E-TİCARET YÖNETİMİNDE KULLANILAN DAĞITIM ARAÇLARININ BÜTÜNLEŞİK CRITIC VE EDAS YÖNTEMİ İLE SEÇİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 1 - 18, 25.09.2023

Alparslan Oğuz

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1202763

Öz

E-ticaret hacmi son yıllarda ciddi artış göstermiştir. Müşterilerin e-ticaret platformları üzerinden aldığı ürünlerin ulaştırılması işletmeler için kritik süreçlerden biridir. Bu sürecin önemli bileşenlerinden biri de kent içi dağıtımda kullanılan araçlardır. Çalışmanın amacı, çok kriterli karar verme yöntemleri ile işletmeler için kent içi dağıtım aracı seçiminin analiz edilmesidir. Bu bağlamda kent içi dağıtımda yaygın olarak kullanılan dokuz scooter model çalışmaya dahil edilmiştir. Alternatif modellerin değerlendirilmesinde sekiz objektif kriter kullanılmıştır. Kullanılan kriterlere ait ağırlıklar CRITIC yöntemi ile belirlenmiştir. Alternatifler arasında sıralama ise EDAS yöntemi ile yapılmıştır. Analizler sonucu en yüksek öneme sahip kriterin servis ücreti olduğu belirlenmiştir. Çalışmaya dokuz model katılmış ve alternatifler arasında A4 modeli ilk sırayı almıştır.

Anahtar Kelimeler

E-ticaret, CRITIC, EDAS, Çok Kriterli Karar Verme, Dağıtım Aracı Seçimi

SELECTION OF DISTRIBUTION VEHICLES USED IN E-COMMERCE MANAGEMENT BY INTEGRATED CRITIC AND EDAS METHOD

Öz

E-commerce volume has increased significantly in recent years. The delivery of products purchased by customers through e-commerce platforms is one of the critical processes for businesses. One of the important components of this process is the vehicles used in urban distribution. The aim of the study is to analyze the selection of urban distribution vehicles for businesses with multi-criteria decision-making methods. In this context, nine scooter models commonly used in urban distribution were included in the study. Eight objective criteria were used to evaluate alternative models. The weights of the criteria used were determined by the CRITIC method. The ranking among the alternatives was made using the EDAS method. As a result of the analysis, it was determined that the most important criterion is the service fee. Nine models participated in the study and the A4 model took the first place among the alternatives.

Anahtar Kelimeler

E-commerce, CRITIC, EDAS, Multi-criteria Decision Making, Distribution Vehicle Selection

Kaynakça

• Akbulut, O. Y. (2019). CRITIC ve EDAS yöntemleri ile İş Bankası'nın 2009-2018 yılları arasındaki performansının analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 249-263.
• Akçakanat, Ö., Aksoy, E., & Teker, T. (2018). CRITIC ve MDL temelli EDAS yöntemi ile TR-61 bölgesi bankalarının performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 1-24.
• Akın, N. G. (2019). Makine seçimi probleminde Entropi-ROV ve CRITIC-ROV yöntemlerinin karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 20-39.
• Anilkumar, B. C., Maniyeri, R., & Anish, S. (2021). Optimum selection of phase change material for solar box cooker integrated with thermal energy storage unit using multi-criteria decision-making technique. Journal of Energy Storage, 40, 1-13.
• Babatunde, O., Denwigwe, I., Oyebode, O., Ighravwe, D., Ohiaeri, A., & Babatunde, D. (2022). Assessing the use of hybrid renewable energy system with battery storage for power generation in a university in Nigeria. Environmental Science and Pollution Research, 29(3), 4291-4310.
• Bayram, E. (2021). Türkiye’deki katılım bankalarının CRITIC temelli EDAS yöntemiyle performans değerlendirmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 55-72.
• Bilgin, H. Y. (2018). Yakıt türüne göre motosiklet seçimi ve yeni bir tasarım (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bošković, S., Radonjić-Djogatović, V., Ralević, P., Dobrodolac, M., & Jovčić, S. (2021). Selection of mobile network operator using the CRITIC-ARAS method. International Journal for Traffic & Transport Engineering, 11(1), 17-29.
• Carbonfootprint. (2022). Motorbike carbon footprint calculator. https://calculator.carbonfootprint.com/calculator.aspx?tab=5 adresinden erişildi.
• Chatterjee, P., Banerjee, A., Mondal, S., Boral, S., & Chakraborty, S. (2018). Development of a hybrid meta-model for material selection using design of experiments and EDAS method. Engineering Transactions, 66(2), 187-207.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The CRITIC method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
• Eticaret (2022). Elektronik ticaret bilgi sistemi (ETBİS) 2021 yılı verileri. E-ticaret Bilgi Platformu web site: https://www.eticaret.gov.tr/dnnqthgzvawtdxraybsaacxtymawm/content/FileManager/Dosyalar/2021%20Y%C4%B1l%C4%B1%20E-Ticaret%20B%C3%BClteni.pdf
• Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K., & Antucheviciene, J. (2018). A new hybrid fuzzy MCDM approach for evaluation of construction equipment with sustainability considerations. Archives of Civil and Mechanical Engineering, 18(1), 32-49.
• Gök Kısa, A. C. (2021). TR83 bölgesinde yenilenebilir enerji kaynaklarının CRITIC tabanlı gri ilişkisel analiz yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 27(4). 542-548.
• Görçün, Ö. F., & Küçükönder, H. (2021). Şehirlerarası taşımacılıkta kullanılan otobüslere ilişkin seçimlerin AHP ve CRITIC tabanlı EDAS yöntemi ile değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(4), 1280-1303.
• Hayat, Z., Hayat, S., Aslam, S., & Awan, H. M. (2022). Criteria for the selection of suppliers: A case of motorcycle industry of Pakistan. Journal of Business and Social Review in Emerging Economies, 8(1), 1-12.
• Ighravwe, D., & Babatunde, M. (2018). Selection of a mini-grid business model for developing countries using CRITIC-TOPSIS with interval type-2 fuzzy sets. Decision Science Letters, 7(4), 427-442.
• Jovčić, S., & Průša, P. (2021). A hybrid MCDM approach in third-party logistics (3pl) provider selection. Mathematics, 9(21), 1-19.
• Karakış, E. (2021). Machine selection for a textile company with CRITIC and MAUT methods. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 27, 842-848.
• Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451.
• Kiracı, K. ve Bakır, M. (2020). Evaluation of airlines performance using an ıntegrated CRITIC and CODAS Methodology: The case of star alliance member airlines. Studies in Business and Economics, 15(1), 83-99.
• Kısa, A. C. G., & Ayçin, E. (2019). OECD ülkelerinin lojistik performanslarının SWARA tabanlı EDAS yöntemi ile değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 301-325.
• Koşaroğlu, Ş. M. (2020). BİST’TE işlem gören bankaların performanslarının SD ve EDAS yöntemleriyle değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 406-417.
• Kundakçı, N. (2019). An integrated method using MACBETH and EDAS methods for evaluating steam boiler alternatives. Journal of Multi‐Criteria Decision Analysis, 26(1-2), 27-34.
• Li, S., & Wang, B. (2020). Research on evaluating algorithms for the service quality of wireless sensor networks based on ınterval-valued ıntuitionistic fuzzy EDAS and CRITIC methods. Mathematical Problems in Engineering, 2020, 1-12.
• Mishra, A. R., Rani, P., & Pandey, K. (2022). Fermatean fuzzy CRITIC-EDAS approach for the selection of sustainable third-party reverse logistics providers using improved generalized score function. Journal of AmbientIintelligence and Humanized Computing, 13(1), 295-311.
• Motkurder. (2022). Kurye verileri. https://motkurder.org.tr/ adresinden erişildi.
• Naik, M. G., Kishore, R., & Dehmourdi, S. A. M. (2021). Modeling a multi-criteria decision support system for prequalification assessment of construction contractors using CRITIC and EDAS models. Operational Research in Engineering Sciences: Theory and Applications, 4(2), 79-101.
• Özbek, A., & Engür, M. (2018). EDAS yöntemi ile lojistik firma web sitelerinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 417-429.
• Özdağoğlu, A., Keleş, M. K., Altınata, A., & Ulutaş, A. (2021). Combining different MCDM methods with the Copeland method: An investigation on motorcycle selection. Journal of Process Management and New Technologies, 9(3-4), 13-27.
• Statista. (2022). Dünya E-ticaret İstatistikleri. https://www.statista.com/statistics/379046/worldwide-retail-e-commerce-sales/ adresinden erişildi.
• TUİK. (2022). Motorlu taşıt istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Ocak-2022-45704 adresinden erişildi.
• Tuş, A., & Aytaç Adalı, E. (2019). The new combination with CRITIC and WASPAS methods for the time and attendance software selection problem. Opsearch, 56(2), 528-538.
• Ulutaş, A. (2018). Entropi tabanlı EDAS yöntemi ile lojistik firmalarının performans analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 23, 53-66.
• Wang, S., Wei, G., Lu, J., Wu, J., Wei, C., & Chen, X. (2022). GRP and CRITIC method for probabilistic uncertain linguistic MAGDM and its application to site selection of hospital constructions. Soft Computing, 26(1), 237-251.
• Zandi, I., & Pahlavani, P. (2021). Spatial modeling and prioritization of potential areas for determining location of hospitals by a GIS-based multi-criteria decision making analyses: a case study of the 5th district of Tehran. Town and Country Planning, 13(1), 247-280.
• Zavadskas, E. K., Stević, Ž., Turskis, Z., & Tomašević, M. (2019). A novel extended EDAS in Minkowski Space (EDAS-M) method for evaluating autonomous vehicles. Studies in Informatics and Control, 28(3), 255-264.