XVIII. YÜZYILDA OSMANLI TAŞRASINDA YERLİ YENİÇERİLER: HASAN KALE ÖRNEĞİ

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 2, 41 - 53, 01.07.2013

Uğur Demlikoğlu

Öz

Osmanlı Devleti sınır kalelerinin korunmasına büyük önem vermiş ve bu kalelerde çeşitli askeri sınıflar bulundurmuştur. Bu askeri sınıfların bir kısmı hakiki yeniçeri askeri olup devletten üç ayda bir maaş alan ve kul sistemi içinden gelen askerlerdi. Bir de yeniçerilerin şeref ve imtiyazından yararlanmak isteyen ve kalenin bulunduğu mahalden temin edilen daimi statüdeki yerli yeniçeriler bulunmaktaydı. Bu çalışmada bir çeşit askeri tahrir niteliğinde olan mevacib defterleri kaynak olarak kullanılmak suretiyle XVIII. yüzyılda Hasan Kale’de bulunan yerli yeniçerilerin sayısı ve kazançları ile kalede bulunan askeri zabitler konusu üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Mevacib, Yeniçeri, Hasan Kale, Topçu

The Native Janissaries In Ottoman Provinces In 18th Century: For Example Hasan Citadel

Öz

The Ottoman Empire attached great importance to the protection of the border castles and had various classes in military forts in these castles. A part of these classes were genuine Janissaries who got a salary from the state on a quarterly basis and used to be soldiers coming from the “Utilization System”. Also there were permanent Native Janissaries who wanted to benefit from the honour and concession of this class and were obtained from the premises where the castle had been located. While the military situation in the Hasan Castle was put forth, accounting books – a kind of military analysis and called Mevacib – were used and the Native Janissaries, the Military Officers in the Hasan Castle in 18th century were compared with the others in different castles in terms of the population and the income they got

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Mevacib, Janissary, Hasan Citadel, Artillery.

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları
• 1. Başbakanlık Osmanlı Arşivi ( BOA)
• Maliyeden Müdevver Defterler ( MAD)
• No: 3749, 6284, 19296
• Kamil Kepeci Tasnifi ( KK) No: 4938, 4919
• Anadolu Muhasebe Defteri ( AMH)
• No: 24935, 24793, 25231
• Bâb-ı Âsafî Divân-ı Hümâyun Mühimme Defterleri (A.DVN. MHM) No: 162 2.Seyahatnameler
• Evliya Çelebi, Seyahatnâme, (Çev. Zahuri Danışman), C.III, İstanbul, 1970.
• Araştırma ve İnceleme Eserler
• AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi (1243- 1453), C. I, Ankara, 1999.
• AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri, C. IV, İstanbul, 1992.
• AYDÜZ, Salim, Tophâne-i Âmire ve Top Döküm Teknolojisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları VII. Dizi- Sayı 215, Ankara, 2006.
• BATMAZ, Eftal Şükrü, “Osmanlı Devletinde Kale Teşkilatına Genel Bir Bakış”, OTAM, Sayı: 7, Ankara, 1997, s.1-9.
• ERENDİL,Muzaffer, Topçuluk Tarihi, Genel Kurmay Basım Evi, Ankara, 1988.
• İLGÜREL, Mücteba, “Yeniçeriler”, İA, C. XIII, Milli Eğitim Basım- Evi, İstanbul, 1986, s. 385- 395.
• KILIÇ, Orhan, XVI. ve XVII. YüzyıllardaVan, Van,1997.
• ___________, “Teşkilat ve İşleyiş Bakımından Doğu Hududundaki Osmanlı Kaleleri ve Mevacib Defterleri”, OTAM, Sayı: 31, Ankara, 2012, s. 87- 128.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuat, “Azap”, İA, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979, s. 81- 82.
• Oğuzoğlu, Yusuf, “Dizdar”, DİA, C. IX, İstanbul, 1991, s. 480- 481.
• ÖZCAN, Abdülkadir, “Osmanlı Askeri Teşkilatı”, Osmanlı, C. VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999,s. 551- 557.
• PAKALIN, Mehmet Zeki, “Dizdar”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I, III, İstanbul 1983, s. 469
• PAMUK, Bilgehan, XVII. Yüzyılda Bir Serhad Şehri: Erzurum, İstanbul, 2006
• SERTOĞLU, Mithat, Osmanlı Tarih Lûgatî, İstanbul, 1986.
• ÜNAL, Mehmet Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta, 2002.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapukulu Ocakları (Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı), C. I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988.
• ___________, “Acemi Oğlanlar”, İA, C. I, Milli Eğitim Basımevi, 1978, İstanbul.
• ___________, Osmanlı Devleti Teşkilatında Kapıkulu Ocakları (Cebeci, Topçu, Top Arabacıları, Humbaracı, Lağımcı Ocakları ve Kapukulu Süvarileri), C. II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988.
• ___________, “Azab”, İA, C.II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979. s. 82- 83.