ÂŞIK GÜNAY YILDIZ’IN ÇOBAN MİRZEHAN HİKÂYESİ, AVCI MUSTAFA İLE ŞAHNİZER SULTAN HİKÂYESİ VE YETİM ABDULLAH İLE SELVİNAZ SULTAN HİKÂYESİNİN EPİZOT VE MOTİF İNCELEMESİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 9, 109 - 140, 19.01.2017

Sibel Karadeniz Yağmur

Öz

Halk hikâyeleri geçmiş ve günümüz kültürel ve modern hayattan izler taşır ve geleneksel edebiyatımızın en zengin ve çok yönlü türlerinden biridir. Âşık Günay Yıldız Çoban Mirzehan Hikâyesi (ÇMH), Avcı Mustafa ile Şahnizer Sultan Hikâyesi (AMŞSH) ve Yetim Abdullah ile Selvinaz Sultan Hikâyesini (YASSH) tasnif ederek halk hikâyeleri halkasına bir yenisini eklemiştir. Bu makalede, ÇMH, AMŞSH ve YASSH epizot ve motif yönlerden ele alınıp incelenmiştir. Halk hikâyeleri metni epizotlarına ayrılmış, hem de bu epizotlarda gecen motiflere yer verilmiştir.  Ayrıca daha önce doktora çalışmasını yaptığım ÇMH, YASSH ve YASSH bu makaleyle halk edebiyatı bilim dünyasına duyurulmuş olacaktır.

Günay Yıldız’a ait ÇMH, AMŞSH ve YASSH’de sırasıyla şu motifler tespit edildi: Çobanlık, avcılık, evlilik, evlenme âdetleri, âşık olma, ilk görüşte âşık olma, aşk hastalığı, zengin adamlar, sihir, rüya, bade içme, rüya âleminde aşk, yardımcı derviş, çocuklara ad verme, şans ve kaderin değişmesi, yardımcı kadın, yardımcı adam, hile yoluyla aldatma,  dua, formalistik sayılar, duyguların şiirle ifade edilmesi, hak âşığı, baba ana ve oğul ve çeşitli kardeşlikler, hapsederek cezalandırma, pir, hızır, harami, gurbete gidiş, baştan geçeni anlatma, düğün, at motifi. Bunlardan özellikle rüya, bade, aşk, ilk görüşte âşk, gurbete gidiş ve dönüş, harami, pir, derviş, çocuklara ad koyma ve düğün motifleri tüm hikâyelerde karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Günay Yıldız, hikâyeler; epizotlar; motifler.

Kaynakça

• Alptekin, A.B. (2013). Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Ankara: Akçağ
• Aslan, E. (2001). Halk Hikâyelerinde İmtihan Motifi Kompleksi, Milli Folklor, 7 (51), 5-15.
• Aslan, E. (2001). Halk Hikâyelerinde Kahramanlarının Kıyafet Değiştirme Motifi ve Arabızengi Tipi, Türkbilig, 1-10.
• Aslan, E. (2003). Halk Bilimi Araştırmaları I., Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Aslan, E. (2006). “Türk Halk Hikâyeciliğinde Kullanılan Kalıp Söz Grupları ve Manzum Tasvirler”, Mitten Meddaha Türk Halk Anlatıları Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Haz. M. Öcal Oğuz-Tuba Saltık Özkan, Gazi Üniversitesi THBMER Yayını, Ankara, 311-326.
• Aslan, E. (2008). Türk Halk Edebiyatı, Maya Akademi Yayınları Ankara.
• Aslan, E. (2011). Türk Halk Edebiyatı, Ankara: Maya Akademi.
• Aslan, E. (2004) Türk Halk Hikayeciliğinde kullanılan kalıp Söz grupları ve manzum tasvirler Mitten Meddaha Türk Halk Anlatıları Milli eğitim Dergisi 164;311-326
• Gökşen, C. (2012). Sana mı Kalmış Âşık Günay Yıldız Hayatı-Sanatı-Şiirleri- Atışmaları, Ankara: Akademisyen.
• Günay, U. (2005). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: Akçağ.
• Öcal M. O. (2008). Halk Hikâyeleri. Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ (Ed.), Ankara. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10800,giris-editordenpdf.pdf (erişim tarihi: 10.04.2016).
• Thompson, S. (1955-1958). Motif-index of folk-literature : a classification of narrative elements in folktales, ballads, myths, fables, medieval romances, exempla, fabliaux, jest-books, and local legends. Revised and enlarged. edition. Bloomington : Indiana University Press.
• Yağmur, S.K. (2016). Aşık Günay Yıldız’ın Hikayelerinin Epizot ve Motiflerinin İncelenmesi. (Basılmamış Doktora Tezi), Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.