E-ACCOUNTING PRACTICES IN ACCOUNTING PROFESSION IN TURKEY

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 1 - 29, 30.06.2024

Nurcan Bulut Ayşe Nur Buyruk Akbaba

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1344459

Öz

The accounting profession has been changed, as in many areas, due to the digital development and transformation. The implementation process of information technologies in the accounting profession takes a very long time. Especially, during the Covid-19, this process has been accelerated by the widespread using of technology-based applications. Initially, studies were conducted on basic applications in e-accounting applications. Later, the use of e- accounting applications has become an obligatory. In this study, the development process of e-accounting applications in the accounting profession, and the level of implementation in the field of work were discussed, and suggestions made about missing topics. To achieve that, conceptual information was given, then the implementation level of e-accounting applications was examined. A document analysis was used in this study. The last 5 years reports of Revenue Administration of Türkiye analyzed, and the process was evaluated by making a comparative analysis according to the information on e-accounting applications. After analyzing, it was observed that the aimed target was not achieved in the first two years, but after 2020 it increased, and it summited in 2022. The main reason for this is the Covid-19 pandemic’s impact.

Anahtar Kelimeler

Accounting, Accounting Practices, Accounting Profession, E-Accounting, E-development

TÜRKİYE’DE MUHASEBE MESLEĞİNDE E-MUHASEBE UYGULAMALARI

Öz

E-dönüşüm sonucunda birçok alanda olduğu gibi muhasebe mesleğinde de teknolojik tabanlı değişim yaşanmıştır. Bilgi teknolojilerinin muhasebe mesleğinde uygulanması uzun bir zaman dilimini kapsamaktadır. Covid-19 pandemi döneminde birçok uygulamanın uzaktan olması ve teknoloji tabanlı uygulamaların yaygın kullanılması ile bu süreç hızlanmıştır. E-muhasebe uygulamalarında başlangıçta temel uygulamalar üzerine çalışmalar yapılmış, sonrasında daha kapsamlı uygulanması zorunlu hale getirilmiştir. Çalışmada, Türkiye’de muhasebe mesleğinde e-muhasebe uygulamalarının gelişim süreci ele alınmış, muhasebe mesleği açısından uygulanma düzeyi tespit edilerek, eksik kalınan konular hakkında öneriler sunulması amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada; kavramsal bilgilere yer verilmiş, araştırma kısmında e-muhasebe uygulamalarının uygulanma düzeyi incelenmiştir. Nitel veri toplama yöntemlerinden doküman/belge incelemesi yapılmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) son beş yıla ait faaliyet raporları incelenmiş, e-muhasebe uygulamalarına ilişkin bilgilere göre karşılaştırmalı analiz yapılarak, gelişim süreci değerlendirilmiştir. Raporların incelenmesi sonucunda; ilk yıllarda hedeflenen uygulama düzeyine ulaşılamamış, son yıllarda artış yaşandığı tespit edilmiştir. Bunun temel sebebi; Covid-19 pandemisinin etkisinin olduğu ve son yıllarda uygulanma zorunluluğunun getirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe, Muhasebe Uygulamaları, Muhasebe Mesleği, E-Muhasebe, E-Gelişim

Kaynakça

• Allahverdi, M., & Karaer, M. (2019). E-dönüşümün muhasebe mesleği yeterlilikleri üzerindeki etkileri ve Türkiye’de lisans düzeyi muhasebe eğitiminin mesleki yeterlilikler açısından analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(1), 246-273.
• Ardianto, A., & Anridho, N. (2018). Bibliometric analysis of digital accounting research. The International Journal of Digital Accounting Research, 18, 141-159.
• Bekci, İ., Apalı, A., & Engin, M. (2020). E-dönüşümün muhasebe meslek mensuplarında memnuniyet düzeyi: Bursa ili örneği. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (INIJOSS), 9(2), 579-596.
• Bhimani, A., & Willcocks, L. (2014). Digitisation, ‘big data’ and the transformation of accounting information. Accounting and Business Research, 44(4), 469-490.
• Coman, D. M., Ionescu, C.A., Duicâ, A., Coman, M.D., Uzlau, M.C., Stanescu, S.G., & State, V. (2022). Digitization of accounting: the premise of the paradigm shift of role of the professional accountant. Applied Sciences, 12, 2-25.
• Demirkaya, G., & Çelikkaya, A. (2022). Türkiye’de e-fatura uygulamasının mükellefler açısından değerlendirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 15(1), 1-19.
• Deniz, F., & Güngör Tanç, Ş. (2020). Muhasebe meslek mensuplarının muhasebe uygulamalarındaki e-dönüşüm sürecine ilişkin görüş ve beklentileri: Hatay İli örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23(2), 622-636.
• Eren, T. (2022). Muhasebe mesleğinde sürekli mesleki gelişim: Konya SMMM Odasının sürekli mesleki gelişim faaliyetlerinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 252-266.
• Elçin, R., Gerekan, B., & Usta, M. (2018). E-fatura, e-defter ve e-arşiv uygulamalarına geçiş sürecinde yaşanan sorunlar: serbest muhasebeci mali müşavirler üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 28(146), 13-42.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2016). 2016 Gelir Dairesi Başkanlığı faaliyet raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2016/2016_faaliyet_raporu.pdf adresinden erişildi.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2018). 2018 Gelir Dairesi Başkanlığı faaliyet raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2018/2018_faaliyet_raporu.pdf, adresinden erişildi.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2019). 2029 Gelir Dairesi Başkanlığı faaliyet raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2019/2019_faaliyet_raporu.pdf, adresinden erişildi.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2020). 2020 Gelir Dairesi Başkanlığı faaliyet raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2020/2020_faaliyet_raporu.pdf adresinden erişildi.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2021). 2021 Gelir Dairesi Başkanlığı faaliyet raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2021/2021_faaliyet_raporu_4.pdf adresinden erişildi.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2022). 2022 Gelir Dairesi Başkanlığı faaliyet raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2022/2022_faaliyet_raporu.pdf?id=1 adresinden erişildi.
• Karasioğlu, F., & Garip, O. (2019). E-muhasebe uygulamaları kapsamında güncel sorunlar ve çözüm önerileri: karaman’da bir araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 433-446.
• Kurtçebe, E., & Utku, M. (2020). Muhasebe ve vergi uygulamalarında e-dönüşüm: 509 nolu V.U.K. genel tebliğinin ticari hayata etkileri. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 75-84.
• 397 sıra no.lu vergi usul kanunu genel tebliği (2010, 5 Mart). Resmî Gazete (Sayı: 27512). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100305-16.htm
• Mert, H. Güner, M., & Duyar, G. (2022). Dijitalleşme sürecinin gelişimi ve muhasebe uygulamalarına etkileri yönünden İstanbul ilinde SMMM’ler üzerinde bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 22(66), 195-218.
• Ös, M., & Ercan, C. (2022). Muhasebe meslek mensuplarının teknoloji kullanma düzeylerinin tespitine yönelik bir araştırma. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 794-812.
• Öztürk, M. S., & Çarıkçı, O. (2019). Elektronik muhasebe uygulamaları kapsamında geleceğin muhasebecileri üzerine bir araştırma. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 1007-1026.
• Schiavi, G. S., Momo, F. S., Gastaud Maçada, A. C., & Behr, A. (2020). On the path to innovation: analysis of accounting companies’ innovation capabilities in digital technologies. Revista Brasileira de Gestão de Negócios, São Paulo, 22(2), 381-405.
• Sönmez, Y., & Demir, V. (2021). Muhasebe ve finansmanda dijital gelecek. Mali Çözüm Dergisi, 31(167), 39-53.
• Tektüfekçi, F. (2019). Endüstri 4.0 kapsamında dijital dönüşümün güncel elektronik muhasebe uygulamalarına yansıması ve pragmatik yaklaşım olarak mali mühendislik. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 14(1), 43-56.
• Teru, S. P., Idoko I. F., & Bello, L. (2019). The impact of e-accounting in modern businesses. International Journal of Accounting & Finance Review, 4(2), 1-4.
• Tuğay, O., & Güler, A. (2021). Elektronik muhasebe uygulamaları konusunda muhasebe meslek mensuplarının görüşleri: Isparta ilinde bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 14 (2), 695-726.
• Türker, M. (2018). Dijitalleşme sürecinde küresel muhasebe mesleğinin yeniden şekillenmesine bakış. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(1), 202-235.
• Ulusan, H., & Bozkurt, E. (2021). Yozgat’ta faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının e-fatura ve e-defter uygulamalarına karşı tutumları. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 14(1), 1-44.
• Yücel, S., & Bağdat, A. (2022). Muhasebe eğitimi alan yükseköğretim öğrencilerinin e-muhasebe uygulamaları konusundaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(25), 1-22.