ARİF DAMAR’IN ‘ŞAFAK VAKTİ’ ŞİİRİNİ MARKSİST ELEŞTİREL YAKLAŞIMLA İNCELEME DENEMESİ

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 2, 149 - 161, 01.07.2013

Kenan Yavuz

Öz

Temel olarak romantik, eleştirel ve toplumcu olarak üç ana bölümde ele alınan gerçekçilik; nesneleri göründükleri gibi, olayları da olduğu gibi kabullenmek şeklinde değerlendirilir. Toplumdaki değişme evreleri doğrultusunda gösterilen gelişimle düzeni eleştirme ve yeni yöntemler oluşturma gayretlerinin sonucu evrensel bir şeyler söyleme gerekliliği hissedilir. Eserin içeriğindeki fikirlerin değerlendirilmedeki etkisiyle ilgili farklı yaklaşımlar devrimci romantizmle birlikte tez-antitez-sentez düşünceleriyle politikaya daha da yaklaşır. Artık asıl amaç toplumdaki gerçekleri esere yansıtarak sosyal gerçekliğe varmak ve insanları eyleme geçirmektir. Böylece büyük hedeflerin hizmetine girmiş olan sanatın değeri artacaktır. Sınıfsal çatışma ve sömürünün, sömürüye karşı birleşme ve devrimle senteze ulaştığı anlayışla Arif Damar’ın ‘Şafak Vakti’ adlı şiiri incelenirken; romantik, eleştirel ve toplumcu yaklaşımların yanında eleştirilen unsurların eser üzerindeki etkileri de tespit edilmeye çalışılmıştır. Ekonomizm etkisinin kendini hissettirdiği şiiri birleşmeye hizmet eden bütünün parçası şeklinde toplumu devrime götüren fikir ürünü olarak ele almak gerektiği gibi, kendisini oluşturan unsurlardan etkilenmesinin kaçınılmaz olduğu da unutulmamalıdır

Anahtar Kelimeler

Marksist eleştiri, toplumcu gerçekçilik, ekonomizm, çelişki, devrim

A Review Essay of the Poem ‘Şafak Vakti’ by Arif Damar With the Marxist Critical Approach

Öz

Basically, realism handled in three main categories which are romantic, critical and socialist realism is considered as accepting figures and objects as they act or appear in life and the events as they are. It is needed to say something universal as a result of efforts to criticise the social order and to criticise new methods for it with the help of the development in accordance with the stages of social change. Different approaches apperaing, when the ideas in the work appraised, come closes to politics on the effect of revolutionary romanticism and thesis-antitheis-synthesis ideas so the main purpose is to reflect the facts of society to the work and by this way to reach social reality and to activate man. In this way, the value of art in service of big goals will increase. With a view of the fact that class conflict and exploitation come to a synthesis with moving against the exploitation, while reviewing the poem ‘Şafak Vakti’ by Arif Damar, not only critical and socialist approaches but the effects of elements criticised on the work is also tried to be determined. It should be remembered both that, it is necessery to handle the poem,in wich the effect of economizm is felt, as a product of idea that takes the society to the revolution and that serves for integration and it should be remembered also that it is inevitable for it to be affected by elements in itself

Anahtar Kelimeler

Marxist criticism, socialist realizm, economism, conflict, revolution

Kaynakça

• Anderson, Perry. Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler, Çeviren: Bülent Aksoy, Birikim Yayınları, İstanbul 2004
• Büyükkantarcıoğlu, Nalan. Toplumsal Gerçeklik Ve Dil, Multilingual Yayınları, İstanbul 2006
• Cengiz, Metin. Toplumcu Gerçekçi Şiir, Tüm Zamanlar Yayıncılık, İstanbul 2000
• Collingwood, R. G. Tarih Tasarımı, Çeviren: Kurtuluş Dinçer, Doğu Batı Yayınları, 4. Baskı, Ankara 2010
• Collnicos, Alex. Postmodernizme Hayır – Marksist Bir Eleştiri, Çeviren: Şebnem Pala, Ayraç Yayınları, Ankara 2011
• Çelik, Yakup. Şubat Yolcusu Attila İlhan’ın Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara 1998
• Eagleton, Terry. Edebiyat Kuramı,Ayrıntı Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2011
• Gülendam, Ramazan. Marksist(Toplumcu) Edebiyat Eleştirisi, Hece Eleştiri Özel Sayısı, Hece Yayıncılık, Ankara, Mayıs/ Haziran/ Temmuz 2003, Sayı: 77/78/79 S.252-265
• İlhan, Attila. Gerçekçilik Savaşı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2004
• Jameson, Fredric. Marksizm Ve Biçim, Çeviren: Mehmet H. Doğan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1997
• Kahraman, Hasan Bülent. Türk Şiiri Modernizm Şiir, Agora Kitaplığı Yayınları, İstanbul 2004
• Korkmaz, Ramazan – Özcan, Tarık. Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara 2006
• Lefebvre, Henri. Varoluşçuluğa Karşı Marksçılık, Çeviren:Bertan Onaran, Türk Dili, Yazın Akımları Özel Sayısı, Sayı:349, Ocak 1981, S.330-332
• Lukacs, Georgy. Çağdaş Gerçekliğin Anlamı, Çeviren: Cevat Çapan, Payel Yayınevi, 5. Baskı, İstanbul 2000
• Moran, Berna. Edebiyat Kuramları Ve Eleştiri, Cem Yayınevi, 7. Baskı, İstanbul
• Oktay, Ahmet. Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, Everest Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2003
• Pospelov, Gennadiy. Edebiyat Bilimi, Çeviren: Yılmaz Onay, Evrensel Basım Yayın, 2. Baskı, İstanbul 2005
• Soğukömeroğulları, Mehmet. Ahmet Ümit’in Kar Kokusu Romanında Toplumcu Gerçekçilik, Turkish Studies, S. 5/1, 2010, S.1310-1327
• Soğukömeroğulları, Mehmet. Reşat Enis Aygen’in Romanlarında Toplumcu Gerçekçilik, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep 2016
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergah Yayınları, 6. Baskı, İstanbul 2000
• Thompson, George. Marksizm ve Şiir, Adam Yayınları, Çeviren: Cevat Çapan, İstanbul 1996
• Tunalı, İsmail. Marksist Estetik, Kaynak Yayınları, 3.Baskı, İstanbul 2003
• Voloşinov, V.N. Marksizm ve Dil Felsefesi, Çeviren: Mehmet Küçük, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2001
• Zıma, Peter V. Modern Edebiyat Teorilerinin Felsefesi, Çeviren: Mustafa Özsarı, Hece Yayınları, Ankara 2004