Atatürk’ün Hatay Politikası 1 (1936 -1938)

Yıl 1996, Cilt: 12 Sayı: 34, 3 - 65, 01.03.1996

Yusuf Sarınay

Öz

Osmanlı Devleti döneminde belirli bir idari bütünlük veya coğrafi bölge olarak tanımlanmayan, Faransız işgali döneminde "İskenderun sancağı" (kısaca Sancak) olarak adlandırılan ve 1936 yılında Atatürk tarafından Hatay adı verilen bölgenin Anavatan'a ilhakı Türkiye'nin diplomasi tarihi açısından üstün bir başarı ve örnek bir olay teşkil etmektedir. Bu çalışmada Sancak veya Hatay isimleri aynı anlamda kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Atatürk, Hatay Politikası, Hatay Sorunu

Kaynakça

• Yerasimos, Stefanos. Milliyetler ve Sınırlar.Balkanlar,Kafkasya ve Orta-Dogu, Çev:Şirin Tekeli, İstanbul, 1994
• Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi, C.V.4.B. Ankara, 1983
• Kurat, Yuluğ Tekin. Osmanlı İmparatorluğunun Paylaşılması, 2.B. Ankara, 1986
• Armaoğiu, Fahir. 20.yy. Siyasi Tarihi (1914-1980),4. B. Ankara, 1987
• Kürkçüoğlu, Ömer. Türk İngiliz İlişkileri, (1919-1926), Ankara, 1978
• Aybars, Ergün. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, İzmir, 1984
• Türk İstiklal Harbi Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, I, Ankara, 1992
• Tansel, Sefahattin. Mondros'dan Mudanya’ya Kadar, C.1,İstanbul, 1991
• Melek, Abdurrahman, Hatay Nasıl Kurtuldu, 2.B. Ankara, 1986.
• Soysal, İsmail, “Hatay Sorunu ve Türk Fransız Siyasal İlişkileri" (1936-1939), Beleten, C XUX., sayı: 193, Nisan 1985.
• Soysal, İsmail, Türkiye Dış Politikasında 50.yıl Montreux ve Savaş öncesi Yılları (1935-1939), Ankara 1974.
• Türkmen, Ahmet Faik, Hatay Manda Tarihi, Silahlı Mücadele Devresi C. 4. İstanbul 1939.
• Selçuk, Hamdı, Bütün Yönleriyle Hatay'ın O Günleri, 2.B. lstanbul 1972.
• Esmer, Ahmet Şükrü. Siyasi Tarih, İstanbul, 1944.
• Sökmen, Tayfur. Hatay'ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar, Ankara 1992.
• T.B.M.M. Gizli Celse Zabıtları, C 1 Ankara 1985
• R.Sonyel, Salahi, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, Ankara 1973.
• Soysal, İsmail. Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, C.1.1920-1945, Ankara, 1983
• Kaymaz, Nejat, "TBMM'inde Misak-ı Milliye Bağlılık Andı İçilmesi Konusu", Tarih ve Toplum, C 3-4, S 19.
• Tengirşenk, Yusuf Kemal. Vatan Hizmetinde, Ankara, 1981.
• Akyüz, Yahya, Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu 1919-1922, Ankara 1975.
• Tekin, Mehmet, Harf İnkılabı Türk Ocaklarının Çalışmaları ve Hatay'da Yeni Yazı, Antakya 1988.
• Atatürk'ün Milli Dış Politikası (1923-1938), C ll, Ankara 1981.
• Massiğli, Rene, La Turquie Devant La Guerre, Paris 1964.
• Önder, Mehmet, Atatürkle Adım Adım Türkiye, Ankara.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (BCA), (030.10.222.500.1), 402.1.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030.10.116.807.15.97/36.
• Ünal, Tahsin, Türk Siyasi Tarihi (1700-1958), 4.Basım, Ankara 1977.
• Erkin, Feridun Cemal, Dışişlerinde 34 Yıl Anılar-Yorumlar, C l, Ankara 1980.
• Montreux Boğazlar Konferansı Tutanaklar, Belgeler, Çev. Seha L.Meray & Osman Olcay, Ankara 1976.
• İnan, Afet, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Ankara 1977.
• Gönlübol, Menmet, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1973), C l, 5. Basım, Ankara 1982.
• Armaoğlu, Fahir. 20 .Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914- 1980, 4. Basım, Ankara 1987.
• Atay, Fatih Rıfkı, "Suriye ve Sancak", Ulus, 25.9.1936.
• Ünal, Kemal, "Suriye'deki Türkler Ekalliyet Değildir", Ulus, 24.9.1936.
• Köni, Hasan, "Hatay Sorununa Yeni Bir Bakış" Atatürk Yolu, Yıl 2, Sayı 4, Kasım 1989.
• Cumhuriyet, Montrux ve Savaş Öncesi Yılları, 22.11.1936.
• Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Top: Nimet Arsan, C I, 3. Basım, Ankara 1981.
• Şimşir, Bilal N., "Atatürk'ün Yabancı Devlet Adamlarıyla Görüşmeleri", Belleten, C XLV/1 , S 177, Ocak 1981.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Genel Sekreterliği Evrakı, B.3, Sıra, no:753, Konu No:687,16.6.1936.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, Sıra no:753, Konu no:687,11.4.1936.
• Tuncay, Mete, '“Hatay sorunu ve TBMM", Türk Parlementoculuğunun İlk Yüzyılı (1876-1976), Ankara.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B,3, Sıra No:753, konu no: 687, 21.3.1936.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, Sıra No:753, konu no: 687, 11.4.1936.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı,B.3, sıra no:753, konu no:687, 30.10.1936.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre V, C 13,1936.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, konu no:687.
• Soyak, Hasan Rıza, Atatürk'ten Hatıralar, C ll, İstanbul 1973
• Tünay, Bekir, "Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C ll, S 5, Mart 1986.
• Nadi, Yunus, "Fransiz Dostluğuna Hala Kıymet Veriyoruz", Cumhuriyet, 6.1.1937.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.222.501.4.) 402.24.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.18.01.71.1).2.57.95.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C 13, Devre V, 1937.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030,10,222,501,4,) 402,24.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.222.501.5.) 402.25.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C 13.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, Sıra no:753, konu no:687.
• Cumhuriyet, "Bugün Bütün Türkiye Hatay Zaferini kutlayacak", 31 Ocak 1937.
• Cumhuriyet, "Bütün Yurd Hatay Zaferini Kutladı", 1 Şubat 1937.
• Weisband, Edward, "The Sanjak of Alexandrettâ 1920-1939: A Case Study", Near Eastern Round Table 1967-68, Ed: R. Bayly Winder, 1969.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030,10,222,501.14.) 402.34.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,CHP Evrakı, B.3, sıra no:687.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10,222.501.23.) 402.43.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.222,501,14.)402,34.
• Akgül, Suat, Yakın Tarihimizde Dersim İsyanları ve Gerçekler, İstanbul 1992.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030.10.223.508.34.402.386.
• Dağıstan, Adil. Türk-Fransız İlişkileri (1918-1939), H.Ü.Atatürk İlkeleri ve İnk. Tarihi Ens.Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1992.
• Cumhuriyet, Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, C III, S 102, 2 Aralık 1937.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.18.01.81.102.2.J.2./7834.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, konu no: 687.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, Konu no:687.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ,030.10.222,501.16,402.36.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3, sıra no:753, konu no:687.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.sıra no;753, konu no:637.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3. sıra no:753,konu no:687.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.223.504.10) 402.144.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.223.505.10) 402.206.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030,10.223.504.43.) 402.177.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.223.505.42.) 402.240,
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.Sıra no:753,konu no:687.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.sıra no:753, konu no:687.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, CHP Evrakı, B.3.sıra no:753, konu no:687.
• Hatay'a Gitmekte Olan ve Hatay'da Bulunan Türkiye'den Gitmiş Memurların Çalışma Talimatı, Ankara 1937.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.18.01.82.26.13.)2/8472.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,(030.10.223.502,18) 402.65.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,(030,10.222.501.15)402.35.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (030.10.224.510.4).402.447.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,(030.10,224.511.1) 402.473.
• Nadi, Yunus, "Sancak Nedir? Hatay Nedir?", Cumhuriyet, 5 Haziran 1938.