Osmanlı-Cumhuriyet Tarihi Araştırmalarında Önemli Bir İtalyan Arşivi: Fondazione Ansaldo/Gruppo Finmeccanica (Cenova Ansaldo Firması Tarih Arşivi)

Yıl 2024, Sayı: Özel Sayı, 311 - 338, 17.08.2024

Güner Doğan

https://doi.org/10.33419/aamd.1534302

Öz

Osmanlı Devleti’nin İtalya ile olan ilişkileri oldukça köklü bir geçmişe sahiptir. Venedik, Ceneviz ve Floransa gibi İtalya’nın birçok kent devleti ile olan evvela ticari ilişkiler yüzyıllar içerisinde ve özellikle İtalya’nın 1861 yılında siyasal birliğini sağlamasına kadar birçok alanda farklı çerçevelerde devam etmiştir. Sultan Abdülhamid döneminden Millî Mücadele dönemine kadar dost bir ülke olarak İtalya, 1922 yılından itibaren Anadolu’da gerçekleştirdikleri işgaller ile bu dostluğu bozmuştur. Her ne kadar iki ülke arasında yaşanan gerginlikler devam etse de özellikle bazı ticari ilişkilerin bu süreç içerisinde sürdüğünü belirtmek gerekir. Bunlardan birisi de Türk donanmasının modernizasyonu meselesidir. 19. yüzyılın son çeyreğinde İtalya’nın Cenova kentine gönderilen Osmanlı gemilerinin restorasyonu ve buna müteakip İtalya’ya ödenmesi gereken borçlar Cumhuriyet dönemine kadar iki ülke arasında türlü sorunların oluşmasına sebebiyet vermiştir. Atatürk dönemi modernleşme hareketinde Türk donanmasının modernizasyonu meselesinin çok mühim bir yerde olduğu muhakkaktır. Bu bakımdan bu çalışmanın önemli bir katkı yapacağını düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

İtalya, Türk Donanması, Türk Modernleşmesi, Türk Savaş Gemileri, Ansaldo

Kaynakça

• ASA (Archivio Storico Ansaldo), Marrone bis, 8, Lettere e Documenti in Lingua Turca.
• ASA, Marrone bis, 8.
• ASA, Marrone bis, 8, Pera/Constantinople, le 3-16 Decembre 1902.
• ASA, Marrone bis, 9/2, Giornali e Ritagli
• ASA, Marrone bis, 9/3.
• ASA, Marrone bis 9/4, Lettera di Alessandro Amadori a Ferdinando Maria Perrone, Costantinopoli, 2 Luglio 1897.
• ASA, negativi 25176.
• ASA, negativi 46184.
• ASA, negativi 46193.
• Atabey, Figen, Karadeniz’de Türk Donanması (Birinci Dünya Harbi ve Milli Mücadele Dönemi), ATAM Yayınları, Ankara 2006.
• Barlas, Dilek -Serhat Güvenç, Türkiye’nin Akdeniz Siyaseti: Orta Büyüklükte Devlet Diplomasisi ve Deniz Gücünün Sınırları, Çev. Barış Cezar, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Yıldız Tasnifi, Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y.MTV), Dosya:208, Gömlek:109.
• BOA, Yıldız Tasnifi, Tahrirat-ı Ecnebiye ve Mabeyn Mütercimliği (Y. PRK. TKM), Dosya:43, Gömlek:21).
• Batmaz, Şakir, “Osmanlı Donanmasının Üç Devrine Mukayeseli Bir Bakış (Abdülaziz-II. Abdülhamit-V. Mehmet Reşat), XV. Türk Tarih Kongresi, IV. Cilt, III. Kısım, TTK Yayınları, Ankara 2010, s.1585-1609.
• Blum, Franziska -Gabelmann ve Jörn Kobes, Das Eiserne Buch der Stadt Bad Kreuznach, Computus Druck Satz & Verlag, Gutenberg 2017
• Erbaş, Fatih, Doğu Akdeniz’de Güç Mücadelesi: 19. Yüzyılda Donanmalar, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2019.
• Filippo Saba, Andrea, L’Esperienza Multinazionale dell’Ansaldo in Turchia e Spagna 1895-1914, Milano 1990.
• Grant, Jonathan A., Rulers, Guns and Money: The Global Arms Trade in the Eyes of Imperialism, Harvard University Press, 2007.
• Güleryüz, Ahmet, Hamidiye, Mecidiye & Kruvazörler, Denizler Kitabevi, İstanbul 2009.
• Güvenç, Serhat, Osmanlıların Drednot Düşleri: Birinci Dünya Savaşı’na Giden Yolda, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011.
• Hasan Râmi Paşa, Hatırat: Büyük Facia-Büyük Dram, 1897 Osmanlı- Yunan Savaşı’nda Osmanlı Donanması’nın Durumu, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2011.
• Kuntsal, Ender, Osmanlı Bahriyesi’nde Bir Amerikalı: Bucknam Paşa, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2017.
• “Interessi economici a Costantinopoli”, La Vita, 11-12 Giugno 1911.
• “Le Pont de Karakeuy”, Le Moniteur Oriental, 2 Gennaio 1906.
• Mercan, Evren, II. Abdülhamid Dönemi Deniz Stratejisi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2018.
• Miralay Ahmed Muhtar Paşa, Bahriyede Zafer Rehberi (Rehber-i Muzafferiyât-ı Bahriyye): II. Abdulhamid Devrinde Zırhlı Gemiler ve Deniz Muharebe Doktrinleri, Haz. Ali Fuat Örenç, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2018.
• Mori, Giorgio, Storia dell’Ansaldo: La Costruzione di Una Grande Impresa 1883-1902, Cilt 2, Editori Laterza, Roma 1995.
• Öz, Hakkı, Sultan II. Abdülhamid’in Savunma Sanayii Fonları (1869- 1902), Vakıfbank Kültür Yayınları, İstanbul 2023.
• Panzac, Daniel, Osmanlı Donanması (1572-1923), çev. Ahmet Maden-Sertaç Canpolat, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2018.
• Row, Thomas, Economic Nationalism in Italy, The Ansaldo Company, 1882-1921, The Johns Hopkins University, USA 1988.
• Rugafiori, Paride, Ferdinando Maria Perrone da Casa Savoia all’Ansaldo, UTET, Torino 1992.
• Taschenbuch Der Kriegsflotten, XVI. Jahrgang 1915. J. F. Lehmann’s, München 1915.
• Tetik, Fatih, Sultanın Silahları: II. Abdülhamid Dönemi Savunma Sanayii ve Silah Teknolojisi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2018.
• Türk, Fahri-Emirhan Kaya, “Cumhuriyet Dönemi Türk Alman İlişkilerinde Sıradışı Bir Aktör: Krupp Firması 1923-1990”, Gazi Akademik Bakış, C 10, S 20, Yıl: 2017, s.121-143.