Antimikrobiyal Direnç Mekanizmaları

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 12, 03.04.2019

Uğur Kayiş

Öz

Antimikrobiyal ilaçlara karşı gelişen direnç, günümüzde giderek artan

bir tehdit oluşturmaktadır. Antimikrobiyal ilaçlara karşı gelişen direnç,

mikroorganizmalarda farklı şekilde olabilir. Bir mikroorganizma aynı

antimikrobiyal ilaca birden fazla direnç mekanizması geliştirebilir. Doğal

direnç, kazanılmış direnç, çevre ve koşullara bağlı direnç bunlardandır.

Bakterilerin antimikrobiyal ilaçlara karşı gösterdiği direnç ise ilaç

hedefindeki değişiklik, alternatif metabolik yolun kullanılması, ilacın

enzimatik inaktivasyonu, hücre zarı geçirgenliğinin azaltılması ve aktif

pompalama ile ilacın dışarı atılması olarak sıralanabilir. Antimikrobiyal

ilaç gruplarına göre direnç mekanizmaları ise Betalaktamlara,

Aminoglikozitlere, Kloramfenikollere, Makrolid-Linkozamid ve

Streptogramin B (MLSB) antimikrobiyal ilaçlara, Glikopeptidlere,

Tetrasiklinlere, Tigesiklinlere, Kinolonlara, Rifampisinlere, Sulfonamid

ve Trimetoprimlere direnç olarak sıralanabilir. Son yıllarda yapılan direnç

araştırmaları gün geçtikçe artmaktadır. İnsan ve hayvan sağlığı için

kullanılan, bilinen bütün antimikrobiyal ilaçlara karşı direnç gelişimleri her

geçen gün bildirilmektedir. Bu yüzden son zamanlarda yeni antimikrobiyal

ilaç geliştirilmesi sınırlandırılmış ve az sayıda antimikrobiyal ilacın

infeksiyon tedavisi için kullanımına izin verilmiştir. Ayrıca antimikrobiyal

ilaçların gereksiz, yanlış ve aşırı tüketimini azaltarak dirençli suşların

dağılımının önlenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antimikrobiyal direnç, mikroorgaanizma

Kaynakça

• [1] Topal, M., Senel, U.G., Topal, A.E.I., Obek, E. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 31(3): 121-127. [2] Abbasoğlu, U., Çevikbaş, A. Farmasötik Mikrobiyoloji. 1. baskı. Ankara: Efil Yayınevi, s.527-531, 2011. [3] Keyik, Ş. Acinetobacter baumannii Suşlarında OXA–23 ve OXA–58 TipiGenişlemiş Spektrumlu Beta Laktamaz Varlığının Araştırılması ve PFGE Yöntemiyle Klonal Yakınlığının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Konya Selçuk Üniversitesi, 2013. [4] Erbay, A. Ankara Numune Eğitim ve Araşırma Hastanesi’nde Hastaneden Edinilmiş Acinetobacter baumannii Bakteriyemilerinde Fatalite Hızı ve İlgili Risk Etmenleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2009. [5] Karagöl, Ç. Hastane Kökenli Acinetobacter baumannii İzolatlarının Antibiyotik Duyarlılıkları ve İmipenem Dirençli İzolatların Genotiplemesi, Uzmanlık Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi, 2008. [6] Çiftci, Hakkı İ., Aşık, G. Acinetobacter baumannii’nin Antibiyotik Direnç Mekanizmaları, ANKEM Dergisi, 25(3): 196-207, 2011. [7] Lambert, A.P. Bacterial resistance to antibiotics: Modified target sites. Advanced Drug Delivery Reviews, 57: 1471-1485, 2005. [8] Pazarlı, O. Kinolon Dirençli Escherıchıa coli ve Klebsiella spp. Suşlarında Direnç Genlerinin Araştırılması, Uzmanlık Tezi, Zonguldak: Karaelmas Üniversitesi, 2010. [9] Işık, Y. Pseudomonas aeruginosa Kökenlerinde Kinolon Direncinin Moleküler Olarak Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, 2008. [19] Oğuz, K. H. Endodontide Sistemik İlaç Kullanımı, Bitirme Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, 2013. [11] Coyne, S., Courvalin, P., Pe´richon, B. Efflux-Mediated Antibiotic Resistance in Acinetobacter spp, Antimicrobial Agents and Chemotherapy, 55(3): 947-953, 2011. [12] Gülbudak, H., Aslan, G., Tezcan, S., Ersöz, G., Ülger, M., Otağ, F. ve ark. Hastane Enfeksiyonu Etkeni Olan Acinetobacter baumannii İzolatları Arasındaki Klonal İlişkinin Rep-PCR ile Araştırılması, Mikrobiyol Bul, 48(2): 316-24, 2014. [13] Özturk, R. Antimikrobik İlaclara Karşı Direnc Gelişlme Mekanizmaları ve Günümüzde Direnç Durumu. Akılcı Antibiyotik Kullanımı ve Erişkinde Toplumdan Edinilmiş Enfeksiyonlar Sempozyum Dizisi, 31(11): 83-100, 2002. [14] Dinc, M.B., Karabıber, N., Arca, A.E. Klinik Örneklerden İzole Edilen Metisiline Dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) İzolatlarında Makrolid-Linkozamid-Streptogramin B Direnci ve Fusidik Asit Duyarlılığı. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66(3): 89-94, 2009. [15] Durmaz, S., Kıraz, A., Ozer, T.T., Percın, D. Macrolide-Lincosamide Streptogramin B Resistance Phenotypes in Staphylococcus Aureus. Eur J Gen Med, 11(4): 217-220, 2014. [16] Çalık, N., Akova, M. Tigesiklin, ANKEM Dergisi, 21(2): 29-33, 2007. [17] Park, S., Min Lee, K., Sun Yoo, Y., SikYoo, J., Yoo, J., Su Kim, H. Alterations of gyrA, gyrB, and parC and Activity of Efflux Pump in Fluoroquinolone-resistant Acinetobacter baumannii. Public Health Res Perspect, 2(3): 164-170, 2011. [18] Yüce, A. Antimikrobik ilaçlara Direnç Kazanma Mekanizmaları. Klimik Dergisi, 2(11): 41-46, 2001. [19] Doğan, B., Bektore, B., Karabacak, E., Ozyurt, M. İstanbul’da Akne Lezyonlarından İzole Edilen Gram-Pozitif Bakterilerin Antibiyotiklere Direnç Durumu, Turkderm-Turk Arch Dermatol Venereology, 51: 32-36, 2017. [20] Buyukunal, S.K. İstanbul’da Satışa Sunulan Piliç Etlerinde Termotolerant Campylobacter spp. Prevalansı ve Antibiyotik Dirençliliği, J. Fac. Vet. Med. Istanbul Univ., 43 (2): 98-109, 2017. [21] Aydın, M., Kasıkcıoglu, C., Kosucu, S.N., Tımurkaynak, F., Arslan, H. Kan Dolaşımı İnfeksiyonu Etkenleri ve Antibiyotik Direnç Oranları, Klimik Dergisi, 29(2): 83-86, 2016. [22] Gultepe, B., Iraz, M., Ceylan, A., Doymaz, M.Z. Çeşitli Klinik Örneklerden İzole Edilen Pseudomonas aerugınosa Suşlarının Antibiyotiklere Direnci, ANKEM Dergisi, 28(1): 32-36, 2014.