II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ SANAYİLEŞME ANLAYIŞI VE SANAYİİ TEŞVİK GİRİŞİMLERİ

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 4, - , 22.07.2014

İsmail Pehlivan

Öz

II. Meşrutiyet döneminde gerçekleştirilen sanayileşme girişimleri, Osmanlı toplumunun ve dünya siyasetinin özellikleri nedeniyle de başarılı olamamış görünmektedir. İdari ve sosyal reform girişimleri, temel yaklaşım olarak devletin işleyişi, askeri ve siyasi önceliklere göre gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Bu çabalar toplumsal beklentilerden ve ülkenin iktisadi yapısının tarihsel özelliklerinden uzak bir yaklaşımla yürütülmeye çalışılmıştır. Osmanlı Devletindeki yenileşme ve ıslahat çalışmalarının mantığı Tanzimat sonrasında yürütülmeye çalışılan iktisadi politikalarda da kendisini göstermektedir. Dolayısıyla ülkedeki sanayileşme girişimlerini büyük güçlerin ekonomik talepleri ve siyasi niyetleri çerçevesinden bağımsız olamamıştır. Bütün bunlara karşın iktisadi politikaların ve sanayileşme çabalarının olabildiğince uluslararası baskıları göğüsleme arzusunu taşıdığını söylemek mümkündür. 19'uncu ve 20'nci  yüzyılın başlarında bütün dünyada yaygın olan bir ideoloji olarak “milli” ve “milliyetçi” çerçevede gerçekleştirilmeye çalışıldığını söylemek gerekir.

Anahtar Kelimeler

Sanayii, Sanayii Teşvik, Rüsum, Tanzimat, Islahat, İstatistik, Nizamname, Bab-ı Ali

Kaynakça

• Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt VII, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, s. 1760.
• Çağlar KEYDER, Türkiye'de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul, 1990.
• NOVİÇEV, Osmanlı İmparatorluğu'nun Yarı Sömürgeleşmesi, Onur Yayınları, Ankara, 1979.
• Doğu ERGİL, Milli Mücadele'nin Sosyal Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara, 1981.
• Feroz AHMAD, İttihatçılıktan Kemalizme, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1986.
• Hüseyin Avni ŞANDA, Yarı Müstemleke Oluş Tarihi/1908 İşçi Hareketleri, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1975.
• İrvin Cemal Schick/E. Ahmet Tonak (Derleyenler), Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yayınları, İstanbul, 1992.
• İsmail Hüsrev TÖKİN, Türkiye'de Köy İktisadiyatı, (Tıpkı Basım), İletişim Yayınları, İstanbul, 1990.
• Şevket PAMUK, 100 Soruda Osmanlı Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1990.
• Şevket PAMUK, Osmanlı Ekonomisinde Büyüme ve Bağımlılık (1820-1913), Tarih Vakfı ve Yurt Yayınları, İstanbul, 1994.
• Taha PARLA, Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye'de Korporatizm, İletişim Yayınları, İstanbul, 1993.
• Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: V, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.
• Tanzimat'tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: III, İletişim Yayınları, İstanbul, 1987.
• Yahya Sezai Tezel, Cumhuriyet Döneminin İktisat Tarihi (1923-1950), Yurt Yayınları, Ankara, 1986.
• Yakup KEPENEK, Gelişimi, üretim yapısı ve sorunlarıyla Türkiye Ekonomisi, Teori Yayınları, Ankara, 1987.
• Zafer TOPRAK, Türkiye'de Milli İktisat 1908-1918, Yurt Yayınları, Ankara, 1982.