İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA AYVALIK’TA EKMEK MESELESİ

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 59, - , 28.03.2016

Serap Taşdemir

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000453

Öz

Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı’na girmemesi ve bu nedenle cephelerde fiili savaşın 

dışında kalması, siyasal, ekonomik ve sosyal açıdan zor günler geçirmesini 

engelleyemedi. Aksine, savaşyıllarının zorluklarınıtüm ağırlığıyla yaşadı. Savaşı

fırsat bilenlerin faaliyetlerinin de etkisiyle yaşananlar; karaborsa, yiyecek ve mal 

sıkıntısına neden olurken, hayat pahalılığısadece ekonomik konularıdeğil, sosyal 

hayatıda etkiledi. İç politikada hükümetleri en zorlayan konu, ordunun ve halkın 

temel besin maddesi ekmek ihtiyacının karşılanmasıoldu. Ekmek tüketiminin 

düzenlenmesi için çıkarılan ekmek karnesi uygulamasıve diğer yasalarla halkın 

ekmeksiz kalmamasıamaçlanırken, uygulamada yaşanan sorunlar savaşbittikten 

sonra da bu konudaki tartışmaların devam etmesine yol açtı. Bu çalışmada, başta 

ekmek olmak üzere birçok gıda maddesinin karneye bağlandığısavaşyıllarında 

Ayvalık’ta yaşanan un ve ekmek sıkıntısıve üretilen çözümlerin toplum üzerindeki 

ekonomik ve sosyal etkileri ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ayvalık, II. Dünya Savaşı’nda Ayvalık, ekmek karnesi, Ayvalık’ta ekmek karnesi

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA. 490.01. 624.52.1.109. 81
• Taylan Köken, http://www.academia.edu/16291357/Ayval%C4%B1k_Depremleri (Erişim Tarihi: 10.04.2016)
• Resmi Yayınlar
• 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı, Türkiye Cumhuriyeti Başvekâlet Umum Müdürlüğü, Ankara, 1951.
• (Ayvalık) Belediye Encümen Zabıtnamesi
• (Ayvalık) Belediye Meclis Zabıtları
• (Ayvalık) Belediye Zabıt Ceridesi
• Ayvalık Ticaret Odası Karar Defteri
• Ayvalık Ticaret Odası Ücret Defteri
• Resmi Gazete: 26.01.1940.
• Resmi Gazete, 26.01.1940, Sayı: 4417.
• Resmi Gazete, 15 Ağustos 1941, Sayı: 4887. Resmi Gazete, 19 Kânunusani 1942, Sayı: 5010.
• Resmi Gazete, 11 Mart 1942, Sayı: 5054.
• Resmi Gazete,2 Eylül 1942, Sayı: 5200.
• Resmi Gazete, 27 Teşrinievvel 1942, Sayı: 5244.
• Resmi Gazete, 9 Kanunusani 1943, Sayı: 5300.
• Resmi Gazete: 16.9.1960, Sayı: 10605.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 11. XI. 1942.
• Kitaplar
• Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1940-1949, Ankara Üniversitesi SBF KAYAUM, Ankara, 2008.
• Arı, Kemal, Büyük Mübadele: Türkiye’ye Zorunlu Göç 1923-1925, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995 . Ayvalık Ticaret Odası,”İstihsal”, İdare Heyeti İktisadi Raporu Ekim 1955, Ayvalık Ticaret Odası Yayınları, Ayvalık, 1955. Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam,C. 2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2005. Başar, Ahmet Hamdi, Davalarımız,Ankara, 1943.
• Binark, İsmet, Türk Parlamento Tarihi TBMM- VI. Dönem (3 Nisan 1939-15 Ocak 1943), 2. C., Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara, 2004.
• Binark, İsmet, Türk Parlamento Tarihi TBMM-VII. Dönem (8 Mart 1943-5 Ağustos 1946), 1. C., TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 2009. Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi,İmge Yayınevi, Ankara, 2004. Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950, İmge Yayınevi, Ankara, 1999. Deringil, Selim, Denge Oyunu: İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası,Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003. Kafaoğlu, Ahmet Başer, Varlık Vergisi Gerçeği,Kaynak Yayınları, İstanbul, 2005.
• Makal, Ahmet, “65. Yılında Koruma Kanunu, Çalışma İlişkileri veİş Mükellefiyeti”, Tartışma Metinleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Gelişme ve Toplum Araştırmaları Merkezi Yayınları, Ankara, 2004.
• Metinsoy, Murat, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye: Savaş ve Gündelik Yaşam, Homer Kitabevi, İstanbul, 2007.
• Pamuk, Şevket, Osmanlı’dan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme Seçme Eserler II, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
• Tarihi, Coğrafyası, Ekonomisi ve Turizmi ile Ayvalık,Geylan Kitabevi, Ayvalık, 1969.
• Tekeli, İlhan-Selim İlkin, Dış Siyaseti ve Askeri Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi,İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
• Yetkin, Çetin, Karşıdevrim 1945-1950, Otopsi Yayınları, İstanbul, 2002. Makaleler
• Akbil, Ahmet, “Ayvalık İlçesi”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 206 (1950), s. 158-171.
• Bakar, Bülent, “İstanbul’da Ekmek Karnesi Uygulaması, Karne ve Ekmek Suistimalleri (1942-1946)”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 12/24 (2013/2), s. 1-60.
• Bülbül, İrfan, “İkinci Dünya Savaşı’nın Türkiye’de Sosyal Hayata Olumsuz Yansımaları”, İstanbul Üniversitesi Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9 (2006), s. 1-52.
• Dokuyan, Sabit, “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Yaşanan Gıda Sıkıntısı ve Ekmek Karnesi Uygulaması”, Turkish Studies, Sayı: 8/5 (İlkbahar 2013), s. 193-210.
• Güneş, Günver, “Türkiye’de Savaş Ekonomisi Uygulamaları ve Toplumsal Yaşama Etkileri”, Türkler Ansiklopedisi, C:17, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s. 1078-1092.
• Keser, Ulvi, “İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Yunanistan, Türkiye’de Mülteciler, Askeri İhlaller ve Esirler Sorunu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, III/11 (İlkbahar 2010), s. 381-400.
• Sönmez, Şinasi, “İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Hükümetlerinin Temel Gıda Maddelerinin Temini Konusunda Aldığı Tedbirler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 47 (Bahar 2011), s. 599-629.
• Tağmat, Çağla Derya, “Yunanistan’da Büyük Açlık ve Ege’de Yardım Köprüsü: Kurtuluş ve Dumlupınar Vapurları (1941-1942)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 46 (Güz 2010), s. 457-483.
• Tuğluoğlu, Fatih, “Tek Parti Döneminde Hükümet Memur Dayanışması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 27-28 (Mayıs-Kasım 2001), s. 353-373.
• Uyanık, Necmi, “Mübadele Sürecinde Bazı Ada Halklarının Yaşamış Olduğu Sorunlar Üzerine Tespitler”, Prof. Dr. Nejat Göyünç Armağanı, Selçuk Üniversitesi Yay., Konya, 2013, s. 439.
• Süreli Yayınlar
• Ayvalık Gazetesi
• Tezler
• Akçakaya, Mahir Selim, İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Konya’da Günlük Yaşam, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2010. Gökgöz, Gurbet, II. Dünya Savaşı Yıllarında İzmir’de Gıda Ticareti ve Yaşanan Bunalım,Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010.
• Kırca, Lale, İkinci Dünya Savaşı’nın Ekonomik ve Sosyal Etkilerinin Türk Basınına Yansımaları (1945-1950), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2012.
• İnternet Kaynakları
• Ekinci, Ekrem Buğra, “ekmek bulamayan pasta yesin”, http://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/prof-dr-ekrem-bugraekinci/577441.aspx(erişim tarihi: 18.09.2015).
• Köken,Taylan, http://www.academia.edu/16291357/Ayval%C4%B1k_Depremleri(Erişim Tarihi: 10.04.2016).