Milli Mücadele Döneminde Rum Ayaklanması

Yıl 1996, Cilt: 12 Sayı: 34, 87 - 100, 01.03.1996

Fahri Taş

Öz

Vaktiyle Yunanlılar'm Pont-Euxİen adını verdikleri Karadeniz bölgesinde M.Ö.281'de bir krallık kurmuş olan Rumlar’m hâkimiyetine Romalılar M.S. 63’de son vermiştir. Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesiyle artık Bizans toprağı olan Pontus'da, Komnen sülalesi 1203 yılında bir krallık kurmuştu. İstanbul'da tahtı ele geçiren ve Komnenler'in düşmanı olan Paleoloğlar'ın Selçuklu Türkleri'ni Pontus'a sefer açmaya davet etmesiyle Sinop alınmış ve Trabzon kuşatılmıştı. Bu bölgenin Türk hâkimiyetine geçmesi bu hadiseyle başlamıştır. Pontus krallığı hiç bir zaman bağımsız olmamış, sırasıyla, Selçuklular'a ve Moğollar'a vergi ödeyerek, daha sonra Türkmen beylerine kız vermek suretiyle varlığını devam ettirmeğe çalışmıştır. Diğer taraftan Cenevizliler’in ekonomik baskıları altında bulunmuştur. Rumlar’m yaşadıkları bu bölgeler 1461'de Fâtih Sultan Mehmed'in Karadeniz kıyılarını fethi sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Aradan ikibin yıl geçmesine rağmen, mîllî duygularından hiç bir şey kaybetmeyen Rumlar, 1840 senesinden İtibaren dini gerekçelerle ve eğitim kisvesi altında bölge üzerindeki nüfuzlarını artırarak, Millî Mücadele döneminin kaosundan istifade edip, bağımsız bir devlet kurmak için harekete geçmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Milli Mücadele, Ayaklanma, İsyan, Rum, Kurtuluş Savaşı

Kaynakça

• Türk İstiklâl Harbi, İstiklâl Harbinde Ayaklanmalar (1919-1921), C VI, Genelkurmay H.T.Bşk., Ankara 1874.
• Kerim, Cevdet, Türk İstiklâl Mücahedesi Konferansları, İstanbul 1927.
• Pontus Meselesi, Matbuat ve İstihbarat Dairesi, Ankara 1338.
• Kocabaşoğlu, Uygur, Kendi Belgeleriyle Anadolu'daki Amerika, İstanbul 1991.
• Milli Eğitim Bakanlığı Arşivi, Belge No: 32.
• Örsan Öymen, Politika Kazam, Milliyet Gazetesi, 29 Eylül 1984.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 759, Dosya, 35, 26.
• Atatürk, Gazi M. Kemal, Nutuk, Ankara 1927.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C XV, S 215.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 936, Dosya, 1-A-11, F.95,1.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 936, Dosya. 1-A-11, F.95,1.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı ArşiviE, KIs. 2485, Dosya. 100, F.20.12.
• Kodaman, Bayram, Sultan II, Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası, Ankara 1987.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, K!s. 2485, Dosya. 100, F. 20,12.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 993, Dosya. 25-7, F.65.
• Sebilü’r-Reşâd Dergisi, C XIX, No: 478, 30 Nisan 1337 (1921).
• Sebilü'r-Raşâd Dergisi, C XIX, No: 478, 30 Nisan 1337.
• Trask, Roger, The United States Response to Turkish Nationalizm and Reform, Minepolis 1971.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1126, Dosya. 5-27, F.2.
• Kerim, Cevdet, Türk İstiklâl Mücâhedesi Konferanslar, İstanbul 1927.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C XV.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 891, Dosya, 9-14, F, 55-1.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C XV.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1221, Dosya. 2-4, F.5,1.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1120, Dosya; 34-1.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 993, Dosya. 65-A, F. 7.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1126, Dosya. 5-27, F. 6.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1125, Dosya. 6-24, F.17.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1125, Dosya. 6-24, F.17.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1030, Dosya, 6-74.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1124, Dosya. 17, F. 2; Kls. 1122, Dosya. 14-12, F.66-2.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, Kls. 1120, Dosya. 34-1; Kls 993, Dosya. 65-A-7, F.47; Kls. 1221, Dosya. 2-4, F. 5,1.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1030, Dosya. 6-74, F. 76.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 730, Dosya. 4-18, F. 83.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 640, Dosya. 35-299, F. 14-1.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KİS. 993, Dosya. 171-A-13, F. 66,3.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 582, Dosya. 100, F. 21-9.
• Pontus Meselesi, IV. Kısım, Ankara 1338.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 760, Dosya. 34-29, F. 83.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1039, Dosya. 6-125.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1124, Dosya, 17.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs, 1124 Dosya. 17.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 654, Dosya. 4-41, F.8.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs.. 1128, Dosya. 43-36, F. 7.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Zabıt Ceridesi, C ll, 19.1.1338.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 604, Dosya. 6-172, F. 100.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi, KIs. 1880, Dosya. 43, 21.
• Emekli Sandığı Arşivi, Dosya Numarası: 32469.
• Arıkoğlu, Damar, Hâtıralarım, İstanbul 1961.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Zabıt Ceridesi, C ll.