1943 ADAPAZARI-HENDEK DEPREMİ ve YANKILARI

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 63, - , 20.09.2018

Kadri Unat

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000517

Cited By: 3

Öz

Depremselliği yüksek olan bir coğrafya üzerinde bulunan Türkiye’de kuruluşundan
itibaren çok sayıda yer sarsıntısı gerçekleşmiştir. Kuzey Anadolu Fay Hattı
üzerinde, yani Türkiye’nin birinci derece deprem bölgesinde yer alan Adapazarı ve
civarında da çeşitli tarihlerde yer sarsıntıları gerçekleşmiştir. Söz konusu
depremlerin ilki ise 20 Haziran 1943’te meydana gelen Adapazarı-Hendek
depremidir. 18.30 sularında ve 6,6 büyüklüğünde gerçekleşen deprem, Mercalli
ölçeğine göre 9 şiddetinde hissedilmiştir. Yer sarsıntısı, birinci derece deprem
bölgesinin neredeyse tamamında hissedilmekle birlikte merkez üssü Adapazarı
olduğu için asıl yıkım Adapazarı ve Hendek’te yaşanmıştır. Adapazarı’nın üçte
ikisinin yıkılmasına neden olan deprem; 346 kişinin ölümü, çok sayıda kişinin
yaralanması, elektrik ağının çökmesi ve birçok vatandaşın evsiz kalmasıyla
sonuçlanmıştır. Bunun üzerine Ankara, Bolu, Eskişehir, İzmit ve İstanbul gibi
illerden bölgeye sağlık ekipleri ile yardım malzemeleri sevk edilmiş, Kızılay
Cemiyeti de Adapazarı’na ekiplerini göndermek suretiyle sürece dâhil olmuştur.
Yardımlar sadece kurumsal düzeyde kalmamış, siviller tarafından birtakım yardım
kampanyaları da düzenlenmiştir. Savaşın olumsuz etkilerinin büyük oranda
hissedildiği, Milli Korunma Kanunu’nun yürürlükte olduğu, karaborsacılığın başı
çektiği ve toplumun yaşam standardının kötüleştiği bir ortamda meydana gelen
depremden sonra Anadolu insanının Adapazarı ve Hendek için yardım
kampanyalarına elinden geldiği oranda destek olması dikkate değerdir. Çünkü
İkinci Dünya Savaşı’nın gündemi belirlediği bir dönemde meydana gelen deprem,
bütün dikkatleri Adapazarı’na çevirmiş ve ulusal basında geniş yankı uyandırmanın
yanı sıra, TBMM’nin de ana konularından birini oluşturmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Adapazarı, Hendek, Deprem, 20 Haziran 1943

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• Anadolu Ajansı Arşivi
• Resmi Yayınlar
• TBMM Tutanakları
• Resmî Gazete
• Kitaplar
• Deprem, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1986.
• Türkiye’de Deprem Gerçeği ve TMMOB Makine Mühendisleri Odasının Önerileri (Oda Raporu), (2. Baskı), Ankamat Matbaacılık, Ankara, 2012.
• Uran, Hilmi, Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950), İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2008.
• Makaleler
• Dolunay, Şenol, “Deprem, Dünya ve Türkiye”, Türk Yurdu, Kasım 1999, Cilt: 19, Sayı: 147.
• Haçin, İlhan, “1939 Erzincan Büyük Depremi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 88, Mart 2014.
• Ketin, İhsan, “San Andreas ve Kuzey Anadolu Fayları Arasında Bir Karşılaştırma”, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, Nisan 1976.
• Hoşgören, M. Yıldız, “İstanbul ve Deprem”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 35, İstanbul, 2000.
• Özmen, Bülent, “Düzce-Bolu Bölgesinin Jeolojisi, Diri Fayları ve Hasar Yapan Depremleri”, 12 Kasım 1999 Düzce Depremi Raporu, (Ed. Bülent ÖzmenGünruh Bağcı), Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Yayınları, Ankara, 2000.
• Tuğluoğlu, Fatih, “1939 Büyük Anadolu Zelzelesi ve Erzincan Vilayetinde Yardım Faaliyetleri”, Turkish Studies, Volume 7, İssue 4, December 2015.
• Yalçın, Hilal vd., “Türkiye ve Yakın Çevresinin Aktif Fay Hatları Veri Bankası ve Deprem Tehlikesinin Araştırılması”, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni, 34(3), 2013.
• Süreli Yayınlar
• Akşam
• Cumhuriyet
• Ulus
• Vatan
• Tezler
• Aktuna, Zeynep, Dikmen Köyü (Hendek-Adapazarı) Çevresi Olası Polimetalik Cevherleşmesi ve Ayrışım Zonu Çevresel Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü), İstanbul, 2006.
• İnternet Kaynakları
• http://www.jeotermal.com/dokumanlar/dosyalar/aktif_tektonik.pdf.(Erişim Tarihi: 21 Temmuz 2017)
• http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/genel-bilgiler/.(Erişim Tarihi: 21 Temmuz 2017)
• http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/bilgi/tDeprembolgeleri.htm.(Erişim Tarihi: 26 Temmuz 2017)
• https://tr.pinterest.com/pin/297941331577843673/(Erişim Tarihi: 11.08.2017)
• http://www.akyazi.net/sanal-kahramandan-sakarya-paylasimlari-27806h.htm(Erişim Tarihi: 11.08.2017)
• http://www.sakaryayenihaber.com/bir-cogunu-hic-gormedeniz-iste-eski-adapazarigalerisi-71489-58.html (Erişim Tarihi: 11.08.2017)
• http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/5515.pdf (Erişim Tarihi, 21 Ağustos 2017)
• http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/buyuk-depremler/ (Erişim Tarihi, 21 Ağustos 2017)
• http://web.archive.org/web/20111208155500/http:/www.koeri.boun.edu.tr:80/sismo/ default.htm.(Erişim Tarihi: 17. 08. 2017)
• http://web.archive.org/web/20111208155500/http:/www.koeri.boun.edu.tr:80/sismo/ default.htm(Erişim Tarihi: 17. 08. 2017)