarın millete, umûma ait olduğunu öngören devlet şekli anlamına gelmektedir. Cumhuriyeti bir devlet şekli olarak ilk defa ortaya çıkaran ve uygulayan Romalılardır. Romalılar devlet idaresini ağırlıklı olarak hukukî esaslara bağlamaya çalışmışlardır. Daha sonraki dönemlerde batıda Platon’dan itibaren birçok düşünür, devlet şekilleri ve özellikle de Cumhuriyet idaresi üzerinde durmuşlar ve bu konuda kıymetli eserler vermişlerdir. Bu isimler arasında Cicero, Bodin, Mac- hiavelli, Lapradelle, Rousseau, Volter, Kant, Jellinek sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Mustafa Kemal Paşa, Meclis Hükümeti

Kaynakça

• İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara, 1968 Ahmet Demirel, Birinci Mecliste Muhalefet II. Grup, İstanbul, 1995.
• Başgil, Ali Fuat, Esas Teşkilât ve Siyasî Rejim Milletlerin Hukuki Hayatı Serisinden Türkiye (Kollektif Eser), İstanbul,1940.
• Cebesoy, Ali Fuat Millî Mücadele Hatıraları, İstanbul, 1953.,Cebesoy, Ali Fuat Sınıf Arkadaşım Atatürk, İstanbul, 1967.
• Us, Asım,Gördüklerim, Duyduklarım, Duygularım, İstanbul, 1964.
• Ayşe Aydın, “Tu nalı Hilmi, Hayatı ve Eserleri”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1996.
• Ögel, Bahaeddin,Türklerde Devlet Anlayışı (13.yy sonuna kadar), Ankara, 1982.
• Cumhuriyetin İlânında Adı Geçenler, Başbakanlık Basın-Yayın Genel Müdürlüğü, 50.Yıl Armağanı, 1973.
• Yalçın, E.Semih “Millî Mücadele’de Yusuf Kemal Tengirşenk”, Gazi Ünv.,Uy .Merkezi Dergisi, Cilt: I, S 1, Ankara,1991.
• Yalçın, E.Semih, “Yusuf Kemal Tengirşenk”, Kurtuluş Savaşma Yön Verenler, Cumhuriyetin Kuruluşunun 70. Yıl Armağanı, Ankara,1994.
• Karal, Enver Ziya ,Atatürk ve Cumhuriyetin Duyurulması, Türk Dili, S.278, Kasım 1974.
• Feridun Fazıl Tülbentçi, Cumhuriyet Nasıl Kuruldu, İstanbul, 1955.
• Devellioğlu, Ferit,Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, 1986.
• Eroğlu,Hamza, Atatürk ve Cumhuriyet, Ankara 1989.
• Eroğlu, Hamza, Türk İnkılâp Tarihi, İstanbul, 1982 ve Soyak, Haşan Rıza, Atatürk'ten Hatıralar, Ankara, 1981 ve Giritli, İsmet Atatürk Cumhuriyeti, İstanbul, 1988.
• Kansu Mazhar, Müfit, Erzurum'dan ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, Cilt I, Ankara, 1988.
• Atatürk, Mustafa Kemal Nutuk, Cilt: II, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1989.
• Münir Hayri Egeli, Atatürk'ün Bilinmeyen Hatıraları, İstanbul, 1954,
• Nutuk, Cilt: II, s.430-433.,Nutuk, Cilt:II, s.435-437.,Nutuk, Cilt:II, s.438-439.,Nutuk, Cilt: II,s.434.
• Borak, Sadi Bilinmeyen Yönleriyle Atatürk, İstanbul, 1966.
• Arsel, Sadri Maksudi Türk Tarihi ve Hukuk I, İstanbul, 1947.
• Ağaoğlu, Samet. Kuva-yı Milliye Ruhu, İstanbul, 1944.
• Aydemir, Ş. Süreyya Tek Adam, Mustafa Kemal 1922-1938, Cilt:III, İstanbul, 1983.
• Sami Şemsettin, Kâmus-ı Türkî, Dersadet, 1317.
• Şükrü Tezer, Atatürk'ün Hatıra Defteri, Ankara, 1989.
• Tunaya, Tarık Zafer,Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul, 1964.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:203.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 126 .
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 168.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 180 .
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 215.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 216.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 29.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:34.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 425 .
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 437.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 466.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 572.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 60.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no: 628.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:613.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:184.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:230.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:254.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:274.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:280.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-İ Hâl Kağıdı Örneği, no:289.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-İ Hâl Kağıdı Örneği, no:291.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:300.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:353.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:367.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:472.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:506.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:51.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği no:563.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-İ Hâl Kağıdı Örneği, no:65.
• TBMM Arşivi, TBMM AzasınınTercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:452.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasmın Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:442.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Örneği, no:540.
• TBMM Arşivi, TBMM Azasının Tercüme-i Hâl Kağıdı Ömeği, no:266.
• TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre H, Cilt.3, s.89.,TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre II, Cilt.3, s.90-91.,TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre II, Cilt.3, s.93-98.,TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre II, Cilt.3, s.99.,TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre II, Cilt.3, s.99-100.
• Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 1988.