Sınıf Öğretmeni Adaylarının Bilimsel Bilginin Doğasına Yönelik İnançlarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 34 - 57, 25.06.2021

Evrim Ural Firuze Öztaş

https://doi.org/10.47215/aji.875217

Öz

Türkiye’de bilimin doğası ile ilgili alan yazında yürütülen çalışmalar incelendiğinde, çok az çalışmanın sınıf öğretmeni adaylarının bilimin doğasına yönelik inançlarına odaklandığı görülmektedir. Bu araştırma, 1., 2. ve 3. sınıfta öğrenim gören sınıf öğretmeni adaylarının bilimsel bilginin epistemolojisine yönelik algılarını, mevcut görüşlerinden yola çıkarak değerlendirmeyi ve görüşlerin sınıf düzeyine göre değişip değişmediğini belirlenmeyi amaçlamaktadır. Durum çalışması olarak desenlenen bu araştırmada veriler, öğretmen adaylarından “Bilimin Doğası Hakkında Görüşler Anketi’nden (VNOS-C)” seçilen sorular aracılığıyla toplanarak, betimsel analiz tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın bulguları, öğretmen adaylarının, “bilimin kesin olmayan doğasına”, “bilimin deneysel doğasına”, “bilimin çıkarıma dayalı doğasına” yönelik “yetersiz” görüşlerinin, “kabul edilebilir” ve “bilgili” kategorilerine göre daha fazla olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının bilimsel bilginin epistemolojisine yönelik görüşlerinin sınıf düzeyine göre belirgin farklılıklar göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma, öğretmen adaylarının, bilimsel bilgiye yönelik yanlış bilgilerine ve kavram yanılgılarına dikkat çekmekte ve bu konuya ilişkin öğretimin nasıl gerçekleştirilmesi ve nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine yönelik öneriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel Bilginin Doğası, Sınıf Öğretmeni Adayları, Fen Eğitimi

Kaynakça

• AAAS. (1989). Science for all Americans. New York: Oxford University Press.
• Abd-El-Khalick, F. & Lederman, N. G. (2000). The influence of history of science courses on students' views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 37(10), 1057-1095.
• Abd-El-Khalick, F. (2001). Embedding nature of science instruction in preservice elementary science courses: Abandoning scientism, but… Journal of Science Teacher Education, 12(3), 215-233.
• Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82(4), 417-436.
• Akerson, V. L., & Donnelly, L. A. (2010). Teaching nature of science to k-2 students: What understandings can they attain? International Journal of Science Education, 1–28.
• Altındağ, C. (2010). Bilimin doğasını öğretmen adaylarına öğretmeye yönelik bir çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
• Arı, Ü. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ve sınıf öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Aslan, O., Yalçın, N. ve Taşar, M. F. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 1-8.
• Bora, G. H. (2005). Argümantasyon temelli fen öğretiminin bilimin doğasına ilişkin görüşler ve epistemolojik inançlar üzerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
• Buaraphan K. (2010). Pre-service and ın-service science teachers’ conceptions of the nature of science. Science Educator, 19(2), 35-47.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. (24. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Craven, J. A., Hand, B., & Prain, V. (2002). Assessing explicit and tacit conceptions of the nature of science among pre-service elementary teachers. International Journal of Science Education, 24(8), 785-802.
• Çakıcı, Y. (2009). Fen eğitiminde bir ön koşul: Bilimin doğasını anlama. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,29, 57-74.
• Çavuş, S. (2010). İlköğretim fen bilgisi ve matematik öğretmenliği lisans öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin geliştirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çavuş Güngören, S. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının farklı öğretim yöntemleriyle bilimin doğasının öğrenimi ve öğretimi hakkındaki gelişimleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan Bora, N. (2005). Türkiye genelinde ortaöğretim fen branşı öğretmen ve öğrencilerinin bilimin doğası üzerine görüşlerinin araştırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, N., & Abd‐El‐Khalick, F. (2008). Turkish grade 10 students' and science teachers' conceptions of nature of science: A national study. Journal of research in Science Teaching, 45(10), 1083-1112.
• Emren, M. (2018). Bilim tarihi destekli işlenen “canlılarda enerji dönüşümleri” ünitesinin, lise öğrencilerinin, bilime ve biyoloji dersine olan tutumları ve bilimin doğası anlayışları üzerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gall, M. D., Borg, W. R., & Gall, J. P. (1996). Educational research an introduction (6. Baskı). USA: Longman Publisher.
• Hançer, A., Şensoy, Ö. ve Yıldırım, H. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 80-88.
• Hanuscin, D., Akerson, V., & Phillipson-Mower, T. (2006). Integratingnature of science instruction into a physical science content course for preservice elementary teachers: NOS views of teaching assistants. Science Education, 90(5), 912-035.
• Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (1999). İlköğretimde fen bilgisi öğretimi: İlköğretimde etkili öğretme ve öğrenme öğretmen el kitabı. (Modül 7). Ankara: MEB Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı.
• Kavak, N., Tufan, Y. ve Demirelli, H. (2006). Fen-teknoloji okuryazarlığı ve informal fen eğitimi: Gazetelerin potansiyel rolü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 17-28.
• Korkmaz, D. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Köseoğlu, F., Tümay, H. ve Üstün, U. (2010). Bilimin doğası öğretimi mesleki gelişim paketinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarına uygulanması ile ilgili tartışmalar. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(4), 129-162.
• Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Lederman, N. G., Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Schwartz, R. (2002). Views of nature of science questionnaire: Toward valid and meaningful assessment of learners’ conceptions of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(6), 497-521.
• Lederman, N. G. (1992). Students and teachers conceptions of the nature of science: A review of the research. Journal of Research in Science Teaching, 29(4), 331- 359.
• MEB, (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Meichtry, Y. J. (1999). The nature of science and scientific knowledge: Implications for a pre-service elementary methods course. Science & Education, 8, 273-286.
• Murcia, K., & Schibeci, R. (1999). Primary student teachers’ conceptions of the nature of science. International Journal of Science Education, 21(11), 1123-1140.
• Önen, F. (2011). Bilimin doğası konusunda derse entegre edilmiş ve edilmemiş doğrudan yansıtıcı yaklaşım etkinliklerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel bilginin doğası anlayışına etkisi: Atom ve kimyasal bağlar (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özcan, H. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen içeriği ile ilişkilendirilmiş bilimin doğası konusundaki pedagojik alan bilgilerinin gelişimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ryan, A. G., & Aikenhead, G. S. (1992). Students’ pre-conceptions about the epistemology of science. Science Education, 76, 559–580.
• Sarkar, M. M. A. & Gomes, J. J. (2010). Science teachers’ conceptions of nature of science:The case of Bangladesh. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 11(1), p.1.
• Shiang-Yao, L., & Lederman, N. G. (2007). Exploring prospective teachers’ worldviews and conceptions of nature of science. International Journal of Science Education, 29(10), 1281– 1307.
• Songer, N.B. & Linn, M.C. (1991). How do students’ views of science influence knowledge integration? Journal of Research in Science Teaching, 28, 761–784.
• Soslu, Ö. (2014). Fen eğitiminde bilimin doğasını anlama üzerine bir değerlendirme. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 90-100.
• Tao, P. (2003). Eliciting and developing junior secondary students’ understanding of the nature of science through a peer collaboration instruction in science stories. International Journal of Science Education, 25, 147-171.
• Turgut, H. (2005). Yapılandırıcı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden, “bilimin doğası” ve “bilim-teknoloji-toplum”ilişkisi boyutlarının gelişimine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turgut, H. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel bilgi ve yöntem algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 165-184.
• Ural, E. (2016). Comparison of pre-service science and pre-service primary school teachers’ nature of scienceviews. International J. Soc. Sci. & Education, 6(1), 98-108.
• Ünlü, Z. B. (2015). Fen bilimleri öğretmen adaylarının mezun olmadan önceki ve mezun olduktan sonraki bilimin doğası ile ilgili görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
• Yıldırım, C. (2014). Bilim felsefesi. (18. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.