ADANA HALK KÜLTÜRÜNDE GÖKYÜZÜ İLGİLİ HALK İNANIŞLARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 9, 64 - 92, 19.01.2017

İsmail Şenesen

Öz

 

ÖZ

İnsanlar, var oldukları ilk günden itibaren yeryüzüyle ilgilendikleri kadar gökyüzüyle de ilgilenmişlerdir. Gökyüzü ile ilgili olaylar, nesneler ve kavramlar çevresinde çok zengin inanışlar oluşmuştur. Türklerin İslamiyet’i kabulünden önceki inançları ve kültür sistemleri gözden geçirildiğinde görülmüştür ki Türkler önce atalar kültü sonra birbirinden farklı tabiat kültleri ve en sonunda da Gök Tanrı kültü ile en üst düzeye ulaşmışlardır. Bu kültün izleri günümüzde de Türk Dünyası, Anadolu ve araştırma sahamız olan Adana’da Gök Tanrı, güneş, ay, yıldızlar, gök olayları ve meteoroloji ilgili inanışlar biçiminde görülmektedir.

 

Anahtar Kelimeler

inanış, gökyüzü; ay; güneş; yıldızlar

Kaynakça

• Abdulkadiroğlu, A. (1997). Kastamonu’da dini folklor veya dini-manevi halk inançları. Türk Halk Edebiyatı ve Folklor Yazıları, 158-187, Ankara: Akademi Kitabevi.
• Araz, R. (1995). Harput’ta eski Türk inançları ve halk hekimliği. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Aydın, M. (1992). Mut bölgesinde yaşayan halk inançlarının dinler tarihi açısından tahlili, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri IV, Gelenek, Görenek, İnançlar, 32-40, Ankara: Ofset Repromat Matbaası.
• Bedi, N. (1956a). Adana’da ay hakkında inanmalar, TFA, C. 4, 1417.
• Bedi, N. (1956b). Ankara’da ay hakkında inanmalar, TFA, C. 4, 1483.
• Bücuoğlu, S. S. (1957). Isparta’da ay hakkında inanmalar. TFA, C. 4, 1483.
• Candan, E. (2013). Atalarımızın Gök Tanrı Dini. İstanbul: Sınır Ötesi Yayınları.
• Cemalettin, O. (1956). Kıbrıs Türkleri arasında ay hakkında inanmalar. TFA, C. 4, 2282.
• Cinlioğlu, H. T. (1957). Tokat’ta ay hakkında inanmalar. TFA, C. 4, 1442.
• Çınar, A. A. (2006). Muğla ve çevresi halk meteorolojisi. Muğlaname, 151-156, İzmir: Private Edition.
• Çoruhlu, Y. (2011). Türk mitolojisinin ana hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eliade, M. (1999). Şamanizm. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Eröz, M. (1992). Eski Türk dini (Gök Tanrı inancı) ve Alevilik ve Bektaşilik. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını.
• Eyuboğlu, İ. Z. (1998). Anadolu inançları. İstanbul: Toplumsal Dönüm Yayınları.
• Kalafat, Y. (1995). Halk inançlarımızda “göğe kaldırma” dinî pratiği. III. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folkloru Kongresi Bildirileri, 133-139, Ankara: Kültür bakanlığı Yayınları.
• Ocak, A. Y. (1983). Bektaşi menâkıbnâmelerinde İslam öncesi inanç motifleri. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Önal, M. N. (2000). Muğla’da nevruz. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi Güz, C. 1, S.2, 184-197.
• Rayman, H. (2003). Yozgat yöresinde bazı şamanik ve kozmogonik inançlar. Milli Folklor Dergisi, Sayı 60.
• Roux, J. P. (2011). Türklerin ve Moğolların eski dini. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Şener, C. (2001). Şamanizm. İstanbul: Etik Yayınları.
• Tan, N. (2007a). Eleğimsağma ile ilgili inançlar. Derlemeler/Makaleler IV, 259-260, Ankara:
• Tan, N. (2007b). Türkiye’de halk meteorolojisinde hava tahmini. Derlemeler / Makaleler VI, 219-247, Ankara:
• Tan, N. (2007c). Türk folklorunda ay tutulması. Derlemeler/Makaleler IV, 261-265, Ankara:
• Tolunay, F. (1956). İzmir’de ay hakkında inanmalar. TFA, C. 4, 2282.
• Tunç, A. (1956). Uşak’ta ay hakkında inanmalar. TFA, C. 4, 1528.
• Uçkun, R. (2007). Gagauz Türklerinin gök ve gök cisimleri ile ilgili inançları. I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı Bildiriler V, 2195-2199, Ankara: Lazer Ofset.
• Ülkütaşır, M. Ş. (1956). Sinop’ta ay hakkında inanmalar. TFA, C. 4, 1463.
• Yardımcı, M. (1993). Halk bilim ve edebiyat yazıları. Malatya: Açıksöz Yayınları.