THE IMPACT OF COVID-19 PANDEMIC ON PARTICIPATION BANKING SECTOR: MEREC BASED CRADIS APPLICATION

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 144 - 166, 29.09.2024

Veysi Asker

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1395428

Öz

The aim of this study is to examine the financial performance of participation banks in Turkey before and after the Covid-19 pandemic using multi-criteria decision-making methods. In this regard, the financial performance of 5 participation banks in Turkey for the period 2018-2022 was examined with the MEREC-based CRADIS method. Within the scope of the research, firstly, the financial ratios of participation banks were weighted with the MEREC method and the impact power of financial ratios on performance was determined. Then, the financial performance ranking of the banks in question was carried out using the CRADIS method. According to the findings obtained as a result of the research, it was determined that Ziraat Katılım had the best financial performance in the period before the Covid-19 pandemic, Kuveyt Türk and Albaraka Türk during the Covid-19 pandemic, and Kuveyt Türk in the post-Covid-19 period. The results of the research show that Ziraat Katılım with public capital has the best financial performance in 2018-2019, Kuveyt Türk with private capital in 2020 and 2022, and Albaraka Türk Participation bank in 2021.

Anahtar Kelimeler

Financial Performance, Participation Banks, MEREC Method, CRADIS Method.

COVİD-19 SALGINININ KATILIM BANKACILIĞI SEKTÖRÜNE ETKİSİ: MEREC TEMELLİ CRADIS UYGULAMASI

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki katılım bankalarının Covid-19 salgını öncesi ve Covid-19 salgını sonrası dönemdeki finansal açıdan performansının çok kriterli karar verme yöntemleri aracılığıyla incelenmesidir. Bu doğrultuda 5 katılım bankasının 2018-2022 dönemine ait finansal performansı MEREC temelli CRADIS yöntemi ile incelenmiştir. Çalışma kapsamında ilk olarak katılım bankalarına ait finansal oranlar MEREC yöntemi ile ağırlıklandırılarak finansal oranların performans üzerindeki etki güçleri tespit edilmiştir. Daha sonra söz konusu bankaların finansal performans sıralaması CRADIS yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; Covid-19 salgını öncesi dönemde Ziraat Katılım bankasının, Covid-19 salgını döneminde Kuveyt Türk ile Albaraka Türk Katılım bankalarının ve Covid-19 salgını sonrası dönemde ise Kuveyt Türk Katılım bankasının finansal açıdan en iyi performansa sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçları; Kamusal sermayeli Ziraat Katılım bankasının 2018-2019 döneminde, Özel sermayeli Kuveyt Türk Katılım bankasının 2020 ve 2022 yıllarında ve Albaraka Türk Katılım bankasının ise 2021 yılında en iyi finansal performansa sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Katılım Bankaları, MEREC Yöntemi, CRADIS Yöntemi

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır.

Kaynakça

• Akgül, Y. (2021). Borsa İstanbul’da işlem gören ticari bankaların finansal performansının bütünleşik CRITIC CoCoSo modeliyle analizi. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 71-90.
• Alrifai, T. (2017). İslami finans ve yeni finansal sistem. (B. Satılmış, Çev.) Ankara: Buzdağı Yayınevi.
• Alsu, E., Taşdemir, A., & Kallo, Z. (2018). Katılım bankalarının performanslarının değerlendirilmesi: topsis yöntemi ile uluslararası karşılaştırma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 303-316.
• Altan, M., & Candoğan, M. A. (2014). Bankaların finansal performanslarının değerlendirilmesinde geleneksel ve gri ilişki analizi: katılm bankalarında karşılaştırmalı bir uygulama. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 374-396.
• Ayrıçay, Y., Özçalıcı, M., & Bolat, İ. (2017). Katılım bankalarının performanslarının AHP ve GIA tekniklerinden oluşan bütünleşik bir sistem ile değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 4(2), 54-69.
• Aytekin, A. (2022). Energy, environment, and sustainability:A multi-criteria evaluation of countries. Strategic Planning for Energy and the Environment, 41(3), 281-316.
• Bayram, E. (2020). Katılım bankalarının finansal performans analizi: CRITIC ve PROMETHEE yaklaşımları. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 32-38.
• Bayram, E. (2021). Türkiye'deki katılım bankalarının critic temelli edas yöntemiyle performans değerlendirmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 55-72.
• Bektaş, S. (2021). Entropi ve Mairca yöntemiyle: Türk katılım bankalarının finansal performans sıralaması. International Journal of Social Inquiry, 14(1), 113-144.
• Bektaş, S., & İsmail, S. (2018). Türk bankacılık sistemindeki katılım bankaları ile mevduat bankalarının rekabet gücü bakımından karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(4), 197-215.
• Berger, A. N., & Demirgüç-Kunt, A. (2021). Banking research in the time of COVID-19. Journal of Financial Stability, 57(4), 1-20.
• Canbaz, M. (2018). Katılım bankacılığı. İstanbul: Beta Yayın Dağıtım A.Ş.
• Çelik , S. (2020). Türk katılım bankacılığı sektöründe performans analizi: Bütünleşik CRITIC ve MABAC uygulaması. Journal of İslamic Economics and Finance, 6(2), 312-335.
• Diker, F., & Onay, E. (2022). Covid-19 pandemisi sürecinde katılım bankalarının finansal performanslarının analizi. Journal of Academic Value Studies, 8(3), 328-338.
• Dikkaya, M., & Kutval, Y. (2014). Katılım bankacılığı Türkiye örneği. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Duran, M. S., & Acar, M. (2020). Bir virüsün dünyaya ettikleri: Covid-19 pandemisinin makroekonomik etkileri. International Journal of Social and Economic Sciences, 10(1), 54-67.
• Elmas, B., & Yetim, A. (2021). Katılım bankalarının finansal performanslarının TOPSIS yöntemi ile uluslararası boyutta değerlendirilmesi. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 2021(3), 230-263.
• Erdem, M., & Tatlı, H. (2020). teorik ve pratik bakımdan Dünya'da ve Türkiye'de islami finans. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Esmer, Y., & Bağcı, H. (2016). Katılım bankalarında finansal performans analizi: Türkiye örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 17-30.
• Gençtürk, M., Senal, S., & Aksoy, E. (2021). COVID-19 pandemisinin katılım bankaları üzerine etkilerinin bütünleşik CRITIC-MARCOS yöntemi ile incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 2021(92), 139-160.
• Gezen, A. (2019). Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarının Entropi ve WASPAS yöntemleri ile performans analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 2019(84), 213-232.
• Gezen, A. (2021). Türkiye'de faaliyet gösteren mevduat bankalarının Entropi ve Waspas yöntemleri ile finansal performans analizi, 2016-2020. Gaziantep Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 91-111.
• Gündoğdu, A. (2018). Türkiye’de katılım bankalarının finansal performanslarının gri ilişkisel analizi ile ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17. ÜİK Özel Sayısı), 201-214.
• Hamamcı, H. N., & Karkacıer, A. (2022). Evaluation of financial performance of participation banks in Turkey and GCC with TOPSIS method. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 8(1), 55-78.
• Haq, R., Saeed, M., Mateen, N., Siddiqui, F., Naqvi, M., Yi, J. B., & Ahmed, S. (2022). Sustainable material selection with crisp and ambiguous data using single-valued neutrosophic-MEREC-MARCOS framework. Applied Soft Computing, 128, 1-21.
• Işık , Ö. (2022). Covid-19 Salgının Katılım bankacılığı sektörünün performansına etkisinin MEREC-PSI-MAIRCA modeli ile incelenmesi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 363-385.
• Kaplan, G., Odabaş, A., & Bozdoğan, T. (2023). Covid-19 Pandemisinde bankaların finansal performanslarının ELECTRE ve TOPSIS yöntemleriyle değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 7(2), 865-892.
• Kara, K., Yalçın, G. C., Acar, A. Z., Simic, V., Konya, S., & Pamucar, D. (2024). The MEREC-AROMAN method for determining sustainable competitiveness levels: A case study for Turkey. Socio-Economic Planning Sciences, 91(1), 1-13.
• Karakaya, A. (2020). Bulanık karar verme yaklaşımıyla katılım bankaları finansal performansı. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2020(Özel Sayı), 99-122.
• Karavardar, A., & Çilek, A. (2020). Türkiye'de katılım bankalarının finansal performans analizi. Maliye ve Finans Yazıları, 2020(113), 99-118.
• Kendirli, H. Ç., Kendirli, S., & Aydın, Y. (2019). Küresel kriz çerçevesinde katılım bankalarının ve ticari bankaların mali performanslarının TOPSİS yöntemiyle analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 137-154.
• Keshavarz-Ghorabae, M., Amiri, M., Zavadskas, K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria. Symmetry, 13(4), 1-20.
• Kirkwood, C. W. (1997). Strategic decision making: Multieobjective decision analysis with spreadsheets. Belmont: Duxbury Press.
• Krishankumar, R., & Ecer, F. (2023). Selection of IoT service provider for sustainable transport using q-rung Orthopair Fuzzy CRADIS and unknown weights. Applied Soft Computing, 132(1), 1-18.
• Odabaş, A., & Bozdoğan, T. (2020). Katılım bankalarının finansal performanslarının ELECTRE yöntemiyle analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 2020(88), 199-224.
• Öndeş, T., Çalı, M. S., Aydın, S., & Muti, A. (2020). Türkiye’de bulunan ticari bankalar ile katılım bankaları’nın ELECTRE yöntemi ile performans analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), 689-710.
• Öner, M. H. (2022). Covid-19’un katılım bankalarının finansal performansı üzerine etkisi: TOPSIS yöntemi ile bir uygulama. Turkısh Studies-Economics,Finance, Politics, 17(3), 775-785.
• Özer, K., & Saygın, O. (2022). Katılım bankacılığının finansal performans analizi: Türkiye uygulaması. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 257-273.
• Özkan, T. (2020). Türk bankacılık sektöründe finansal performans ölçmede TOPSIS yönteminin kullanımı: Katılım bankaları üzerine bir uygulama. Maliye ve Finans Yazıları, 2020(113), 47-64.
• Puska, A., Nedeljkoviç, M., Sarkocevic, Z., Golubovic, Z., Ristic, V., & Stojanovic, l. (2022). Evaluation of agricultural machinery using multi-criteria analysis methods. Sustainability, 14(4), 8675.
• Puska, A., Stevic, Z., & Pamucar, D. (2021). Evaluation and selection of healthcare waste incinerators using extended sustainability criteria and multi criteria analysis methods. Environment, Development and Sustainability, 24(11), 11195-11225.
• Sakınç, İ., & Gülen, M. (2014). The performance comparison of the participation banks acting in Turkey via grey relations analysis method. Economic and Social Thought, 1(1), 3-14.
• Sarıgül, S. S., Avcı, P., & Yaşar, E. (2023). Evaluation of the financial performance of deposit banks operating in Turkey by Entropy-supported EDAS Method. Journal of Emerging Economies and Policy, 8(1), 239-255.
• Starcevic, V., Petrovic, V., Mirovic, I., Tanasic, L., Stevic, Z., & Todorovic, J. D. (2022). A novel integrated PCA-DEA IMF SWARA-CRADIS model for evaluating the impact of FDI on the sustainability of the economic system. Sustainability, 14(20), 1-20.
• Stojanoviç, I., Puska, A., & Selakoviç, M. (2022). A multi-criteria approach to the comparative analysis of the global innovation index on the example of the Western Balkan countries. Economics, 10(2), 9-26.
• Sümer, G., & Onan, F. (2015). Dünya'da faizsiz bankacılığın doğuşu, Türkiye'deki katılım bankacılığının gelişme süreci ve konvansiyonel bankacılıktan farkları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 296-308.
• Tetik, N., & Şahin, A. (2020). Katılım bankalarının finansal performans analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(2), 293-314.
• Tuan Ibrahim, T., Hashim, H., & Ariff, A. (2020). Ethical values and bank performance: evidence from financial institutions in Malaysia. Journal of Islamic Accounting and Business Research, 11(1), 233-256.
• Wang, W., Wang, Y., Fan, S., Han, X., Wu, Q., & Pamucar, D. (2023). A complex spherical fuzzy CRADIS method based Fine-Kinney framework for occupational risk evaluation in natural gas pipeline construction. Journal of Petroleum Science and Engineering, 1-18.
• Yayar, R., & Baykara, H. V. (2012). TOPSIS yöntemi ile katılım bankalarının etkinliği ve verimliliği üzerine bir uygulama. Business and Economics Research Journal, 3(4), 21-42.
• Yetiz, F. (2021). TOPSIS yöntemi ile Türk katılım bankalarının performans analizi ve bankacılıkta risk yönetim politikalarının önemi. Uygulamalı Ekonomi ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 121-138.
• Yetiz, F., & Kılıç, Y. (2021). Bankaların finansal performansının VIKOR yöntemi ile değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 151-164.