İŞLETMELERDE KALİTE KÜLTÜRÜ VE ÖRGÜT KÜLTÜRÜ İLİŞKİSİ: SANAYİ İŞLETMELERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 2, 403 - 428, 29.06.2023

Betül Gümüş Cemil Ulukan Alper Bekki

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1199339

Öz

Bu çalışmanın odağında, işletmelerdeki örgüt kültürü ile kalite kültürü ilişkisi ve işletmelerin kalite kültürü düzeyleri arasındaki sektörel farklılıkların ortaya konulması vardır. Çalışmaya temel oluşturan araştırma, 354 kişinin katılımıyla Eskişehir Sanayi Odası (ESO)’ya bağlı 10 ana sektörden 58 işletme üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmadaki bağımsız değişken olan örgüt kültürünü ölçmek üzere Denison ve Mishra tarafından geliştirilen Örgüt Kültürü Ölçeği, bağımlı değişken olan kalite kültürünü ölçmek üzere Wilson’un geliştirdiği Kalite Olgunluk Modeline bağlı Kalite Kültürü Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma, örgüt kültürü ve örgüt kültürünün alt boyutları ile kalite kültürü arasında pozitif yönlü ve güçlü bir ilişkinin varlığını ortaya çıkarmıştır. Ayrıca, örgüt kültürünün alt boyut ortalamaları açısından işletmeler arasında istatistiksel açıdan fark olmadığı; diğer yandan kalite kültürü gelişmişlik seviyelerinin tekstil, dokuma ve hazır giyim, metal, makine ve elektrikli cihaz üretimi gibi farklı sektörlere göre farklılık gösterdiği ortaya konulmuştur. Kalite kültürü ile örgüt kültürünün bağlantılı olduğu noktaları ortaya çıkarma çabasına ilk kez girilmesinin ve yeni bir kalite kültürü ölçeğinin Türkiye koşullarına uyarlanmasının, bu çalışmanın özgünlüğünü ve önemini yansıttığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kalite kültürü, Örgüt kültürü, Denison Örgüt Kültürü Modeli, Wilson’ın Kalite Olgunluk Modeli

THE RELATIONSHIP BETWEEN ORGANIZATIONAL CULTURE AND QUALITY CULTURE IN BUSINESSES: A RESEARCH ON MANUFACTURING FIRMS

Öz

The focus of this study is to reveal the relationship between organizational culture and quality culture in business firms and to reveal the sectoral differences between the quality culture levels among the firms. The research was carried out on 58 firms from 10 main sectors affiliated to Eskişehir Chamber of Industry (ESO), with 354 participants. The Organizational Culture Scale developed by Denison and Mishra was used to measure organizational culture, which is the independent variable in the research. The Quality Culture Scale based on the Quality Maturity Model developed by Wilson was used to measure quality culture, which is the dependent variable. The research revealed the existence of a positive and strong relationship between organizational culture and sub-dimensions of organizational culture and quality culture. In addition, no statistical difference between firms in terms of sub-dimension averages of organizational culture was found. On the other hand, findings revealed that the level of quality culture development differs according to various sectors such as textile, weaving and ready-made clothing, metal, machinery, and electrical appliances production. Being the first attempt to reveal the points where quality culture and organizational culture are related and the adaptation of a new quality culture scale to Turkish settings reflect the originality and importance of this study.

Anahtar Kelimeler

Quality Culture, Organizational Culture, Denison’s Organizational Culture Model, Wilson’s Quality Maturity Model

Kaynakça

• Akdoğan, A., & Oflazer Mirap, S. (2008). Aile işletmelerinde örgüt kültürü: Büyük ölçekli aile işletmeleri ile küçük ölçekli aile işletmelerinin örgüt kültürü açısından kıyaslanmasına yönelik olarak Kayseri’de bir uygulama. T. Koçel (Ed.) 3. Aile işletmeleri Kongresi. (s. 1-18). İstanbul Kültür Üniversitesi: İstanbul.
• Alper, E. N. (2011). Yükseköğretim kurumlarında kalite kültürünün oluşturulması ve devamlılığının sağlanması (Uludağ Üniversitesi örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• American Society for Quality. (2014). Culture of quality accelerating growth and performance in the enterprise. Forbes Insight.
• Barut, Y., & Onay, M. (2018). Örgüt kültürü ve liderlik tarzı arayışında yeni argümanlar: Manisa Vestel fabrikasında bir çalışma. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 181-193. doi:10.21733/ibad.365064
• Beavers, A. S., Lounsbury, J. W., Richards, J. K., Schuyler, W. H, Skolits, G. J., & Esquivel, L. S. (2013). Practical considerations for using exploratory factor analysis in educational research. Practical Assessment, Research & Evaluation, 18(6), 1-13. doi:10.7275/qv2q-rk76
• Bendermacher, G. W. G, Egbrink, M. G. A., Wolfhagen, I. H. A. P. W, & Dolmans, D. H. J. M. (2017). Unravelling quality culture in higher education: a realist review. High Educ, 73, 39–60. doi:10.1007/s10734-015-9979-2
• Cameron, K. ve Sine, W. (1999). A framework for organizational quality culture. Quality Management Journal, 6(4), 7-25.
• Coffey, V. (2008). Measuring quality: How does this improve construction performance? CIB International Conference on Building Education and Research: Building Resilience. (s. 1-23). Heritance, Kandalama: QUT Digital Repository.
• Dellana, S. A., & Hauser, R. D. (1999). Toward defining the quality culture. Engineering Management Journal, 11(2), 11-15.
• Denison D., Lief C., & Ward J.L. (2004) Culture in family-owned enterprises: Recognizing and leveraging unique strengths. Family Business Review, 17(1), 61-70.
• Denison, D., Haaland, S., & Goelzer, P. (2004). Corporate culture and organizational effectiveness: Is Asia different from the rest of the world? Organizational Dynamics, 33(1), 98–109. doi:10.1016/j.orgdyn.2003.11.008
• Denison, D., Nieminen, L., & Kotrba, L. (2014). Diagnosing organizational cultures: A conceptual and empirical review of cultureeffectiveness surveys. European Journal of Work and Organizational Psychology, 23(1), 145-161, doi:10.1080/1359432X.2012.713173
• Denison, D. R., & Mishra, A. K. (1995). Toward a theory of organizational culture and effectiveness. Organization Science, 6(2), 204-223. doi: /10.1287/orsc.6.2.204
• Ehlers, U. D., & Schneckenberg, D. (Editörler). (2010). Changing cultures in higher education moving ahead to future learning. Springer Science and Business Media: Berlin.
• Ehlers, U. D. (2009). Understanding quality culture. Quality Assurance in Education, 17(4), 343-363. doi: 10.1108/09684880910992322
• Fey, C. F., & Denison, D. R. (1998). Organizational culture and effectiveness: The case of foreign firms in Russia. (Working Paper No. 179). Scandinavian Working Papers in Economics. https://swoba.hhs.se/hastba/papers/hastba2000_004.pdf adresinden erişildi.
• Gaganis, C., Pasiouras F., & Voulgari, F. (2019). Culture, business environment and SMEs' profitability: Evidence from European countries. Economic Modelling 78, 275–292.
• Gambi, L. D. N., Boer H., Gerolamo M. C., Jørgensen F., & Carpinetti L. C. R. (2015). The relationship between organizational culture and quality techniques, and its impact on operational performance. International Journal of Operations & Production Management, 35(10), 1460-1484
• Gholamzadeha, D., Khazaneha, A. T., & Nabib, M. S. (2014). The impact of leadership styles on organizational culture in Mapsa Company. Management Science Letters, 4, 2161–2170. doi:10.5267/j.msl.2014.7.030
• Gore, E.W. Jr. (1999). Organizational culture, TQM, and business process reengineering: An empirical comparison. Sacred Heart University DigitalCommons, 5(5), 1-8. doi: 10.1108/13527599910288993 Gröndahl, E., & Martinsson, L. (2011). Impact of organizational culture on quality management-A case study in a manufacturing unit. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Chalmers University Of Technology, Gothenburg.
• Gryna, F. M. (2001). Quality planning and analysis, (4. Baskı). New York: McGraw-Hill.
• Gümüş, B. (2019). İşletmelerde kalite kültürü ve örgüt kültürü ilişkisi: Eskişehir’de faaliyet gösteren sanayi işletmeleri üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Harvey, L. (2008). Placing Canadian quality assurance initiatives in an international context. The CMEC Quality Assurance Symposium Quebec City. (s. 1-37). Quebec City.
• Herzka, P., & Turáková, A. (2010). The applying Denison model for the analysis of corporate culture. https://www.semanticscholar.org/paper/THE-APPLYING-DENISON-MODEL-FOR-THE-ANALYSIS-OF-CORP-Herzka-Tur%C3%A1kov%C3%A1/b17ad38c85cf1ee1e5aa6539532bead623a01873 adresinden erişildi.
• Hildesheim, C., & Sonntag, K. (2020). The quality culture inventory: a comprehensive approach towards measuring quality culture in higher education. Studies In Higher Education2020, 45(4), 892–908. doi:10.1080/03075079.2019.1672639
• Irani Z, Beskese A., Love P.E.D. (2004). Total quality management and corporate culture: constructs of organisational excellence. Technovation, 24, 643-650. doi: 10.1016/S0166-4972(02)00128-1
• Jancikova, A., & Brychta K. (2009). TQM and organizational culture as significant factors in ensuring competitive advantage: A theoretical perspective. Economics & Sociology, 2(1), 80-95.
• Jince, G. (2015). Impact of organizational culture on total quality management in construction industries. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). School of Industrial And Information Engineering, Politecnico di Milano, Milano.
• Kairiša; I., & Lapiņa, I. (2019). Analysis of factors influencing quality culture and their impact on organizational development. Proceedings of the International Scientific Conference, 6, 235-247.
• Kızıloğlu, M., & Kök, S. B. (2020). Denison örgüt kültürü modeli bağlamında örgüt kültürü ve örgütsel güç ilişkisi üzerine bir araştırma. İstanbul Business Research, 49(1), 60-85. doi:10.26650/ibr.2020.49.0018
• Kokina, I. & Ostrovska, I. (2013). The analysis of organizational culture with the Denison model (The case study of Latvian municipality). European Scientific Journal, 9(10), 362-368. doi:10.19044/esj.2013.v9n10p%25p
• Lapina,I, Kairišab, I., Aramina, D. (2015). Role of organizational culture in the quality management of university. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 213, 770-774.
• Mahmood, W. Y. W., & Mohammed, A. H. (2008). A conceptual framework for the development of quality culture in the construction industry. A. Dainty (Ed.), Procs 24th Annual ARCOM Conference Cardiff, UK (s. 247-256). Cardiff: Association of Researchers in Construction Management.
• Malhi, R.J. (2013). Creating and sustaining: A quality culture. Journal of Defense Management, 3, 1-4. doi: 10.4172/2167-0374.S3-002
• Milisiunaite, I., Adomaitiene, R.ve Galginaitis, J. (2009). Quality management as a tool for quality culture embedment: Vilnius University approach. Paper Presented in Track 1 at the 31st Annual EAIR Forum in Vilnius, Lithuania. 1-14.
• Miminoshvili, M. (2016). The leadership role on the organizational culture change at the local self-government institutions. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Šiauliai University, Šiauliai.
• Nikolić, V., & Nastasić, A. (2010). Organizational culture as significant factor in implementation of TQM – experience in Serbian economy (s. 477-490). 4th International Quality Conference. Kragujevac: Center for Quality, Faculty of Mechanical Engineering, University of Kragujevac.
• Özen, Ş. (2002). Bağlam, aktör, söylem ve kurumsal değişim: Türkiye’de toplam kalite yönetiminin yayılım süreci. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 47-90.
• Panuwatwanich, K., & Nguyen, T. T. (2017). Influence of organisational culture on total quality management implementation and firm performance: Evidence from the Vietnamese construction industry. Management and Production Engineering Review, 8(1), 5–15. doi: 10.1515/mper-2017-0001
• Pathiranage, Y. L., Jayatilake, L. V. K., & Abeysekera, R. (2020). A literature review on organizational culture towards corporate performance. International Journal of Management, Accounting and Economics. 7(9), 522-544.
• Perovšek, V. (2016). The quality culture paradox and its implications – Is there a way out? 11th European Quality Assurance Forum. (s. 1-14). Ljubljana: University of Ljubljana.
• Pınar, A.H. (2013). Mintzberg’in yönetim yaklaşımı açısından ilköğretim sınıf öğretmenlerinin koçluk ve mentorluk yetkinlikleri ile öğrencilerin sınav başarı puanları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 121-138.
• Quality Maturity Model. (2020). http://www.qualitymaturitymodel.org.uk/qmm/ adresinden 10 Ekim 2020 tarihinde erişildi.
• Roldán J.L., Leal-Rodríguez A.L., & Leal A.G. (2012). The influence of organisational culture on the total quality management programme performance, Investigaciones Europeas De Direccion Y Economia De La Empresa, 18, 183–189. doi: 10.1016/j.iedee.2012.05.005
• Sinclair J., & Collins D. (1994). Towards a quality culture? International Journal of Quality & Reliability Management, 11(5), 19-29.
• Ulusal Tez Merkezi. (2020). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/ tarama.jsp/ adresinden 10 Ekim 2020 tarihinde erişildi.
• Viljoen, S.J. & Waveren, C.C. (2008). An improved model for quantifying an organisational quality culture, Cape Town, South Africa. Management of Engineering & Technology. (s. 1781-1789). Portland. doi: 10.1109/PICMET.2008.4599797
• Vural B. A., & Sohodol, Ç. (2004). İletişim felsefesi olarak kalitenin yerleştirilmesi: Halkla i̇lişkiler penceresinden bakış. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 20, 227-234.
• Wilson, F. (2013). The quality maturity model: Assessing organisational quality culture in academic libraries. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Brunel University, London.
• Xuan, T. T. H., Hao, N. D., Phuc, N. T. (2019). Organizational culture of enterprises in Thua Thien Hue province with Denison model. Hue University Journal of Science: Economics and Development, 128(5), 45-54. doi:10.26459/hueuni-jed.v128i5C.5127
• Yahyagil M. Y. (2004). Denison örgüt kültürü ölçme aracının geçerlik ve güvenirlik çalışması: Ampirik bir uygulama. Yönetim, 47, 53-76.
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 59-75.
• Yıldız, N. Ç., & Güneş, M. Ş. (2017). Örgütsel stresin, örgütsel sessizlik ve tükenmişlik üzerine etkisi: Eczane çalışanları üzerinde bir araştırma. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1). 45-66.
• Wu, S. J., Zhang, D., & Schroeder, R. G. (2011). Customization of quality practices: the impact of quality culture. International Journal of Quality & Reliability Management, 28(3), 263-279. doi:10.1108/02656711111109883