The 19th Division Commander Mustafa Kemal (Atatürk) in the First World War and Yarçeşme Barracks in Tekirdağ

Yıl 2024, Cilt: 40 Sayı: 109, 1 - 33, 14.05.2024

Murat Karataş

https://doi.org/10.33419/aamd.1480035

Öz

Mustafa Kemal (Atatürk), who applied to the Deputy Commander-in-Chief while he was serving as an attaché in Sofia to take part in the First World War, the last great war of the Ottoman Empire, was appointed as the Commander of the 19th Infantry Division with the rank of Lieutenant Colonel. Lieutenant Colonel Mustafa Kemal (Atatürk), who came to Istanbul from Sofia, came to Tekirdağ in February 1915 to serve as the 19th Division Command to which he was assigned. He was busy with the establishment of the 19th Infantry Division between February 2-24, 1915, while he stayed in Tekirdağ. In this process, he tried to eliminate the lack of officers and men, as well as equipment and weapons; He was busy with the maneuvers and drills of the soldiers. He departed from Tekirdağ on February 24, 1915, where he stayed for 22 days, and reached Eceabat on February 25, 1915, together with his headquarters officers and the 57th Infantry Regiment. In this article, the activities of Mustafa Kemal (Atatürk) for the establishment of the 19th Infantry Division during the 22-day period he spent in Tekirdağ in 1915 are discussed; Yarçeşme Barracks, the meeting place and headquarters of the 19th Infantry Division, are examined. How the 19th Infantry Division's deficiencies in soldiers and equipment were eliminated, how Mustafa Kemal (Atatürk) re-formed the 57th Infantry Regiment, which would become famous for its heroism during the Gallipoli Wars, with the initiative of the command, how it set up its headquarters to participate in the Gallipoli Wars, how Mustafa Kemal set out from Tekirdağ with the 57th Infantry Regiment and the location of Yarçeşme Barracks, the headquarters of the 19th Infantry Division are evaluated with historical data. In this regard, during the mentioned period, some incorrect or deficient information issues about Mustafa Kemal (Atatürk), the 19th Infantry Division, the 57th Infantry Regiment, Tekirdağ and Yarçeşme are aimed to be eliminated by evaluating newly emerging military and official data. It is also aimed to contribute to the biography of Mustafa Kemal (Atatürk), Turkish military history and Tekirdağ’s local history.
In this article, it is suggested that the military interventions of Mustafa Kemal (Atatürk) during his time in Tekirdağ were important both for himself and for Turkish history, and that these interventions can be considered as the strategic first step on the way to the Çanakkale Victory, known as the preface of the Republic of Türkiye.

Anahtar Kelimeler

World War I, Ottoman Empire, Mustafa Kemal Atatürk, Tekirdağ, the 19th Division, Yarçeşme Barracks

Birinci Dünya Savaşı’nda 19’uncu Piyade Tümeni Kumandanı Mustafa Kemal (Atatürk) ve Tekirdağ’da Yarçeşme Barakaları

Öz

Osmanlı Devleti’nin son büyük savaşı olan Birinci Dünya Savaşı’nda görev almak üzere Sofya’da ataşemiliterlik vazifesini yürütmekte iken Başkumandanlık Vekâletine başvuran Mustafa Kemal (Atatürk), Yarbay rütbesinde olarak 19’uncu Piyade Tümeni Kumandanlığına atanmıştır. Sofya’dan İstanbul’a gelen Yarbay Mustafa Kemal (Atatürk), atanmış olduğu 19’uncu Piyade Tümen Kumandanlığını yürütmek için 1915 yılının şubat ayında Tekirdağ’a gelmiştir. Tekirdağ’da kaldığı 2-24 Şubat 1915 tarihleri arasında 19’uncu Piyade Tümeninin kuruluşu ile meşgul olmuştur. Bu süreçte subay ve er eksiği ile teçhizat ve silah eksiğini gidermeye gayret etmiş; askerlerin tatbikat ve talimleri ile meşgul olmuştur. 22 gün kaldığı Tekirdağ’dan 24 Şubat 1915 tarihinde hareket ederek karargâh subayları ve 57’nci Piyade Alayı ile birlikte 25 Şubat 1915 tarihinde Eceabat’a ulaşmıştır.
Bu makalede, Yarbay Mustafa Kemal’in (Atatürk) 1915 yılında Tekirdağ’da geçirmiş olduğu 22 günlük süre içerisinde 19’uncu Piyade Tümeninin kuruluşu için yaptığı faaliyetleri ele alınmakta; 19’uncu Piyade Tümeninin toplanma yeri ve karargâh mekânı olan Yarçeşme Barakaları incelenmektedir. 19’uncu Piyade Tümeninin asker ve teçhizat eksikliklerinin nasıl giderildiği, Mustafa Kemal’in (Atatürk) kumandanlık inisiyatifi ile Çanakkale Savaşları sırasındaki kahramanlığı ile şöhrete kavuşacak olan 57’nci Piyade Alayını nasıl yeniden oluşturduğu, Çanakkale Savaşları’na katılmak için karargâhı ve 57’inci Piyade Alayı ile birlikte Mustafa Kemal’in Tekirdağ’dan nasıl yola çıktığı ve 19’uncu Piyade Tümeninin karargâhı olan Yarçeşme Barakalarının günümüzde nerede olduğu tarihsel verilerle değerlendirilmektedir. Bu bakımdan bahsedilen zaman zarfında Mustafa Kemal’e (Atatürk), 19’uncu Piyade Tümeni’ne, 57’nci Piyade Alayına, Tekirdağ’a ve Yarçeşme’ye dair yanlış ya da eksik bilinen kimi hususların, yeni ortaya çıkan askerî ve resmî verilerin değerlendirilmesi ile giderilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca Mustafa Kemal’in (Atatürk) biyografisine, Türk askerî tarihine ve Tekirdağ yerel tarihine katkı sunmak hedeflenmektedir.
Bu makalede, Mustafa Kemal’in (Atatürk) Tekirdağ’da geçirdiği süre zarfındaki askerî müdahalelerinin hem kendisi açısından hem de Türk tarihi açısından önemli olduğu, bu müdahalelerin Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin önsözü olarak bilinen Çanakkale Zaferine giden yolda stratejik ilk adım olarak değerlendirilebileceği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, 19'uncu Piyade Tümeni, Birinci Dünya Savaşı, Mustafa Kemal Atatürk, Tekirdağ, Yarçeşme Barakaları

Kaynakça

• Atatürk, Mustafa Kemal, Arıburnu Muharebeleri Raporu, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2011.
• Atatürk’ün Not Defterleri VII, (19’uncu Tümen Kumandanı Albay Mustafa Kemal’in Not Defteri ile Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışından Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılışına Kadar Tuttuğu Günlük Notları), Genelkurmay Basımevi, Ankara 2007.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, V. Cilt, I. Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1978.
• Çanakkale Muharebelerinde 19’uncu Tümen Cerideleri, Cilt 1, Genelkurmay Atase Yayını, Ankara 2015.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H1, Fihrist No: 16.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H1, Fihrist No: 53.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H1, Fihrist No: 62.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H1, Fihrist No: 76. Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H1, Fihrist No: 85.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H2, Fihrist No: 14.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H2, Fihrist No: 30.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H2, Fihrist No: 37.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H2, Fihrist No: 40.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H2, Fihrist No: 51.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H3, Fihrist No: 24.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H4, Fihrist No: 5.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H4, Fihrist No: 6.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 3964, Dosya No:H7, Fihrist No: 31. Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 5384-183, Dosya No:H9, Fihrist No: 1-1.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 5384-183, Dosya No:H9, Fihrist No: 1-1a.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Birinci Dünya Harbi (BDH) Kataloğu, Klasör No: 5384-183, Dosya No:H9, Fihrist No: 1-2.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Tarihçeler Kataloğu, Kutu Nu 20, Dosya Nu 157, Fihrist Nu 1-5.
• Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi, Tarihçeler Kataloğu, Kutu Nu 7-5056, Dosya Nu 58A, Fihrist Nu 1-2.
• Harp Ceridelerine Göre Çanakkale Savaşları’nda 57. Alay, Yay. Haz. Murat Karataş, Buğra Terzi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Yayınları, Ankara 2021.
• Karataş, Murat, “Maydos Mıntıka Kumandanı Mustafa Kemal (25 Şubat-23 Mart 1915)”, Anafarta, S 7, İstanbul 2020, s.19-28.
• Karataş, Murat, “Mustafa Kemal’in Vatan Müdafaasında Geri Dönüşü Olmayan İlk Durağı: Yarçeşme Barakaları”, Anafarta, S 10, İstanbul 2021, s.33-387.
• Özhan, Hatice Özlem, “Hüseyin Avni Bey”, Çanakkale Savaşları Ansiklopedisi, Ed. Murat Karataş, Çanakkale Savaşları Enstitüsü Yayını, İstanbul 2023.
• Servet-i Fünûn, S 315, 13 Mart 1313.
• Servet-i Fünûn, S 338, 19 Ağustos 1313.
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri I, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Ankara 2005.
• Tanman, Hüseyin Avni, vd., Şanlı 57. Alayın Cesur Kumandanı Şehit Yarbay Hüseyin Avni Bey, Kronik Kitap, İstanbul 2021.
• Terzi, Didem İlkem, “Tekirdağ’dan Çanakkale’ye: 1914-1915 Yıllarında İskele ve Vapurlar”, Anafarta, S 19, İstanbul 2023, s.26-37.
• Türkmen, Zekeriya, “19’uncu Piyade Tümeni”, Çanakkale Savaşları Ansiklopedisi, Ed. Murat Karataş, Çanakkale Savaşları Enstitüsü Yayını, İstanbul 2022.
• Ünaydın, Ruşen Eşref, Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara 2001.