Gölbaşı Bölgesi’nde Sulama Suyu Kalitesinin Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 3, 408 - 421, 01.05.2016

Gökşen Çapar Çiğdem Coşkun Dilcan Cenk Akşit Şebnem Arslan Mehmet Çelik Süleyman Kodal

https://doi.org/10.1501/Tarimbil_0000001399

Cited By: 3

Öz

Ankara ilinin 20 km güneyinde yer alan Gölbaşı bölgesi, Türkiye’nin özel çevre koruma bölgelerinden ÖÇKB birisidir. Gölbaşı bölgesindeki su kaynakları kentleşme ve tarım faaliyetlerinin baskısı altındadır. Son yıllarda, bölgede yeraltı suyu talebi artmıştır, ancak erişilebilirlik suyun kalitesi ve miktarı ile sınırlıdır. Bu çalışmanın amacı, Gölbaşı ÖÇKB’nde kullanılan sulama suyu kalitesinin değerlendirilmesidir. Gölbaşı ÖÇKB sınırları içinde bulunan 11 mahallede mevcut kuyu ve çeşmelerden 41 adet su örneği toplanmış ve ilgili kalite parametreleri ölçülerek sulama suyu kalite standartlarına uygunluğu değerlendirilmiştir. Örneklerin incelenmesi sonucunda ortak özelliklere sahip 19 grup ortaya çıkmış, bunlardan Grup 1-5 içinde yer alan 20 örneğin tuzluluk ve alkalilik sınıfı C2-S1 olarak bulunmuştur. Bu örnekler, sulama suyu olarak en iyi kaliteye sahip sulardır. Diğer yandan, Grup 6-14 içinde yer alan 15 örneğin tuzluluk ve alkalilik sınıfı C3-S1 olarak bulunmuştur. Bu sular, yüksek tuzluluğa sahip olduklarından uzun dönemde tuzluluk problemi yaratmamak için yıkama ve özel toprak işleme gerekmektedir. Tuzluluk nedeniyle yonca ve mısır gibi bitkilerde % 10-25’e varan verim kaybı gözlenebilir. Örnekler arasında yalnızca 6 örneğin tuzluluk sınıfı C4, alkalilik ise S1, S2 veya S4 olarak bulunmuştur. Bu sular, normal koşullarda sulama suyu olarak kullanılmaya uygun değildir. Özel durumlarda, tuzluluğa dayanıklı bitki türlerinin seçilmesi, drenajın iyi olduğu ve bol yıkama yapılan durumlarda kullanılabilir. Uzun dönemde arazi ıslahı gerekebilir. Tuzluluğa bağlı olarak yonca ve mısırda % 25-50’ye varan oranda verim kaybı gözlenebilir

Anahtar Kelimeler

Bor, Gölbaşı, Su kalitesi, Tarım, Tuzluluk

Evaluation of Irrigation Water Quality in Gölbaşı District

Öz

Gölbaşı district, located at 20 km south of Ankara city is one of the special environmental protection areas SEPA of Turkey. The water resources of Golbasi district are under the pressure of urbanization and agricultural activities. In recent years, the demand for groundwater has increased, however accesibility is limited by the quantity and quality of water. This study aims to evaluate the irrigation water quality in Golbasi SEPA. A total of 41 water samples were collected from existing wells and fountains in 11 villages of Golbasi SEPA and analyzed for relevant quality parameters to assess their conformity with irrigation water quality standards. Analysis of samples led to classification of samples into 19 groups with common characteristics. Among them, 20 samples in Group 1-5 had salinity and alkalinity class of C2-S1, and they had the best water quality. On the other hand, 15 samples in Groups 6-14 had salinity and alkalinity class of C3-S1. Since these waters have high level of salt, leaching and special soil tillage is required to avoid salinity problem on the long-term. Yield reduction up to 10-25% may be experienced with alfalfa and corn. Among the samples, only 6 waters had salinity class of C4, and alkalinity of S1, S2 or S4. These waters are not suitable for irrigation under normal conditions. In special cases, they can be used if salt resistant plants are selected, where drainage is good and excess leaching is applied. Land reclamation may be required on the long term. Yield reduction up to 25-50% may be experienced with alfalfa and corn due to salinity

Anahtar Kelimeler

Agriculture, Boron, Golbasi, Salinity, Water quality

Kaynakça

• CSU (2015). Irrigation Water Quality Criteria. Colorado State University. http://www.ext.colostate.edu/pubs/ crops/00506.pdf (Erişim tarihi: 13.03.2015)
• Dalkılıç Y & Harmancıoğlu N (2008). Avrupa Birliği su çerçeve direktifinin Türkiye’de uygulama olanakları, TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi. 20-22 Mart, Ankara, s. 415
• DSİ (2007). Mogan ve Eymir Gölü Havzası. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. Hidrojeolojik etüt raporu, Ankara
• Eltan E (1998). Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü İçme ve Sulama Suyu Analiz Yöntemleri Yayın No: 18
• EC (2000). European Commission Directive 2000/60/ EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000, Establishing a Framework for Community Action in the Field of Water Policy (Water Framework Directive)
• FAO (1994). Water Quality for Agriculture. http:// www.fao.org/DOCReP/003/ T0234e/T0234e00.htm (Erişim 13.03.2015)
• Güngör T (2010). Oğulbey akiferlerinin yeraltı suyu kalitesinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Ankara
• Kabay N, Sarp S, Yuksel M, Arar O & Bryjak M (2007). Removal of boron from seawater by selective ion exchange resins. Reactive & Functional Polymers 67: 1643–1650
• Maral N (2010). Soil and water analysis techniques for agricultural production. Master of Science Thesis, Middle East Technical University (Basılmamış), Turkey
• Richards L A (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils USDA Agriculture Handbook No: 60
• SKKY (1991). Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Teknik Usüller Tebliği
• Tas I & Ozturk A (2011). Karaman-Ayrancı tuzlu alkali topraklarının ıslahında jips kullanımı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Journal of Natural Sciences 14: 1-15
• USDA (1954). Salt Problems in Irrigated Soils. US Salinity Laboratory Classification, USDA, Agricultural Information Bulletin 190