Atatürk'ün Devletçilik Anlayışı

Yıl 1996, Cilt: 12 Sayı: 35, 609 - 614, 01.07.1996

Hasan Yüksel

Öz

Batı Avrupa'da meydana gelen Endüstri Devrimi'nden ve ekonomik gelişmelerin sonucu oluşan toplumsal değişmelerden habersiz kalan Osmanlı İmparatorluğu, bu yüzden Avrupa’daki topraklarından gerilerken ekonomik yönden de hızla bağımlılaştı ve XIX. yüzyılda birden bire Avrupa endüstrisiyle karşılaşan Osmanlı zanaatları da hızlı bir şekilde eriyip tükendi. Geleneksel savaş sanayisi dışında ancak XIX. yüzyıl ortalarında ekonomiye aktif olarak katılan imparatorluğun, 1917'de yayınladığı 1913 (1329) - 1915 (1331) seneleri Sanayi İstatistiği'nde, 1913’te mevcut 252 işletmenin 239’u işler durumda iken, 1915'te kurulu 264 işletmenin ancak 182'si faaliyetini sürdürmekte idi. Bu 264 işletmenin yalnızca 60’ı devletin ve Türk uyrukluların elinde bulunuyordu. Mustafa Kemâl, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş nedenini araştırırken, Osmanlı Devleti’nin iktisat yüzünden çöktüğünün, dolayısıyla Cumhuriyetin varlığını sürdürebilmesi için bir "iktisadiyat devleti” olmak zorunda olduğunun altını çizmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Atatürk İlkeleri, Devletçilik, Ekonomi

Kaynakça

• Avni, Hüseyin, Güleryüz, Halit, Türkiye'de Sanayiin İnkişafı, İstanbul 1937.
• Özmen, Selahaddin, "Üretimde Devlet; Kamu İktisadî Teşebbüsleri", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi.
• Semiz, Yaşar, "Atatürk'ün İktisadî Politikası, 1830 Sonrası Osmanlı İmparatorluğu'nun Sosyo-Ekonomik Yapısına Genel Bir Bakış", Erdem, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, Atatürk Özel Sayısı, C IV, S 12, Ankara 1988.
• İnsel, Ahmet, Devletçiliğin Anatomisi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi.
• İleri, Celâl Nuri, Türk İnkılâbı, Suhulet Kütüphanesi, 1926.
• İnan, Afet, Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin Birinci Sanayi Planı 1933, Ankara 1972.
• Kocatürk, Utkan, Atatürk'ün Fikir ve Düşünceleri, Ankara 1969.
• Kocatürk, Utkan, Atatürkçülük, Ankara 1982.
• Ökçün, A. Gündüz, "1909-1930 Yıllan Arasında Anonim Şirket Olarak Kurulan Bankalar", Türkiye İktisat Tarihi Semineri Metinler / Tartışmalar 8-10 Haziran 1973, Ankara 1975.