Çukurova'da Fransız-Ermeni İlişkileri ve 1919 Yılı Katliamları

Yıl 1996, Cilt: 12 Sayı: 36, 755 - 764, 01.11.1996

Yusuf Bildirici

Öz

Ermeniler Fransızların ataları Frankları haçlı seferleri sırasında tanıdılar. Bizans baskısıyla Çukurova'ya sığıntı olarak yerleşen Ermeniler yeni konuklarına erzak, asker ve danışmanlık yardımlarında bulundular. I. Baudoin, Ermeni danışmam Bagrat'ın yönlendirmesiyle 6 Şubat 1098'de geldiği Urfa'da yaşlı ve varisi olmayan Ermeni Prensi I. Toros tarafından evlatlığa kabul edildi. I. Baudoin beraberindeki şövalyeleri Ermeni zenginlerinin mallı-mülklü kızlarıyla evlenmeye teşvik etti. Kendisi de bir Ermeni soylusunun kızıyla evlenerek onlara örnek oldu. Birçok tarihçinin belirttiği üzere, daha önceki yüzyıllarda Ermenistan denilen coğrafî bölgede bu türden akrabalıklar kurarak karma bir toplum olmaktan başka sosyal gelişme gösteremeyen Ermenilerin haçlı seferleri sırasında Fransız asıllılarla Çukurova ve civarındaki bölgelerde yakınlık kurmaları devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adana, Çukurova, Fransız-Ermeni İlişkileri, Fransa, Katliam

Kaynakça

• Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, Çev. Fikret Işıltan, C I.
• Djuvara, T.G. ve Emir Şekip, Türkiye'yi Parçalamak İçin 100 Plân, Çev. Yakup Üstün, Damla Yayınevi, İstanbul 1979.
• Uras, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, İstanbul 1987.
• Aydın, Dündar, "Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkmasında Fransa'nın Rolü", Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu ile İlişkileri Sempozyumu, Atatürk Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları: 628, Erzurum 8-12 Ekim 1984.
• Kurt, Yılmaz, 16. Yüzyıl Adana Tarihi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü basılmamış Doktora tezi, Ankara 1992.
• Karal, E. Ziya, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, C V, Ankara 1983.
• Cuinet, Vital, La Turguie D'asie. Tome II, Paris 1891.
• Yeni Tasvir-î Efkâr Gazetesi, S 204, 23 Kanun-ı evvel 1909.
• Kocatürk, Utkan, Atatürk ve Tiirk Devrimi Kronolojisi 1918-1938, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1973.
• İleri Gazetesi, S 1, 22 Teşrîn-i evvel 1335.
• Redan, Pierre, La Cilicie et le Probleme Ottoman, Paris 1921.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, C I, İstanbul 1973.
• Selek, Sebahattin, Anadolu İhtilâli, İstanbul 1981.
• Aslan, Kadir, Milli Mücadelede Dörtyol, Dörtyol 1991.
• Türk İstiklâl Harbi IV, Güney Cephesi, Ankara 1966.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k.12, d. 34-48, f. 19.
• Ener, Kasım, Çukurova Kurtuluş Savaşı'nda Adana Cephesi, Ankara 1970.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 307, d. 25-34, f. 41.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 189, d. 33-102, f. 35.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 307, d. 25-34, f. 41.
• Özoğuz, Esat, Adana'nın Kurtuluş Mücadelesi Hatıraları, İstanbul 1935.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 12, d. 34-48, f. 44.
• Sarıhan, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, Ankara 1982.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 307, d. 25-34, f. f115, 135.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 307, d. 25-34, f. 54.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 946, d. 4-2, f. 13-1.
• Gürün, Kamuran, Ermeni Dosyası, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1985.
• Arıkoğlu, Damar, Hatıralarım, İstanbul 1961.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 12, d. 34-48, f. 12.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 62, d. 73/241, f. 28-2.
• Albayrak Gazetesi, S 40, 30 Teşrin-i evvel 1335.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 86, d. 144 (318), f. 95-1.
• Karabekir, Kâzım, İstiklâl Harbîmiz, İstanbul 1969.
• Akyüz, Yahya, Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu, Ankara 1988
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 187, d. 28-97, f. 103.
• Coşkun, Tevfik, Kadirli Millî Mücadelesi ve Hatıralar, Kadirli 1967.
• Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi, Ali Fuat Cebesoy Dosyası, Belge No: 1, 28 Teşrîn-i sani 1335.
• İrade-i Milliye Gazetesi, S 12 17 Teşrîn-i sani 1335.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 12, d. 34-48, f. 44.
• Sabah Gazetesi, S 10778, 18 Teşrîn-i sani 1335.
• Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi, Belge No: 10/2710.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 12, d. 34-48, f. 21.
• İrade-i Milliye Gazetesi, 8 Kanun-ı evvel 1335, Sayı: 15.
• İrade-i Milliye Gazetesi, 15 Kanun-ı evvel 1335, Sayı: 16.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 93, d. 169-337, f. 19.
• Albayrak Gazetesi, 21 Kanun-ı evvel 1335, Sayı: 54.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 93, d. 169-337, f. 23.
• Genelkurmay Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığı Arşivi, k. 93, d. 169-337, f. 25-1.
• Adana'ya Doğru Gazetesi, S 1, 22 Kanun-ı evvel 1335.