Sağlık Hizmetleri Bağlamında Üniversite Döner Sermaye İşletmelerinin Kamu Ekonomisi Açısından Analizi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 555 - 574, 27.07.2020

Hakan Hotunluoğlu , Mehmet Arif Kayacan

https://doi.org/10.17067/asm.691957

Öz

Tarih boyunca insanlık için yegâne ihtiyaçlardan olan sağlık günümüzde tüm dünya için birincil ihtiyaç olarak önemini sürdürmektedir. Bugün sağlık ihtiyacı gerek üretim ölçeği gerekse gereken sabit yatırımın büyüklüğü nedeni ile doğal tekel kapsamında analize tabi tutulmaktadır. Türkiye de kamu tarafından sunulan sağlık hizmetleri sağlık bakanlığına bağlı hastaneler ve üniversite hastaneleri tarafından karşılanmaktadır. Hizmetin sunumu bu kurumlar tarafından döner sermaye kapsamında yapılırken, hizmetin finansmanı Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından gerçekleştirmektedir. Diğer bir ifade ile ilgili hizmetin maliyeti hizmeti sunan kurum tarafından değil bakanlıkça belirlenen tarifelere göre yapılmaktadır. Bu fiyatlama politikası nedeniyle sağlık hizmetleri sunan kurumlar ağır borçlar altına girmekte, bütçe sürdürülebilirliği konusunda sorun yaşamaktadır. Üniversite hastaneleri sağlık hizmetleri faaliyetli yerine getirmenin yanında araştırma ve eğitim faaliyetlerini yürüten akademik kuruluşlardır. Bu kurumlar, kamusal hizmetlerin gerçekleştirebilmesi için akademik ve klinik faaliyetleri birlikte yerine getirmesi gerekmektedir. Sağlık sisteminin önemli kurumlarından olan üniversite hastaneleri son yıllarda gelirleri ile giderlerini karşılayamayan kurumlar haline gelmiştir. Bu durum Türkiye’de sağlık hizmetlerinin sunumu açısından önemli bir yere sahip olan üniversite hastanelerinin son yıllarda finansal sürdürülebilirliği sağlama konusunda ciddi finansal sorunlarla karşı karşıya kalmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, döner sermaye işletmelerinin, tarihi süreci, yönetim yapısı, hangi usul ve esaslarla yönetileceği ve bu işletmelerin örgüt yapısı açıklanacaktır. Üniversite döner sermayeleri içinde üniversite hastanelerinin payı, mali yapıları, borçlanma gereği ve çözüm önerileri üzerinde durulacaktır. Mali ve idari alanlarda yaşanan sıkıntıların ele alındığı bu çalışmada öncelikli olarak mali alanda yapılması gereken düzenlemelerden bahsedilerek yaşanan sorunlara açıklık getirilmiştir ve bu problemlerin çözümüne yönelik politika önerileri sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

sağlık hizmetleri, Döner sermaye, fiyat analizi

In the Context of Health Services Analysis of University Revolving Fund Businesses from the Perspective of Public Economics

Öz

Health, which is one of the unique needs for humanity throughout history, continues to be the primary need for the whole world today. Today, health needs are analyzed within the scope of natural monopoly due to both the scale of production and the size of fixed investment required. Turkey is also covered by the health ministry hospitals depends on the health services offered by public and university hospitals. While the service is provided by these institutions within the scope of circulating capital, the financing of the service is carried out by the Social Security Institution. In other words, the cost of the service is made according to the tariffs determined by the ministry, not by the institution providing the service. Due to this pricing policy, institutions providing health services are under heavy debts and have problems in terms of budget sustainability. University hospitals are academic institutions that carry out research and education activities in addition to performing health services. These institutions must carry out academic and clinical activities together in order to perform public services. University hospitals, one of the important institutions of the health system, have become institutions that cannot meet their income and expenses in recent years. This situation has led to serious financial problems to face in ensuring the financial sustainability of the university hospitals in recent years, which has an important place in terms of provision of health services in Turkey. In this study, the historical process, management structure, the procedures and principles of revolving funds, and the organizational structure of these enterprises will be explained. The share of university hospitals, financial structures, borrowing requirements and solution proposals will be emphasized. In this study, where the problems experienced in financial and administrative areas are addressed, first of all, the arrangements that need to be made in the financial area are clarified and the policy suggestions for the solution of these problems are presented.

Anahtar Kelimeler

Health Services, Revolving Funds, Price Analysis

Kaynakça

• Kaynakça Atasever, M. İlhan, M.N. (2017), Üniversite hastaneleri sorunlarının analizi, Ankara, Sasam Yayınları, Yıl 3, Sayı:11.
• Atasever, M. Karaca, Z. (2016), Döner Sermayeli Sağlık İşletmeleri: Tespitler ve Öneriler, Ankara, Sağlık-Sen Yayınları-35.
• Ateş, S. (Mayıs 2018). 12 Eylül 1980 darbesi ile 28 Şubat 1997 darbesi arasinda din-siyaset ilişkileri ve din eğitimi politikalari, AVRASYA uluslararasi araştirmalar dergisi, 6( 13), s. 586-607.
• Akdur, R. (2016), Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’de Sağlık, Erişim Tarihi: 26.07.2019), http://www.recepakdur.com/
• Atasever, M. (2014), Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizi: 2002-2013 dönemi, Sağlık Bakanlığı Yayın No:983.
• Bülüç, F, Özkan O, Ağırbaş İ, (2017), Üniversite hastanelerinin finansal performansının oran analizi yöntemiyle değerlendirilmesi, Business & Management Studies BMIJ, 5, 268-281
• AY, H. (2017), Kamu Maliyesi, İzmir, Albi Yayıncılık.
• Büyükşirin, B, (2018), Kamu Hastane Birlikleri’nin Türkiye’de sağlık hizmetleri arz ve talep üzerine etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Çetinkaya, Ö, (2001), Kamu maliyesinde kamu işletmeciliğinin yeri ve analizi (döner sermaye işletme uygulamasının analizi), XVI. Türkiye Maliye Sempozyumu, 28-31 Mayıs, Antalya.
• Edizdoğan N. Çetinkaya Ö. Gümüş E., (2018), Kamu Maliyesi, Bursa, Ekin Basın Yayın.
• Gümüş, M. (2006), Üniversite hastaneleri ve döner sermaye sistemlerinin işleyişi: sorunlar ve çözüm önerileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Güner, N. E. (2010), 5018 Sayılı kamu mali yönetimi ve kontrol kanununun mali saydamlık ve yolsuzlukla mücadele açısından değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Hanoğlu, M. (2016), Üniversite döner sermaye işletmelerinde yaşanan sorunlar için çözüm önerileri, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, IX/2, 133-140.
• Haworth, B. Natural monopolies and pricing polic, (Erişim Tarihi: 26.07.2019). http://www.econpage.com/201/handouts/natmonop.html
• Işık, H. (2002), Türkiye‘de döner sermaye uygulamaları, Bütçe Dünyası, 10, 45-58.
• Karacan, S. (1996), Döner sermaye işletmelerinde muhasebe düzeni ve bir uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kısa, A. (2011), Üniversite hastanelerinde finansman, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 20, 37-42.
• Savaşan, F. (2016), Kamu Ekonomisi, Sakarya, Dora yayıncılık.
• Şener, O, (2011), Fonksiyonel Maliye Politikası, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt II, Sayı II
• Yalçınkaya, G. (2018), Kamu mali yönetimi çerçevesinde üniversite döner sermaye işletmelerinin sorunları ve çözüm önerileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Denizli.
• Yenigün, T. (2011), Kamu mali yönetimi kapsamında üniversite döner sermaye işletmelerinin yeniden yapılandırılması ve bir model önerisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Yiğit, V. Yiğit A. (2016), Üniversite hastanelerinin finansal sürdürülebilirliği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16,
• Yurdadoğ, V. (2007), Türkiye’de sağlık harcamalarının finansmanı ve analizi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16/1, 591-610.
• https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_raporlar/dis_denetim/2016_Dis_Denetim.pdf (Erişim Tarihi:29.07.2019)
• Muhasebat (2019), https://dmis.muhasebat.gov.tr/dmis-hakkinda.php (Erişim Tarihi:24.06.2019)