Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi Temelli Balanced Scorecard Yöntemiyle Sağlık Sektöründe Stratejik Önceliklerin Belirlenmesi: Bir Uygulama

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 2, 695 - 714, 20.06.2017

Nuri Özgür Doğan Seda Gencan

Öz

Sağlık sektörü hitap ettiği kitlenin büyüklüğü ve verdiği hizmetin
hassasiyeti nedeniyle son derece önemli bir hizmet sektörüdür. Bu çalışmanın
amacı sağlık sektöründe stratejik planlamaya ilişkin öncelikleri ortaya koymak
ve bu önceliklerin önem sırasını belirlemektir. Bu kapsamda sağlık sektörü
içerisinden bir kamu hastanesi ile bir özel hastane ele alınmış ve bu iki
hastanede gerçekleştirilen Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) temelli
Balanced Scorecard (BSC) uygulamasına yer verilmiştir. Yöntemin uygulanması
sürecinde ilk olarak BSC yöntemi yardımıyla dört temel perspektif olan finansal
perspektif, müşteri perspektifi, işletme içi prosesler perspektifi ile öğrenme
ve büyüme perspektifi sağlık sektörü açısından yeniden tanımlanmış ve bu dört
perspektifin her biri için anahtar performans göstergeleri belirlenmiştir. Daha
sonra Bulanık AHP yöntemi kullanılarak bu dört temel perspektif ile anahtar
performans göstergeleri, hastanelerin nihai performansını maksimize edecek
şekilde önem sırasına göre ağırlıklandırılmıştır. Elde edilen ağırlıklar ile
önemli perspektifler ve boyutlar bulunmuş ve ayrıca her iki hastanenin öncelik
değerlerinin karşılaştırılması da mümkün olmuştur. Son olarak çalışmanın bazı
kısıtları olduğu vurgulanmış ve gelecekte bu konu üzerinde yapılabilecek araştırmalar
için de birtakım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Balanced Scorecard, Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi

Kaynakça

• Azar, A., Olfat, L., Khosravani, F. ve Jalali, R. (2011). A BSC method for supplier selection strategy using TOPSIS and VIKOR: A case study of part maker industry. Management Science Letters, 1, 559–568.
• Bekmezci, M. (2010). "Stratejik Bir Yönetim Yaklaşımı Olan Dengeli Başarı Göstergesi (Balanced Scorecard)’nin Türkiye’nin En Büyük 500 Firmasına Uygulanması". Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(2), 203-227.
• Bekmezci, M. (2013). 2006 Yılında Dengeli Başarı Göstergesi (Balanced Scorecard) Yöntemini Kullanan İşletmelerin Finansal Performansının Yıllar İtibari ile İzlenmesi: Dengeli Başarı Göstergesi Beklentileri Karşıladı mı?. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 59-80.
• Bisbe, J., Barrubes, J. (2012). The balanced scorecard as a management tool for assessing and monitoring strategy implementation in health care organizations. Rev Esp Cardiol, 65(10), 919-927.
• Büyüközkan, G., Feyzioğlu, O. & Nebol E. (2008). Selection of the strategic alliance partner in logistics value chain. International Journal of Production Economics, 113, 148-158.
• Cebeci, U. (2009). Fuzzy AHP-based decision support system for selecting ERP systems in textile industry by using balanced scorecard. Expert Systems with Applications, 36(5), 8900-8909.
• Cebeci, C. (2012). Lojistikte Dengeli Skor Kartının Uygulanabilirliği: Teorik Çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (40), 21-41.
• Chan, Y.-C. L. (2006). An analytic hierarchy framework for evaluating balanced scorecards of healthcare organizations. Canadian Journal of Administrative Sciences, 23(2), 85-104.
• Chang, D.-Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95, 649-655.
• Chang, W.-C., Huang, C.-H., Kuo, T. (2008). The weighting of balanced scorecard: a non-profit hospital’s experience. AAA 2008 Management Accounting Section (MAS) Meeting Paper.
• Digiesi, S., Mossa, G., Ranieri, L., Rubinio, S. (2011). An integrated approach based on balanced scorecard and analytic hierarchy process for strategic evaluation of local healthcare agencies. Proceedings of the International Symposium on the Analytic Hierarchy Process, 2011.
• Erbasi, A. ve Parlakkaya, R. (2012). The Use of Analytic Hierarchy Process in The Balanced Scorecard: An Approach in a Hotel Firm. Business and Management Review, 2(2), 23–37.
• Erkul, H., Dereköy, F. ve Erden Ayhün, S. (2015). Yükseköğretim Kurumlarında Dengeli Ölçüm Kartı Geliştirilmesi: Çanakkale Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(2), 203-213.
• Gao, Z., Bulut, E., Huang, S.T. ve Yoshida, S. (2013). Strategy Planning and Management for Logistics Companies with BSC and GF-AHP. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 5(1), 53-73.
• Gökmen, A. (2009). Balanced Scorecard (Dengeli Başarı Göstergesi): BSC Oluşturma Süreci ve Uygulama Yöntemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 11-23.
• Grigoroudis, E., Orfanoudaki, E., Zopounidis, C. (2012). Strategic performance measurement in a healthcare organisation: A multiple criteria approach based on balanced scorecard. Omega, 40, 104-119.
• Kaplan, R. S., Norton, D. P. (1996). Using the balanced scorecard as a strategic management system. Harvard Business Review, 74, 75-85.
• Karadal, H. ve Çelikdin, A. (2013). Balanced Scorecard ile Analitik Hiyerarşik Proses Yönteminin Kullanılabilirliği Üzerine Bir Uygulama. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 142-151.
• Karsavuran, S. (2013). Stratejik Değerlendirme ve Kontrol: Dengeli Puan Kartı’nın Sağlık Hizmetlerinde Kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Dergisi, 16(2), 69-89.
• Kırgın Toprak, D. ve Şahin B.. (2013). ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemlerinin Kamu Hastanelerinin Performansı Üzerine Etkisi. Amme İdaresi Dergisi, 46(3), 113-140.
• Lin, Q.-L., Liu, L., Liu, H.-C., Wang, D.-J. (2013). Integrating hierarchical balanced scorecard with fuzzy linguistic for evaluating operating room performance in hospitals. Expert Systems with Applications, 40, 1917-1924.
• Ölçer, F. (2005). Dengeli Stratejik Performans Ölçüm ve Yönetim Sisteminin (Balanced Scorecard) Tasarımı ve Uygulanması. Amme İdaresi Dergisi, 38(2), 89-134.
• Örnek, A.Ş., 2000. Balanced Scorecard: Bilgiden Stratejiye Ulaşmada Kullanılabilecek Yeni Bir Araç. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2) 3, İzmir.
• Öztürk, U.C., Çiftçi, M., Büyüker İşler, D. ve Atilla G. (2012). Sağlık Kuruluşları Perspektifinde Bütüncül Yönetim Metodolojisi Olarak Balanced Scorecard. 6. Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, Süleyman Demirel Üniversitesi,13 Eylül -15 Eylül 2012, Isparta.
• Saaty, T.L. (1980). The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York.
• Shojaee, M.R., Fallah, M. ve Fallah, M. (2012). A hybrid TOPSIS-BSC method for strategic planning. Management Science Letters, (2), 2845–2850.
• Soylu, Y., İleri, H.(2010). Hastanelerde Stratejik Yönetim Uygulamaları S.Ü. Meram Tıp Fakültesi Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 13(1-2). 79-96.
• Striteska, Michaela- Spickova, Marketa. (2012). Review and Comparison of Performance Measurement Systems. Journal of Organizational Management Studies, 19(3), 277-294.
• Tarım, M. (2004). Sağlık Organizasyonlarında Performans Ölçme ve Dengeli Puan Cetveli (Balanced Scorecard). Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 7(2), 233-248.
• Tengilimoğlu, D., Toygar. Ş. A. (2013). Hastane Performansının Ölçümünde PATH Yöntemi. Sosyal Güvenlik Dergisi (SGD), 3(1), 50-78.
• Yaşar, R.Ş. (2016). Dengeli Puan Kartıyla Performans Ölçümü: Bir Denetim Şirketi Uygulaması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70), 193-212.
• Yıldız, M.S., Kethüda, Ö. ve Kurutkan, M.N. (2013). Dengeli Ölçüm Kartı’nın Hastane İşletmelerinde Uygulanması: Örnek Olay Çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 90-109.