Üvey Aileye Sahip Gençlerde Aile Aidiyeti: Nitel Bir Analiz

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 3, 1171 - 1189, 30.09.2020

Hüsnünur Aslantürk , Ayten Kaya Kılıç

Öz

Boşanma oranlarındaki artış ve yeniden evliliğe bakış açısındaki değişimin sonuçlarından biri olan tekrar evlenmelerle birlikte yeni aileler kurulmakta ve üvey ebeveynli aile yapıları oluşmaktadır. Günümüzde giderek daha fazla sayıda genç, çocukluk hayatları süresi içinde üvey aile yaşam düzenlemeleri içinde yer almakta; aileye ve ait olma hissine ilişkin deneyimlerini bu aile yapısı içinde yaşamaktadır. Bu çalışmada üvey aileye sahip gençlerin aileye ve aile aidiyetine ilişkin düşünce ve deneyimlerinin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır. Nitel araştırma yönteminde tasarlanan bu çalışmada yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak 10 gençle derinlemesine görüşmeler yapıldı. Çalışmada elde edilen bulgularda; gençler tarafından ailenin anlamının sevgi ve birliktelik kavramlarıyla ifade edildiği; genel aile tanımlamasında biyolojik anne, baba ve çocuklardan oluşan çekirdek aile yapısının tanımlanmasına karşın kendi ailelerine ilişkin tanımlamalarda, ebeveyn/lerin yeniden evlenme sürecinin, üvey ebeveynle ve velayeti almayan ebeveynle ilişkilerin belirleyici olduğu görüldü. Annelerin yeniden evliliğinde toplumsal baskılardan kurtulma, yaşamın kolaylaşması ve yalnızlıktan kurtulma düşüncelerinin, babaların yeniden evliliğinde evdeki düzenin devam ettirilmesi, yaşamın kolaylaşmasına yönelik düşüncelerin evliliğin onaylanmasında etkili olduğu saptandı. Üvey aile yaşamında üvey ebeveyn ile kurulan olumsuz ilişkinin ve ailede üvey kardeş varlığının aileyi kabullenme konusunda gençleri olumsuz etkilediği belirlendi. Üvey ebeveynle ilişkilerin gençlerde aile aidiyetinin belirleyicisi olduğu ve aile üyeleriyle birlikte düzenli yapılan aktiviteler, bayram, mezuniyet gibi önemli günlerde beraber olmanın katılımcıların aile aidiyeti hissetmeleri konusunda önemli olduğu belirlendi. Çalışma sonucunda üvey aile üyeleri arasındaki iletişimi arttırıcı programların düzenlenmesi, yeniden evlenme sürecinde profesyoneller tarafından sunulacak aile danışmanlığına ilişkin hizmetlerin geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üvey aile, ailenin anlamı, aile aidiyeti

Kaynakça

• Adak, N. (2017). Toplumun Temel Taşı: Aile. Sevinç Güçlü (Ed.), Kurumlara Sosyolojik Bakış içinde (s. 27-62). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Abbey, A., Stewart, A. J. (2001). Does family structure matter? a comparison of adoptive, two-parent biological, single-mother, stepfather, and stepmother households. Journal of Marriage and Family 63, 840–851, doi.org/10.1111/j.1741-3737.2001.00840.x
• Akgül Sarpkaya, O. (2013). Boşanmış kadınlarda toplumsal baskıya direnme stratejilerı: Van örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (26), 29-50
• Anyan, S. E., Pryor, J. (2002). What is in a family? Adolescent perceptions. Children&Society, 16(5), 306-317. doi.org/10.1002/chi.716
• Baumeister, R. F., Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117 (3), 497-529. doi: 10.1037/0033-2909.117.3.497
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye’de kadınlık. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si. 16 (Özel Sayı I): 108-114.
• Bowlby, J. (2012). Bağlanma. [Attachment] (Çev. T. V. Soylu), İstanbul: Pinhan Publishing.
• Brown, S. L., Manning, W. D., Stykes, J. B. (2015). Family structure and child well-being: Integrating family complexity. Journal of Marriage and Family, 77, 177–190. doi: 10.1111/jomf.12145
• Browning, S.,Van Eeden-Moorefield, B. (2019). Stepfamily therapy with stepgrandparents and their adult children. Pitta, Patricia J. (Ed); Datchi, Corinne C. (Ed), Integrative couple and family therapies: Treatment models for complex clinical issues In (s. 219-236). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/0000151-011
• Bumpass, L., Sweet, J., Martin, T. C. (1990). Changing patterns of remarriage. Journal of Marriage and Family, 52 (3), 747-756
• Cavanagh, S. E. (2008). Family structure history and adolescent adjustment. Journal of Family Issues, 29, 944–980. doi.org/10.1177/0192513X07311232
• Choenarom, C., Williams, R. A., Hagerty B. M. (2005). The role of sense of belonging and social support on stress and depression in ındividuals with depression. Archives of Psychiatric Nursing, 19 (1), 18–29. doi: 10.1016/j.apnu.2004.11.003
• Demo, D. H., Acock, A. C. (1996). Family structure, family process, and adolescent well-being. Journal of Research on Adolescence, 6, 457-488
• Eisenstadt S. N. (2017). Modernleşme Başkaldırı Ve Değişim. 2. Baskı, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Friedman, R. Y. (2007). Widening the therapeutic lens: Sense of belonging as an integral dimension of the human experience. Wright Institute Graduate School of Psychology, Doctor Thesis.
• Furman, W., Buhrmester D. (1985). Children's perceptions of the qualities of sibling relationships, Child Development, 56 (2), 448-461. doi: 10.2307/1129733
• Furstenberg, F. F. (1987). The new extended family: The experience of parents and children after remarriage. In Remarriage and Stepparenting: Current Research and Theory, ed. K Pasley, M Ihinger-Tallman, 42-61. New York: Guilford
• Gennetian L. A. (2005). One or two parents? Half or step siblings? The effect of family structure on young children’s achievement. Journal of Population Economics, 18, 415–43. doi.org/10.1007/s00148-004-0215-0
• Golish, T. D. (2003). Stepfamily communication strengths understanding the ties that bind. Human Communication Research, 29 (1): 41–80. doi.org/10.1093/hcr/29.1.41
• Hagerty, B. M., Lynch-Sauer, J., Patusky, K. L., Bouwsema, M., Collier, P. (1992). Sense of belonging: A vital mental health concept. Archives of Psychiatric Nursing, 6 (3), 172-177. doi.org/10.1016/0883-9417(92)90028-H
• Hagerty, B.M., Williams, R.A., Coyne, J.C., Early, M.R. (1996). Sense of belonging and indicators of social and psychological functioning. Archives of Psychiatric Nursing, 10, 235-244. doi.org/10.1016/S0883-9417(96)80029-X
• Hagerty, B.M., (2002). Childhood antecedents of adult sense of belonging. Journal of Clinical Psychology, 58 (7), 793–801. doi: 10.1002/jclp.2007
• Hill, D. L. (2006). Sense of belonging as connectedness, American Indian worldview, and mental health. Archives of Psychiatric Nursing, 20 (5), 210–216.
• Jensen T. M., Harris, K. M. (2016). Stepfamily relationship quality and stepchildren’s depression in adolescence and adulthood. Emerging Adulthood, 5(3) 191-203. doi: 10.1177/2167696816669901
• Kır, İ. (2011). Toplumsal bir kurum olarak ailenin işlevleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 10 (36), 381-404
• King, V., Boyd, L. M., Thorsen, M. L. (2015). Adolescents’ perceptions of family belonging in stepfamilies. Journal of Marriage and Family. 77, 761-774. doi.org/10.1111/jomf.12181
• King, V., Boyd, L. M. (2016). Factors associated with perceptions of family belonging among adolescents. Journal of Marriage and Family 78, 1114–1130. doi.org/10.1111/jomf.12322
• Leake, V. S. (2007). Personal, familial, and systemic factors associated with family belonging for stepfamily adolescents. Journal of Divorce & Remarriage, 47, 135–155. doi.org/10.1300/J087v47n01_08
• Levin, I., Trost, J. (1992). Understanding the concept of family. Family Relations, 41 (3), 348-351. doi: 10.2307/585202
• Pasley, K., Garneau, C. (2017). Yeniden evlilik ve üvey aile hayatı. Froma Walsh. (Ed.), Normal aile süreçleri, büyüyen çeşitlilik ve karmaşıklık içinde (s. 167-192), I. Baskı, Pegem Akademi, Ankara, 167-192.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sargent, J., Williams R. A., Hagerty B., Lynch-Sauer, J., Hoyle K. (2002). Sense of Belonging as a Buffer Against Depressive Symptoms. J Am Psychiatr Nurses Assoc, 8, 120-9. doi.org/10.1067/mpn.2002.127290
• Seltzer, J. A., Bianchi, S. M. (1988). Children's contact with absent parents. Journal of Marriage and Family, 50, (3) 663-677. doi: 10.2307/352636
• Thomson, E., Hanson, T., McLanahan, S. (1994). Family structure and child wellbeing: Economic resources vs. parental behaviors. Social Forces, 73, 221-243. doi: 10.2307/2579924
• Tach L., Edin K., Harvey H., Bryan B. (2015). The family-goround: family complexity and father ınvolvement from a father’s perspective. ANNALS, AAPSS, 654, doi.org/10.1177/0002716214528655
• Uşaklı, H. (2013). Comparison of single and two parents children in terms of behavioral tendencies. International Journal of Humanities and Social Science, 3 (8), 256-270.
• Uzunkaya Seçen, H. K. (2017). Türkiye’de boşanma ve eş kaybı bağlamında dul kadın algısı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Wilczynska, A., Januszek, M., Bargiel-Matusiewicz, K. (2015). The need of belonging and sense of belonging versus effectiveness of coping. Polish Psychological Bulletin, 46(1), 72-81. doi: 10.1515/ppb-2015-0008
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 8. baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zeybekoğlu Dündar, Ö. (2016). Değişen ve Değiş(e)meyen Yönleriyle Aile: Yapısı, Türleri, İşlevleri. Nurşen Adak (Ed.), Değişen Toplumda Değişen Aile Sosyolojik Tartışmalar içinde (s. 39-64), 2. Baskı. Ankara: Sayısal Kitabevi.