16. YÜZYILDA MİDİLLİ SANCAĞI’NDA BULUNAN KALELER, KALE GÖREVLİLERİ, LİMANLAR VE GÜVENLİK TEMİNİ

Yıl 2020, Sayı: Special Issue (Özel Sayı) 1 - Prof. Dr. Bayram Bayrakdar Özel Sayısı, 5 - 17, 25.12.2020

Ayhan Afşin Ünal

https://doi.org/10.31455/asya.789947

Öz

Midilli Adası, Adalar Denizi’nin en stratejik adalarından biridir. Bu önemini Akdeniz ve Karadeniz boğazlarına giden yol üzerindeki konumuna ve Anadolu’ya olan yakınlığına borçludur. Sahip olduğu bu konum sayesinde Midilli hem boğazların, hem de Batı Anadolu kıyılarının güvenliğinin sağlanmasında çok önemli bir rol üstlenmiştir. Osmanlı Devleti, adanın önemini ta en başından anladığı için, burayı fethettikten kısa bir süre sonra sancak haline getirecektir. Midilli’nin boğazlar ve Anadolu kıyılarının güvenliğinin sağlanmasındaki önemli yerinin yanında, Osmanlı deniz fetihlerinin gerçekleşmesinde de çok stratejik bir yeri vardır. Osmanlı donanması, bu adayı askeri bir üs olarak kullanmış ve Osmanlı Devleti’nin karalardaki üstünlüğünü denizlere de taşımayı, bu üsten aldığı lojistik destekle çok daha rahat ve hızlı bir şekilde gerçekleştirmiştir. Ada aynı zamanda önemli bir ticaret yolu üzerindedir. Her ne kadar, ticaretle öne çıkan bir ada olmasa da ticaret yollarının güvenliğinin sağlanmasında çok değerli katkıları olmuştur. Adanın sahip olduğu stratejik konumun farkında olan Osmanlı Devleti, bu adayı elinde tutabilmek için adada güçlü garnizonlar bulundurmayı ihmal etmemiştir. Bu çalışmada, Midilli’de 16. Yüzyılda Midilli kalesi ve kale görevlileri hakkında bilgi vererek, adanın güvenliğinin sağlanması konusunu aydınlatılmaya çalışılmıştır. Ayrıca Midilli’nin coğrafi özelliklerinden ve önemli limanlarından bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Midilli, Sancak, Güvenlik, Kale

THE SANJAK OF THE MTYLENE-LESBOS CASTLES, CASTLE STAFF AND PORTS SECURITY SUPPLY IN LESBOS, İN 16TH CENTURY

Öz

Lesbos Island is one of the most strategic islands of the Aegean Sea. It owes this importance to its location on the road to the Mediterranean and Black Sea straits and its proximity to Anatolia. Thanks to this location, Lesbos has played a very important role in ensuring the security of both the straits and the Western Anatolian coasts. Since the Ottoman Empire understood the importance of the island from the very beginning, it will turn it into a sanjak shortly after its conquest. Lesbos has a very strategic place in the realization of the Ottoman sea conquests as well as its important place in ensuring the security of the straits and Anatolian coasts. The Ottoman navy used this island as a military base and carried out the superiority of the Ottoman Empire on the land to the seas, much more comfortably and quickly with the logistical support it received from this base. The island is also on an important trade route. Although it is not an island that stands out with trade, it has made invaluable contributions in ensuring the security of trade routes. Aware of the strategic position of the island, the Ottoman Empire did not neglect to have strong garrisons on the island in order to keep this island in its hands. In this study, we will try to enlighten the issue of ensuring the security of the island by trying to give information about Lesbos castle and its staff in the 16th century based on Ottoman Archive sources. We will also talk about the geographical features and important ports of Lesbos.

Anahtar Kelimeler

The State of Ottoman, Mtylene-Lesbos, Sanjak, Security, Castle

Kaynakça

• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi),MD (Mühimme Defteri), 3, s. 419/1202, BOA MD, 6, s. 390/820, BOA MD 12, s. 174/436, BOA MD, 18, 84/184, BOA MD, 18, 142/300, BOA MD, 22, 64/133, BOA MD, 22, 13/33, BOA MD, 6, 390/820, BOA MD, 14, 880/1288, BOA MD 14, 493/695, BOA MD 22, 64/134, BOA MD 41, 25/51.
• Bostan, İ. (1992). Bahriye Teşkilatı; XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Braudel, F. (1990). Akdeniz ve Akdeniz Dünyası (Cilt I). İstanbul: Eren Yay.
• Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi (Cilt II). İstanbul: Enderun Yay.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi Anadolu, Suriye, Hicaz (1671-1672) (Cilt XIX). (1935). İstanbul: Devlet Matbaası.
• Halaçoğlu, Y. (1991). XVI-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Kiel, M. (2004). Machiel Kiel, “The Island of Lesbos-Midilli Under The Ottomans, 1462-1912 Remarks On Its Population, Economy and Islamic Monuments”. II. National Symposium On The Aegean Islands 2- 3 July 2004 Bildirileri (s. 54-61). Gökçeada-Çanakkale: TUDAV (Türkiye Deniz Araştırmaları Vakfı).
• Pirireis. (1973). Kitab-ı Bahriyye (Cilt I). (Y. S. (çev.), Dü.) İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• Randolph, B. (1998). The Presant State of the İslands in The Archipelago Sea of Constantinepol (Ege Takımadaları). (Ü. Koçer, Çev.) İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş. Yay.
• Şahin, İ., ve Emecen, F. (1999). Osmanlı Taşra Teşkilatının Kaynaklarından (1550-1551) Tarihli Sancak Tevcih Defteri I. Belgeler, XIX(23), 45-63. 1999 tarihinde alındı.
• Ünal, A. A. (2002). 16. Yüzyılda Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaletinde Midilli Sancağı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi).