TÜRKİYE'DE YÖNETİM VE GELİŞEN KÜLTÜR BOYUTU

Yıl 2000, Cilt: 16 Sayı: 1, 469 - 488, 01.12.2000

Enver Özkalp

Öz

Örgütler yaşantımızda önemli bir yer tutarken, örgütleri bu kadar önemli kılan da yöneticilerdir. Yöneticilerin aldıkları kararlar, hem çalışanlar hem de topluma yansımaktadır. Kültür, örgütleri ve yöneticileri anlamada kullanılan temel kavramlardan biridir.
Bu çalışmada, Türk kültürü ile yönetim arasında veya yöneticilerin davranış, tutum ve karar stilleri arasındaki ilişki incelenmektedir. Bunun için, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi'nde kültürel yapıda görülen değişmeler tarihsel bir süreç içinde ele alınmaktadır. Türk toplumu, geçmişte her alanda; dinde, siyasette, ailede otokratik bir yapı sürdürmüştür. O günkü yönetim biçimleri de buna paralellik göstermiştir. Geçmişteki kültürel ve toplumsal yapımızın etkileri geleceğe de yansımaktadır.
Osmanlı döneminde daha çok dışarıdan getirilen sanayi kültürü örgütlerin ve yöneticilerin gelişimini olumsuz olarak etkilemiştir. Cumhuriyetin kuruluş dönemlerinde, devlet yönetiminde tek partili bir sistem ve ulusal bir lidere bağlılık vardır. II. Dünya Savaşı döneminde, mevcut ekonomik ve sosyal koşullar çerçevesinde gelişme kaydedilmiştir. Savaş sonrası dönemde Türk iş adamları sınıfı oluşmaya başlamıştır. Çok partili döneme geçişle birlikte ise, ülkemizde özellikle endüstriyel sektörde büyük bir gelişme görülmüştür. Altmışlı yıllarda Türkiye'de artık yöneticiler aile bağlarının dışında birtakım faktörlerle endüstriyel yaşama katılmaya başlamışlardır. Bu dönemde yönetim daha eğitimli bir kesimin eline geçmiştir. 1970-80 dönemini büyük krizler, askeri müdahaleler ve siyasi bunalımlarla geçiren Türkiye, 80'lerin başında askeri rejimin etkilerini yaşamıştır. Rekabetçi ekonominin baskın olduğu Özal döneminde örgütlerde dışa açılma konusunda gelişmeler görülmüştür. 90'lar sonrasında ise ülkemiz bir yeniden yapılanma sürecindedir. Bilgi toplumuna geçiş sürecinde hızla gelişen bilgi artışı, gerek yönetim ve yöneticileri gerekse de örgütleri etkisi altına almaktadır. Örgütler de ayakta kalabilmek için değişen koşullara uyum sağlamalıdır. Bunu gerçekleştirecek olan da yöneticinin kendisidir. Geleceğin bilgi toplumları arasında yer almak isteyen Türkiye'nin bilgiye ve insana yatırım yapması bir zorunluluk olarak gözükmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yöneticiler, örgütsel davranış

Kaynakça

• Clark, E. "Osmanlı Sanayi Devrimi", Çev. Y.Cezar, Belgelerle Türk Tarih Dergisi, C.14, S.82-8384, 1970.
• Cohn J., Edwin. Turkish Economic, Social and Political Change, New York: Preaper, 1970.
• Çölaşan, Emin. Banker Skandalının Perde Arkası, İstanbul Milliyet Yayınları, 1984.
• Dilber, Mustafa. "Özel Kesim Endüstrisinde Yönetsel Davranış" Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi, İstanbul 1981.
• Erdem, K. "Devlet İşletmeciliği ve Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüsleri", İ.E. Dergisi, C. 7, S.2, 1978.
• Fındıkçı, İlhami. Bilgi Toplumunda Yöneticilerde Kendini Geliştirme, Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları: 2, İstanbul, 1996.
• Gellerman, S. Behaviour Sciences in Management, Penguin, 1974.
• Kıraç, Can. Aııılarımla Patronum Vehbi Koç, Milliyet Yayınları, 13. Baskı, 1985.
• Kongar, Emre. 21.Yüzyılda Türkiye, Remzi Kitabevi, 1998.
• Önsoy, Rifat. Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası, T.İş Bankası, Kültür Yayınları, No: 291, 1988.
• Payaslıoğlu, Arif. Türkiye'de Özel Sanayii Alanındaki Müteşebbisler ve Teşebbüsler, Türk İktisadi Gelişmesi Araştırması Projesi, Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1961.
• Robbins, S. Essentials of Organizational Behaviour, Prentice Hall, 1982.
• Serin, Nejdet. Türkiye'nin Sanayileşmesi, Ankara SBF, 1963.
• Şakar, Ayça. "Endüstriyel Örgütlerde Karar Stillerinin Belirlenmesi ve Bir Uygulama Örneği", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.
• Şencan, Hüner. "Yöneticilerin Kişilik Yapılarıyla Yönetim Biçimleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma", İ.Ü.İşletme Fakültesi Dergisi, C.24, S.2, Kasım 1985.