Nave Barrier Arrangements and Flank Elements of Panel Implementation at the Olympos Episcopal Church

Yıl 2017, Sayı: 20, 353 - 374, 01.06.2017

Gökçen Kurtuluş Öztaşkın Sinan Sertel

Öz

The Olympos Episcopal Church is the most monumental building within the episkopeion Episcopal palace complex located in the north side of the city Fig. 1 . To its south is a reliquary chapel with a trikonchos plan, whereas to its north is a three-nave baptistery. Lacking an atrium, the entrance of the church is from the south side of the narthex near the entrance of the episkopeion. Featuring an abbreviated version of the cross transept plan, the church has three naves. The side naves open to the corner rooms with doors located on the east wall of the church. The corner rooms are connected by the corridor behind the apse. Access to the corridor running along the south side of the church is provided by the door in the south part of the southern corner room. This corridor reaches the entrance section that also provides access to the narthex at the west orientation.

Olympos Piskoposluk Kilisesi’ndeki Nef Ayırımı Düzenlemeleri ve Levha Yanı Uygulaması

Öz

Likya Bölgesi’nin önemli liman kentleri arasında yer alan Olympos, Akdeniz’e açılan derin bir vadi içerisinde, ortasından geçen nehrin iki yanında konumlanmıştır. Hellenistik Dönem’den itibaren yerleşim izleri takip edilebilen Olympos’un, Likya Birliği’nde üç oy hakkına sahip altı önemli kentten biri olduğu bilinmektedir1. Bu konumunun MÖ 2. yy.’dan 1. yy.’a geçişte sonlanması ve bir süre birlik dışında kalması, kentte etkinliği bilinen ve korsan olarak tanımlanan Zeniketes ile ilişkilidir. Roma İmparatorluk Dönemi’nde ise tekrar birliğin seçkin üyelerinden biri olduğu, Lykiarkhes birlik başkanı görevinde bulunan Marcus Aurelius Arkhepolis’in mezar yazıtından anlaşılmaktadır. MS 1. ve 3. yy.’lar arasındaki inşa faaliyetleri çerçevesinde kamusal ve dini yapılarla beraber kentin cadde-sokak düzenlenmesinin biçimlendiği görülür2. MS 3. yy.’ın ikinci yarısı ile 4. yy.’ın ilk çeyreğinde yaşamış olan aziz ve martyr Methodios, Olympos’un ve Likya Bölgesi’nin ilk piskoposu kabul edilir3. Kent, piskoposluk listeleri ve konsil kayıtlarında Myra Demre Metropolitliği’ne bağlı bir piskoposluk merkezi olarak geçer

Kaynakça

• Alpaslan 1998 S. Alparslan, “Demre Aziz Nikolaos Kilisesi’ndeki Trapez Kesitli Levhalar, Levha Üstü ve Levha Kaideleri”, Adalya II, 1998, 235-247.
• Asano 1995 K. Asano, “İskender Basilica on Ölüdeniz Lagoon”, bk.: S. Tsuji (ed.), The Survey of Early Byzantine Sites in Ölüdeniz Area (Lycia, Turkey) The First Preliminary Report (1995) 109.
• Asano 2001 K. Asano, “The Survey and Excavation Gemiler Adası Kaya Area Near Fethiye (1999 Season)”, AST XVIII.1, 2001, 31-40.
• Asano 2010 K. Asano, The Island of St. Nicholas Excavation and Survey of The Gemiler Island Area, Lycia, Turkey (2010).
• Beaudry 2004 N. Beaudry, La Basilique de Ras el Bassit: Une Église Paléochrétienne Sur la Côte de Syrie du Nord (Montréal Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2004).
• Blid 2012 J. Blid, Labraunda in Late Antique (Stockholm Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2012).
• Darrouzes 1891 J. Darrouzas, Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae (1891). Demirel Gökalp – Yıldırım 2010
• Z. Demirel Gökalp – Ş. Yıldırım, “Lykia Olympos’unda Bir Restitüsyon Denemesi”, Adalya XIII, 2010, 367-387.
• Demirel Gökalp 2016 Z. Demirel Gökalp, “Olympos Kazısı 2009-2012 Yılları Bizans Sikke Buluntuları”, Phaselis II, 2016, 323-337. doi: 10.18367/Pha.16023.
• Güzererler Sağman 2007 N. Güzererler Sağlam, Kaunos Palaestra Terası Kubbeli Bazilikası Restorasyon Projesi (İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2007).
• Hebert 2000 L. Hebert, The Temple-Church at Aphrodisias (New York Universitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2000).
• Hellenkemper – Hild 2004 H. G. Hellenkemper – F. Hild, Lykien und Pamphylien, TIB VIII (2004).
• Hoddinott 1963 R. F. Hoddinott, Early Byzantine Churches in Macedonia and Southern Serbia. A Study of the Origins and the Development of East Christian Art (1963).
• İşkan v.d. 2015 H. İşkan, – Ş. Aktaş – A. Polat-Becks – R. Becks – B. Ceylan – E. Dündar – O. Erdoğan – S. Erkoç – H. Kızıltaş – M. Koçak – S. Orhan – C. Schuler – Ş. Varmaz – D. Varmaz – Ş. Yirşen – K. Zimmermann, “Patara 2013 Kazıları”, Anadolu 41, 2015, 299-322.
• İşler 2016 B. İşler, “Orta Likya Bölgesi’nde Yeni Bir Keşif: Günağı Kilisesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25, 2016, 363-392.
• İnan 1987 J. İnan, “Perge Kazısı 1986 Yılı Çalışmaları”, KST IX.2, 1987, 185-214.
• Kalopissi-Verti – Panayotidi-Kesisoglou 2010 S. Kalopissi-Verti – M. Panayotidi-Kesisoglou, Multilingual Illustrated Dictionary of Byzantine Architecture and Sculpture Terminology (2010).
• Korkut 2013 T. Korkut, “Tlos 2011 Kazı Etkinlikleri”, KST XXXIV.3, 2013, 189-204.
• Krautheimer 1986 R. Krautheimer, Early Christian and Byzantine Architecture (1986).
• Malkoç – Tsuji 2005 İ. Malkoç – S. Tsuji, “Preliminary Report on the Excavations in Ölüdeniz, Lycia, by Fethiye Museum, The Ministry of Culture, Turkey, During 1999-2004”, Al-Rafidan XXVI, 2005, 1-24.
• Mango 1979 C. Mango, “On the History of the Templon and the Martyrion of St. Artemios at Constantinople”. bk.: C. Mango (ed.), Studies on Constantinople (1979) 1-13.
• Mango 1986 C. Mango, The Art of Byzantine Empire 312-1453: Sources and Documents (1986).
• Mango 2006 C. Mango, Bizans Mimarisi. M. Kadiroğlu (çev.) (2006).
• Marksteiner – Niewöhner 2004 T. Marksteiner – P. Niewöhner, “Die Kirche von Istlada in Lykien”, MitChrA 10, 2004, 21-51.
• Mathews 1971 T. F. Mathews, The Early Churches of Constantinople: Architecture and Liturgy (1971).
• Mitsani 2006 A. Mitsani, “Το παλαιοχριστιανικό τέμπλο της Καταπολιανής Πάρου”, Deltion ChAE 45, 2006, 75-90.
• Olcay Uçkan 2008 B. Y. Olcay Uçkan, “Olympos Kazısı 2007”, Anmed 6, 2008, 52-57.
• Olcay Uçkan v.d. 2009 B. Y. Olcay Uçkan – Y. Mergen – Z. Demirel Gökalp – M. Bursalı – G. Öztaşkın – Ş. Yıldırım – E. Öğül Öncü, “Olympos Kazısı 2007 Yılı Çalışmaları”, KST XXX.3, 2009, 373-386.
• Olcay Uçkan 2010 B. Y. Olcay Uçkan, “Olympos Kazısı 2009”, Anmed 8, 2010, 66-72.
• Olcay Uçkan v.d. 2011 B. Y. Olcay Uçkan – S. Evcim – M. E. Mergen – E. Öğül Öncü – M. Öztaşkın – G. Öztaşkın, “Olympos 2009”, KST XXXII.3, 2011, 80-97.
• Olcay Uçkan – Kayapınar 2015 B. Y. Olcay Uçkan – L. Kayapınar, “Olympos Piskoposu Methodius ve Olympos Kenti”, bk.: H. İşkan – F. Işık (ed.), Patara VII.1. Kum’dan Kent’e Patara Kazılarının 25. Yılı Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Antalya 11-13 Kasım 2013, İstanbul (2015) 535-544.
• Olcay Uçkan – Öztaşkın 2016a B. Y. Olcay Uçkan – G. K. Öztaşkın, “Ateş ve Suyla Kutsanan Kent Olympos”, bk.: H. İşkan – E. Dündar (ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (2016) 274-287.
• Olcay Uçkan – Öztaşkın 2016b B. Y. Olcay Uçkan – G. K. Öztaşkın, “Olympos Kazısı 2015”, Anmed 14, 2016, 92-97.
• Öztaşkın 2013 G. K. Öztaşkın, Olympos Antik Kenti Episkopeion Yapı Topluluğu (Anadolu Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2013).
• Peirano 2012 D. Peirano, “Some Observations About the Form and Settings of the Basilica Bargala”, Macedonian Historical Review 3, 2012, 65-84.
• Pekak 2010 S. Pekak, “İstanbul’da Studios Manastırı, H. Ioannes Prodromos Kilisesi I”, Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Dergisi X, 2010, 101-121.
• Peschlow 2006 U. Peschlow, “Dividing Interior Space in Early Byzantine Churches: The Barriers Between The Nave and Aisles”, bk.: S. E. J. Gerstel (ed.), Thresholds of the Sacred.
• Architectural, Art Historical, Liturgical and Theological Perspectives on Religious Screen, East and West (2006) 53-71.
• Sertel 2017 S. Sertel, Olympos Piskoposluk Kilisesi ve Vaftizhanesi Liturjik Taş Eserleri (Pamukkale Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi 2017).
• Snively 2008 C. S. Snively, “Transept in the Ecclesiastical Architecture of Eastren Illyricum and the Episcopal Basilica at Stobi”, Nis and Byzantium 6, 2008, 59-74.
• Strabon Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası Kitap XII-XIII-XIV Strabon Geographica. A. Pekman (çev.) (1991).
• Sweetman 2004 E. J. Sweetman, “Late Antique Knossos Understanding the City: Evidence of Mosaics and Religious Architecture”, The Annual of the British School at Athens 99, 2004, 315-354.
• Taft 1991 R. F. Taft, “Catechumenate”, bk.: A. Khazdan (ed.), ODB I (1991) 390-391.
• Taft 1998 R. F. Taft, “Women at Church in Byzantium: Where, When and Why?”, DOP 52, 1998, 27-87.
• Tekinalp 2000 V. M. Tekinalp, Geç Antik Dönem Sonrasında ve Ortaçağ’da (M.S. 4.-14. yy.) Andriake Kenti (Hacettepe Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2000).
• Temple 2013 Ç. Temple, “Konya/İkonion ve Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Taş Eserleri” (Hacettepe Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2013).
• Tiryaki 2012a A. Tiryaki, “Rhodiapolis Piskoposluk Kilisesi’nde İşlevi Tartışmalı Mimari Düzenlemeler: Yüksek Nef Ayrımı ve Oturma Sekileri”, TÜBA-KED 10, 2012, 21-30.
• Tiryaki 2012b A. Tiryaki, “Rhodiapolis Piskoposluk Kilisesi’ne Ait Bir Grup Korkuluk Levhası”, Olba XX, 2012, 493-514.
• Themelis 2005 P. Themelis, “Eleutherna The Protobyzantine City”, bk.: F. Barette – V. Deroche – C. Jolivet-Levy – B. Pitarakis (ed.), Travaux et Memoires 15 Melanges Jean-Pierre Sodini (2005) 343-356.
• Westphalen 1998 S. Westphalen, “Die Basilika von Priene. Architektur und Liturgische Ausstattung”, IstMitt 48, 1998, 279-340.
• Westphalen 2000 S. Westphalen, “The Byzantine Basilica at Priene”, DOP 54, 2000, 275-280.
• Widrig 1978 W. Widrig, “Two Churches at Latrun in Cyrenaica”, Papers of the British School at Rome 46, 1978, 94-131.
• Zah 2003 A. Zah, Zur Typologie Kirchlicher Architektur im Südwestlichen Kleinasien (2003).