Ortadoğu Coğrafyasında Deaş: Tarihçesi, Eylemci Profili ve Propaganda Faaliyetleri

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 92 - 104, 30.01.2022

Mehmet Teltik

https://doi.org/10.17067/asm.1025474

Öz

Terör dünyada toplumsal, siyasi, ekonomik, hatta mekânsal çoklu etkileri olan bir olaydır. Son 10 yılda dünya ve ülkemiz kamuoyunu terör açısından en yakından ilgilendiren gelişme Ortadoğu'da ortaya çıkmış DEAŞ yapılanmasıdır. Çok kısa sayılabilecek bir zaman diliminde, alansal olarak geniş bir coğrafyada hâkimiyet kazanmıştır. Dönem dönem gücü zayıflasa da Ortadoğu coğrafyasındaki etkisi devam etmektedir. DEAŞ'ın eylem ve faaliyetlerine dair farklı bilim dallarından çeşitli araştırmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada DEAŞ Terör Örgütü'nün ideolojik ve ekonomik yönelimleri incelenmiş tarihi gelişimi, propaganda ve eylem yöntemleri detaylıca ele alınmış ve belli çözümlemelerde bulunulmuştur. Çalışmanın temel amacı örgütün eylemci profilini ortaya çıkarmak ve buna bağlı olarak makro ölçekte örgütü temsil ettiği bilinen Rumiyah, Konstantiniyye ve Dabiq dergileri üzerinden propaganda faaliyetlerini açığa çıkarmaktır. Çalışmada nicel ve nitel yöntemler beraber kullanılmıştır. Özellikle eylemci profilinde Gaziantep Adliyesi'nden alınan veriler referans alınmış ve betimsel olarak çalışmanın amacı kapsamında kullanılmıştır. Dergilerin analizinde ise örgütün propaganda yapısını açığa çıkarmak amacıyla MAXQDA 12 programından faydalanılmıştır. Elde edilen sonuçlar göstermiştir ki DEAŞ Terör Örgütü, üyelerini ve sempatizanlarını zinde ve güçlü tutmak amacıyla propagandayı aktif bir şekilde kullanmaktadır. “Allah”, “İslam”, “Müslüman”, “Cihat”, “Şehit”, “Kafir”, “Mürted”, “Hilafet” ve “Tağut”, gibi sözcüklerin dergilerin tamamında propaganda aracı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışmanın temel öngörüsü, örgütün Ortadoğu Coğrafyasındaki gücüne paralel şekilde propaganda faaliyetlerinin dönem dönem artıp, dönem dönem azalacağı üzerinedir. Ayrıca Türkiye'nin bahsi geçen dergilerin ilerleyen yıllardaki sayılarında da düşman olarak tanıtılması halinin devam edeceği düşünülmektedir. Bu durum örgüt üyelerinin temel motivasyonunu sağlamada önemli bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ortadoğu, Terör Örgütü, DEAŞ, Terörist, Ortadoğu Coğrafyası

Deash in the Middle East: History, Activist Profile And Propaganda Activities

Öz

Terrorism is an event that has multiple social, political, economic and even spatial effects in the world. In the last 10 years, the development that most closely concerns the world and our country's public opinion in terms of terrorism is the DEASH organization that emerged in the Middle East. In a very short period of time, it gained dominance over a wide geographical area. Although its power weakens from time to time, its influence in the Middle East continues. Various researches are carried out from different branches of science on the actions and activities of DEASH. In this study, the ideological and economic orientations of the DEASH Terrorist Organization were examined, its historical development, propaganda and action methods were discussed in detail and certain analyses were made. The main purpose of the study is to reveal the activist profile of the organization and, accordingly, to reveal the propaganda activities through the journals Rumiyah, Konstantiniyye and Dabiq, which are known to represent the organization on a macro scale. Quantitative and qualitative methods were used together in the present study. Especially in the activist profile, the data taken from Gaziantep Courthouse was taken as a reference and used descriptively within the scope of the study. In the analysis of the journals, the MAXQDA 12 program was used to reveal the propaganda structure of the organization. The results obtained indicate that the DEASH Terrorist Organization actively uses propaganda to keep its members and sympathizers fit and strong. It has been found out that words such as “Allah”, “Islam”, “Muslim”, “Jihad”, “Martyr”, “Infidel”, “Apostate”, “Caliphate” and “Taghut” are used as propaganda tools in all of the journals. The basic prediction of the study is that the propaganda activities will increase from time to time and decrease from time to time in parallel with the power of the organization in the Middle East Geography. In addition, it is thought that Turkey will continue to be introduced as an enemy in the following issues of the aforementioned journals. This situation emerges as an important method in providing the basic motivation of the members of the organization.

Anahtar Kelimeler

Middle East, Terrorist Organization, Deash, Terrorist, Middle East Geography

Kaynakça

• Ayhan, B., & Çiftçi, M. E. (2018). IŞID, Propaganda ve İslamofobi. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 1, 17-32.
• Cinoğlu, H. ve Özeren, S. (2009). Uluslararası Literatürde Din ve Terörizm. Polis Dergisi, 15 (59-60): 21.
• Çakır, F.M., Aslan, Ö., Kıyıcı, H., Söylemez, H. İ., Öztürk, M., Şahin, Y., Demirbaş, M., (2017). Radikalleşme, Şiddet İçeren Aşırılık ve Terörizm. Polis Akademisi Yayınları: 26 (8), Ankara, ss.5-42.
• Din İşleri Yüksek Kurulu. (2016). Dini İstismar ve Tedhiş Hareketi Deaş. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu. Ankara, ss.2-43.
• Diyanet İşleri. (2021, 11 18). Diyanet İşleri Başkanlığı . 11 18, 2021 tarihinde Diyanet İşleri Başkanlığı Kuran-ı Kerim: https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/A'r%C3%A2f-suresi/961/7-ayet-tefsiri adresinden alındı.
• https://dosya.diyanet.gov.tr/DIYKDosya/YayinDosya/78e45efd-bf5d-4933-9fed-f76da0bc5832.pdf Erişim Tarihi: 14.11.2018. Ekşi, M. (2017). Dönüşerek Varlığını Sürdüren NATO’nun 2000’lerdeki Yeni Rolü: DEAŞ/Terörizmle Mücadele ve Türkiye. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 1(3), 43-72.
• Erdoğan, Ş., & Deligöz, E. (2015). Irak Şam İslam Devleti (IŞİD): Gücü ve Geleceği. Savunma Bilimleri Dergisi, 14(1), 5-37.
• Eroğlu, D. (2018). IŞİD Ağları. İletişim Yayınları, İstanbul, ss.9-478.
• Geyik Yıldırım, S. (2018). Işid’in Toplumsal ve Küresel Dinamikleri, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(6): 170-182. http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/521794 Erişim Tarihi:18.10.2018.
• Helvacıköylü, G. (2007). “Terör Nedir?”. Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi, http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/515/teror_nedir Erişim Tarihi:17.02.2019.
• http://www.aljazeera.com.tr/haber/isid-hilafet-ilan-etti Erişim Tarihi: 25.04.2019.
• Huntington, S. (2018). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması. İstanbul: Okuyan Us Yayınları. İçişleri Bakanlığı. (2017). Türkiye’nin Deaş ile Mücadelesi. 11 16, 2018 tarihinde icisleri.gov.tr:
• https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/mia.gov.tr/Genel/deas%CC%A7%207%20temmuz.pdf adresinden alındı.
• Konstantiniyye, (1436). 1: 3-45. https://archive.org/details/Konstantiniyye1_201605 Erişim Tarihi: 13.03.2019.
• Manaz, A. (2020). Daesh Terrorist Organization. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 7(16), 58-79.
• Okur, K. H. (2017). DEAŞ Terör Örgütü’nün İdeolojisi ve Dini Söylemi. TDV Kagem Bülten, 5 (1): 1-68.
• Öztop, F. (2021). Yabancı Terörist Savaşçıların Motivasyon Faktörleri: DEAŞ ve YPG Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 9(1), 97-131.
• Sandıklı, A. (2015). Terörün Geldiği Yeni Boyut: IŞİD Örneği, Bilge Adamlar Kurulu Raporu, Bilgesam Yayınları, 67: 7-46.
• Smith, A. (2018). Seçilmiş Halklar. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Şen, Y. F. (2015). Terörün Toplumlar Üzerindeki Sosyo-Ekonomik Etkilerine Bakış: Pkk Terörü ve Ağrı Gerçeği, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2): 17-70.
• Şenol, D., Erdem, S., & Erdem, E. (2016). IŞİD: KÜRESEL BİR TERÖR ÖRGÜTÜ. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 277-292.
• Teltik, M. (2019). Irak-Şam İslam Devleti IŞID/DEAŞ: İdeolojisi, Yapısı, Propaganda Araçları ve Eylemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensitütüsü. Gaziantep.
• Yaşa, A., & Yılmaz, M. (2020). Terör Örgütleriyle Mücadele Sürecinde Ekonomik İstihbaratın Rolü: DEAŞ Örneği. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 3(1), 107-130.
• Yeşiltaş, M., & Duran, B. (2018). Ortadoğu’da Devlet Dışı Silahlı Aktörler. İstanbul: Seta.
• Yıldırım, S. G. (2018). IŞİD’in Toplumsal ve Küresel Dinamikleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 170-182.