Administrative Structure and Population in Antalya 1915

Yıl 2014, Sayı: 17, 305 - 350, 01.06.2014

Mehmet Ak

Öz

One main Ottoman administrative regulation in the nineteenth century was the Vilayet Nizamnamesi of 1864. With this nizamname Teke Sanjak was taken from the Anadolu Eyaleti and attached to the Konya Vilayeti. Alaiye lost her sanjak status, but in 1868 Alaiye was attached to Teke Sanjak as a kaza. Following applications to facilitate communication with the Sublime Porte and to resolve effective decisions, Teke Sanjak was made an autonomous sanjak in 1913. The administrative structure and population of Antalya in 1915 is based on the population report Nüfus cetveli sent to the Ministry of Internal Affairs Dahiliye Nezareti prepared in the same year for determining the population under war circumstances. However, site names were identified with fieldwork as they changed in time. In addition, the population count for females and males and then-existing distribution of ethnicities were determined.

Antalya’da İdari Yapı ve Nüfus 1915

Öz

Antalya’nın 1207 yılında Selçuklular tarafından alınmasıyla başlayan Türk hakimiyeti bir ara kesintiye uğramış ancak 1216 yılında şehrin yeniden ele geçirilmesiyle kesinleşmiştir1. XIII. yy.’ın ikinci yarısından itibaren artan Moğol baskısı ile Anadolu’da zayıflayan Selçuklu hakimiyeti Antalya’da da etkisini yitirmiştir. Bu gelişmeler üzerine Hamidoğulları’ndan Dündar Bey Antalya’yı zapt edip, şehrin idaresini kardeşi Yunus Bey’e vermiştir. Böylece XIV. yy. boyunca, Yunus Bey ve onun soyundan gelenlerin idaresinde kalan Antalya, Teke Bey olarak da tanınan Emir Mübârizü’d-din Mehmet Bey zamanında Teke-ili olarak anılmaya başlanmıştır.

Kaynakça

• Ak 2012 M. Ak, 19. Yüzyılda Teke Yöresi Yörüklerinin Sosyo-Ekonomik Durumu (Akdeniz Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2012).
• Ak 2010 M. Ak, “Antalya’da Yörükler ve Yörük Kültürü”, Dünden Bugüne Antalya 2, 2010, 332-347.
• Akbal 1951 F. Akbal, “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğunda İdarî Taksimat ve Nüfus”, Belleten XV, 60, 1951, 617-628.
• Akıncıoğlu 1998 M. C. Akıncıoğlu, Antalya Solimkent Tarihi (1998).
• Alexandris 1999 A. Alexandris, “The Greek Census of Anotalia and Thrace 1910-1912: A Contribution to Ottoman Historical Demography”, bk.: D. Gondicas – C. Issawi (ed.), Ottoman Greeks in the Age of Nationalism: Politics, Economy, and Society in the Nineteenth Century (1999) 45-76.
• Altıntaş 2005 A. Altıntaş, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Tehcir Kararı Alması ve Uygulaması”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi VII.1, 2005, 77-99.
• Armağan 2002 A. L. Armağan, “Tarihsel Süreç İçinde Teke Yöresi”, Tarih Araştırmaları Dergisi XX, 32, 2002, 1-21.
• Armağan 2006 A. L. Armağan, “XVI. Yüzyıl’da Antalya”, Son Bin Yılda Antalya Sempozyumu (2006) 97-115.
• Atabeyli 1940 N. K. Atabeyli, “Antalya Tahtacılarına Dair Notlar”, Türk Tarih-Arkeologya ve Etnografya Dergisi IV, 1940, 203-212.
• Baykara 2010 T. Baykara, “Türkiye Selçukluları Devrinde Antalya”, Dünden Bugüne Antalya 1, 2010, 105-112.
• Beaufort 2002 F. Beaufort, Karamanya, A. Neyzi – D. Türker (çev.) (2002). Bilim 2004 C. Bilim, “Arşiv Belgelerinde ve Salnamelerde Alanya”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 197-202.
• BOA. Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
• Çavdar 1999 T. Çavdar, “Osmanlı Döneminde Nüfus Bilgileri”, Osmanlı 4 (1999) 551-557.
• Çimrin 2007 H. Çimrin, Bir Zamanlar Antalya Tarih, Gözlem ve Anılar 1 (2007).
• Danieloğlu 2010 D. E. Danieloğlu, 1850 Yılında Yapılan Bir Pamphylia Seyahati, A. Ozil (çev.) (2010).
• DH.EUM.KLU. Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Kalemi Umumi.
• Ekiz 2001 A. Ekiz, Dünden Bugüne Elmalı (2001).
• Emecen 1991 F. Emecen, “Antalya”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi 3 (1991) 232-236.
• Erdem 2006 İ. Erdem, “Türkiye Selçukluları ve Beylikler Devri ile Seyahatnamelerde Alanya (XIV-XVII. yy.’lar)”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri II (2006) 445-449.
• Erten 1940 S. F. Erten, Antalya Tarihi (1940).
• Erten 2007 S. F. Erten, Milli Mücadelede Antalya (2007).
• Göde 2004 K. Göde, “Selçuklu Türkiye’sinde Alâiye’nin Yeri ve Önemi”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 107-108.
• Gönüllü 2004 M. N. Gönüllü, “Alanya ve Çevresinde Yer Adları ile İlgili Bazı Efsaneler ve Hikayeler”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 500-504.
• Güçlü 1997a M. Güçlü, XX. Yüzyılın İlk Yarısında Antalya (1997).
• Güçlü 1997b M. Güçlü, “Müstakil Teke (Antalya) Sancağı’nın Kurulması ve İdari Düzenlemeye İlişkin Bir Belge”, Adalya II, 1997, 289-319.
• Güçlü 2000 M. Güçlü, 1864-1950 Yılları Arasında Serik (2000).
• Güçlü 2008a M. Güçlü, “XIII-XX. Yüzyıllar Arasında Kumluca Bölgesinin Tarihi Gelişimi”, N. Çevik (ed.), Arkeolojisi, Tarihi, Doğası ve Tarımıyla Kumluca Rhodiapolis (2008) 113-130.
• Güçlü 2008b M. Güçlü, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kemer (Antalya) ve Çevresi”, 20. Yüzyılda Antalya Sempozyumu Bildirileri II (2008) 664-699.
• Güçlü 2007 M. Güçlü, “Selçuklulardan Cumhuriyet’e Kumluca (Antalya) Bölgesi”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22, 2007, 219-250.
• Güçlü 1996 M. Güçlü, “XIX. Yüzyılın Sonlarında Antalya’nın İdari ve Demografik Yapısı”, Adalya I, 1996, 105-109.
• Güçlü 2011 M. Güçlü, “Doğu Akdeniz’de Bir Liman Kenti: Finike”, Osmanlı Dönemi Akdeniz Dünyası, bk.: H. Çoruh – M. Y. Ertaş – M. Z. Köse (ed.) (2011) 415-441.
• Gülensoy 2006 T. Gülensoy, “Alanya-Antalya Yöresinde Türk Yer Adları”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri II (2006) 191-196.
• Hacıhamdioğlu 2004 T. Hacıhamdioğlu, “Atina’daki Alanyalılar”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 17-18.
• Halaçoğlu 2008 Y. Halaçoğlu, Sürgünden Soykırıma Ermeni İddiaları (2008).
• İbn Bîbî 2007 İbn Bîbî, Selçuknâme, M. H. Yinanç (terc.), R. Yinanç – Ö. Özkan (haz.) (2007). Karaca 2002 B. Karaca, XV. ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı (2002).
• Karaca 2009 B. Karaca, XV. ve XVI. Yüzyıllarda Manavgat Kazası (2009).
• Karaca 2010a B. Karaca,“XV. ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı’nın Siyasi, Sosyal, Kültürel, Ekonomik ve Askeri Durumu”, Dünden Bugüne Antalya 1, 2010, 117-144.
• Karaca 2010b B. Karaca, “Dünden Bugüne Manavgat”, Dünden Bugüne Antalya 1, 2010, 425-446.
• Karagedik 2007 N. Karagedik, “XIX. Yüzyıl Ortalarında Alaiye Merkezde İskan-Nüfus ve Mesleki Yaşam”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri IV, 2007, 232-250.
• Karal 1943 E. Z. Karal, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831 (1943).
• Karpat 2003 K. H. Karpat, Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri. B. Tırnakçı (çev.) (2003).
• Kechriotis 2010 V. Kechriotis, “1911 Rum Cemaati Nizamnamesi 20. Yüzyılın Başında Antalya’daki Rumlar”, Toplumsal Tarih 201, 2010, 42-51.
• Kesik 2006 M. Kesik, “Antalya’ya Yapılan İlk Akınlar ve Şehrin Selçuklu Hakimiyeti Altına Girmesi”, Son Bin Yılda Antalya Sempozyumu (2006) 1-8.
• Koca 1997 S. Koca, Sultan I. İzzeddin Keykâvus (1211-1220) (1997).
• Koç 1999 Y. Koç, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Nüfus Yapısı”, Osmanlı 4 (1999) 535-550.
• Koçak 2008 F. N. Koçak, “20. Yüzyılda Alanya”, 20. Yüzyılda Antalya Sempozyumu Bildirileri I (2008) 741-774.
• Kofoğlu 2006 S. Kofoğlu, Hamidoğulları Beyliği (2006).
• Konyalı 1946 İ. H. Konyalı, Alanya (Alâiyye), M. A. Kemaloğlu (yay. haz.) (1946).
• Konyalı – Yıldız 2010 İ. H. Konyalı – A. Yıldız, Abideleri ve Kitabeleri ile Manavgat Tarihi (2010).
• Ξενοφάνης 1907 Ξενοφάνης 4 (1907) 253.
• Merçil 1997 E. Merçil, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi (1997).
• Moğol 1991 H. Moğol, XIX. Yüzyılın Başlarında Antalya (1991).
• Moğol 1993 H. Moğol, “Antalya’nın Fethi ve Türk Mührünün Vuruluşu”, Türk Dünyası Araştırmaları 87 (1993) 135-146.
• NFS.d. Nüfus Defterleri.
• Onat 2000 B. Onat, Bir Zamanlar Antalya (2000).
• Oral 2008 M. Oral, “Kurtuluş Savaşı’nda Antalya’da İstihbarat ve Propaganda”, 20. Yüzyılda Antalya Sempozyumu Bildirileri I (2008) 31-50.
• Oral 2011a M. Oral, “Duvarlar Arasında Antalya Yahudi Cemaati-I”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 5, 2011, 125-140.
• Oral 2011b M. Oral, “Duvarlar Arasında Antalya Yahudi Cemaati-II”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 6, 2011, 177-194.
• Ortak 2008 Ş. Ortak, “Büyük Savaşın (I. Dünya Savaşı) Eşiğinde Antalya”, 20. Yüzyılda Antalya Sempozyumu Bildirileri I (2008) 90-117.
• Özbayrı 1972 K. Özbayrı, Tahtacılar ve Yörükler (1972).
• Özçelik 2007 S. Özçelik, “XIX. Yüzyıl Ortalarında Alanya Kaza Merkezinde Ekonomik Hayat”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri IV (2007) 181-231.
• Özdemir 1994 R. Özdemir, “Osmanlı Döneminde Antalya’nın Fiziki ve Demografik Yapısı (1800- 1867)”, XI. TürkTKB IV (1994) 1369-1405.
• Özkan 2011a S. H. Özkan, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Gündoğmuş (Kise ve Nağlu Nahiyeleri) (2011).
• Özkan 2011b S. H. Özkan, “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Alâiye Sancağının İdarî Yapısı ve Nüfus Durumu”, Uluslararası Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi 1, XXIX, 2011, 275-291.
• Öztürk 2004 N. Öztürk, “Alanya’nın Türkler Tarafından Fethi ve Sonrasına Dair Bazı Düşünceler”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 429-433.
• Sakaoğlu 2004a S. Sakaoğlu, “Doğu Alanya’daki Bazı Yer Adları Üzerine”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 109-111.
• Sakaoğlu 2004b S. Sakaoğlu, “Batı Alanya’daki Bazı Yer Adları Üzerine”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 123-126.
• Santur 2006 A. Santur, “Kültür Bakanlığı Hagem Halk Kültürü Arşivinde Kayıtlı Alanya ile İlgili Belgeler”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri II (2006) 451-453.
• Sarı 2008 C. Sarı, “Kumluca İlçesinin Genel Coğrafya Özellikleri”, N. Çevik (ed.), Arkeolojisi, Tarihi, Doğası ve Tarımıyla Kumluca Rhodiapolis (2008) 137-152.
• Sarı 2010 C. Sarı, “Kumluca”, Dünden Bugüne Antalya 1 (2010) 389-399.
• Selekler 1960 M. Selekler, Yarımasrın Arkasından Antalya’da Kemer Melli-İbradı Serik (1960).
• Seyirci 2007 M. Seyirci, Batı Akdeniz Bölgesi Tahtacıları (2007).
• Spratt – Forbes 2008 T. A. B. Spratt – E. Forbes, Milyas, Kibyratis ve Likya’da Yolculuklar. D. Türker (çev.) (2008).
• Şahin 2006 N. Şahin, “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Antalya’da Yer Adları”, Son Bin Yılda Antalya Sempozyumu (2006) 117-138.
• Tanal 2010 Ö. Tanal, “Tahtacılar ve Antalya Tahtacıları”, Dünden Bugüne Antalya 2, 2010, 353- 356.
• Tekindağ 1977 Ş. Tekindağ, “Teke-Eli ve Teke-Oğulları”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 7-8, 1977, 55-94.
• Tekindağ 2001 Ş. Tekindağ, “Teke-Oğulları”, İslam Ansiklopedisi 12.1 (2001) 128-133.
• Tızlak 2010 F. Tızlak, “Antalya ve Korkuteli’nin 1835 Tarihindeki Köyleri (Muhtar ve İmamları ile Birlikte)”, Dünden Bugüne Antalya 1 (2010) 145-148.
• Tunçel 2000 H. Tunçel, “Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10.2, 2000, 23-34.
• Turan 1996 O. Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye (1996).
• Uzunçarşılı 1982 İ. H. Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi I (1982).
• Uzunçarşılı 1988 İ. H. Uzunçarşılı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri (1988).
• Uzunçarşılı 1933 İ. H. Uzunçarşılı, “Teke Oğulları”, Türk Tarih-Arkeologya ve Etnografya Dergisi I 1933, 95-98.
• Yazıcızâde Ali 2009 Yazıcızâde Ali, Tevârîh-i Âl-i Selçuk. A. Bakır (haz.) (2009).
• Yetkin 2004a H. Yetkin,“Alanya Merkezindeki Yöre ve Mevkilerimiz”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 242-244.
• Yetkin 2004b H. Yetkin, “İlçemizde Köy Adları ve Geldileri”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 273-275.
• Yıldırım 2006 O. N. Yıldırım, “Tarihsel Yönden Akseki ve Akseki’den Göç Akseki ve Aksekililik”, Son Bin Yılda Antalya Sempozyumu (2006) 51-73.
• Yiğit 2004 F. Yiğit, “Alanya’da Lakaplar ve Şöhretler”, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III (2004) 93-103.
• Yörükân 2004 Y. Z. Yörükân, Anadolu’da Alevîler ve Tahtacılar. T. Yörükân (yay. haz.) (2002).