Reconsidering Social Studies Course in the Axis of Socialization and Integrated Education on its age of 100

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 25, 30.10.2017

Erdoğan Kaya Galip Öner

Öz

At schools, several courses have been designed to make students gain certain knowledge and skills in language, numeric, etc. To help them gain the skills of social expression, social studies course has been designed. However, in time, this course has turned to be a kind of oral course in which the knowledge is memorized and learners hardly ever gain the expected skills. On the contrary, social studies course exists to help individuals adapt the life of the society, have a happy life and fulfil their responsibilities towards their country, nation and the humanity. This course, which was first put into the literature in the USA in 1916, is now at the age of 100 in the world, and it is about to be 50 in Turkey. However, it is thought that the social studies course is deviated from its basic principles and background in Turkey today. For this reason, it is necessary to reconsider this course with its simple form. In this sense, this study argues the current situation of social studies course by touching upon its historical background and the purposes behind its design. It also aims to find out the basic considerations in social studies course, which has been applied, examined and discussed for about a century, in the light of the literature.

Anahtar Kelimeler

Social Studies Course, Socialization, Integrated Education

100. Yaşındaki Sosyal Bilgiler Dersini Sosyalleşme ve Toplu Öğretim Ekseninde Yeniden Düşünmek

Öz

Okullarda dilsel, sayısal vb. çeşitli bilgi ve becerilerin öğrencilere kazandırılması için bazı dersler oluşturulmuştur. Sosyal ifade becerilerinin kazandırılması için de Sosyal Bilgiler dersi tasarlanmıştır. Ancak zamanla Sosyal Bilgilerin; Türkiye’de sadece bilgi ezberletilen, değer ve beceri kazandırmaktan uzak ve yaşamdan kopuk bir derse dönüştürüldüğü düşünülmektedir. Oysaki bu dersin temel varoluş amacı, bireyin ülkesine, milletine ve insanlığa yönelik görev ve sorumluluklarını yerine getirerek toplumsal yaşama uyum sağlamasına ve mutlu bir hayat sürdürmesine yardımcı olmaktır. 1916 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde dünya literatürüne giren bu ders, bugün dünyada 100. yaşını geride bırakmıştır. Türkiye’de ise Sosyal Bilgiler dersi 50. yaşına yaklaşmıştır. Ancak günümüz Türkiye’sinde Sosyal Bilgiler dersinin, tasarım gerekçeleri ve temel anlayışlarından hatta yaşamdan uzaklaştırıldığı söylenebilir. Bu nedenle Sosyal Bilgileri en yalın haliyle yeniden düşünme gereksiniminin ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Çalışmada Sosyal Bilgiler dersinin tarihsel temelleri ve tasarım gerekçelerine değinilerek bugün geldiği durum tartışılmaktadır. Buna dayalı olarak bir asırdır uygulanan, incelenen, tartışılan Sosyal Bilgiler dersinin temelinde hangi düşünceler yer almaktadır? sorusuna literatür ışığında yanıt aranmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Dersi, Sosyalleşme, Toplu Öğretim Sistemi

Kaynakça

• Akdağ, H. (2014). Sosyal bilgilerin tanımı, amacı, önemi ve Türkiye’deki yeri, Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar 1. Ed. R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ, Ankara: Pegem Akademi.
• Akyüz, Y. (2009). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
• Arslan, E., Arı, R. (2008). Erikson'un psikososyal gelişim dönemleri ölçeğinin Türkçeye uyarlama, güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s.19, ss.53-60.
• Balcı, A., Baltacı, A., Fidan, T., Cereci, C., Acar, U. (2012). Örgütsel sosyalleşmenin, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlıkla ilişkisi: ilköğretim okulu yöneticileri üzerinde bir araştırma, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), ss.47-74.
• Banks, J. A. (1987). The social studies, ethnic diversity, and social change. The Elementary School Journal. Vol: 87, Number: 5, pp.531-543.
• Barr, R., Barth, J. L., Shermis, S. S. (2013). Sosyal Bilgilerin Doğası. Çev. Ed. C. Dönmez, Ankara: Pegem Akademi
• Barth, J. (1991). Elemantary and Junior High/Middle School Social Studies Curriculum, Activities and Materials, USA: University Press of America
• Barth, J. L., Demirtaş, A. (1997). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi Kaynak Üniteler. Ankara: YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi
• Bektaş-Öztaşkın, Ö. (2016). Sosyal bilimler ve sosyal bilgiler, Sosyal Bilgilerin Temelleri, Ed. R. Turan ve T. Yıldırım, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bilgili, A. S. (2006). Geçmişten günümüze sosyal bilimler ve sosyal bilgiler, Sosyal Bilgilerin Temelleri, Ed. İ. H. Demircioğlu, Ankara: Hegem Yayınları.
• Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat Bilgisi Öğretimi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Binbaşıoğlu, C. (2014). Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Coştu, Y. (2009). Toplumsallaşma kavramı üzerine sosyolojik bir değerlendirme, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(3), ss.117-140.
• Cüro, E. (2009). Sosyal bilgiler öğretim programının toplumsal ihtiyaçları karşılama düzeyine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Diyarbakır ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Çulha-Özbaş, B., Erbudak, K. C. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminin amacına yönelik görüşleri, Turkish Studies, 10(3), ss.303-330.
• Çürük, C. (2011). Kınalızâde Ali Efendi ve vatandaşlık eğitimi, Sosyal Bilgiler Eğitimi Açısından Kınalızâde Ali Efendi’nin Ahlak-ı Ala’i Üzerine Okumalar, Ed. B. Ata. Ankara: Pegem Akademi.
• Deveci, Ö. (2010). İlköğretim altıncı sınıf fen ve teknoloji dersi kuvvet ve hareket ünitesinde fen-matematik entegrasyonunun akademik başarı ve kalıcılık üzerine etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Adana.
• Dewey, J. (2015). Okul ve Toplum. (Çev. H.A. Başaman-Yay. Haz. S. Kaymakçı) Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretimi, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. C. Öztürk ve D. Dilek, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Erden, M. (tarihsiz). Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Alkım Yayınevi.
• İnan, S. (2014). Sosyal Bilgiler Eğitimine Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Jacobs, H. H. (1989). Interdisciplinary Curriculum Design and Implementation, USA: ASCD Publishing
• Karadağ, M. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi (Şanlıurfa ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Levstik, L. S., Tyson, C. A. (2008). Handbook of Research in Social Studies Education. First Edition. New York: Routledge.
• Michaelis J. U., Garcia, J. (1996). Socaial Studies for Children. 11. Edition, Boston: Allyn and Bacon.
• Moffatt, M. P. (1957). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Çev. N. Oran, İstanbul: Maarif Basımevi.
• Öcal, A., Kemerkaya, G., Tonga, D., Kyburiene, L. (2011). Socialization in social studies courses in Turkey, 5th International Conference - Competence of Contemporary Specialist: The Unity of Theory and Practice, April 6-7, Kaunas/Lithuania. https://www.researchgate.net/publication/258341370_Socialization_in_Social_Studies_ Courses_in_Turkey adresinden 15.06.2017 tarihinde alınmıştır.
• Özmen, C. (2015). Dünyada ve ülkemizde sosyal bilgiler, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. C. Dönmez ve K. Yazıcı Ankara: Pegem Akademi.
• Özpolat, A. (2009). Toplumsallaşma hedefleri açısından 2005 sosyal bilgiler öğretim programı, Millî Eğitim, s.182, ss.249-267.
• Öztürk, C., Dilek, D. (2004). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi programları, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. C. Öztürk ve D. Dilek, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. C. Öztürk, Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, C., Deveci, H. (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programlarının değerlendirilmesi, Farklı Ülkelerin Sosyal Bilgiler Öğretim Programları, Ed. C. Öztürk, Ankara: Pegem Akademi.
• Safran, M. (2014). Sosyal bilgiler öğretimine bakış, Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. B. Tay ve A. Öcal, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Salı, G., Arslan, M. (2000). Cumhuriyet dönemi ilkokul programlarında toplu öğretim uygulaması, Eğitim ve Bilim, 25(117), ss.57-63.
• Savage, T. V., Armstrong, D. G. (2000). Effective Teaching in Elementary Social Studies, Fourth Edition, New Jersey: Prentice Hall.
• SBDÖP. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı, Taslak Basım, Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Selanik-Ay, T., Deveci, H. (2011). Sosyal bilgiler dersinde yerel toplum çalışmalarından yararlanma: bir eylem araştırması, Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), ss.83-115.
• Selanik-Ay, T., Kurtdede-Fidan, N., Ergün, M. (2015). Sosyal bilgiler dersinin sosyolojik boyutu, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1), ss.235-254.
• Sever, R. (2015). Sosyal bilgiler öğretimine giriş, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. R. Sever, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Sönmez, V. (2005). Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Öğretmen Kılavuzu, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sözer, E. (1998). Sosyal bilgiler programının amaçları, ilkeleri ve temel özellikleri. Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. G. Can, Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları (AÖF).
• Sözer, E. (2008). Sosyal bilgiler dersinin tanımı, kapsamı ve ilköğretim programındaki yeri, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. Ş. Yaşar, Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları (AÖF).
• Thornton, S. J. (2008). Continuity and change in social tudies curriculum, Handbook of Research in Social Studies Education. Ed. L. S. Levstik and C. A. Tyson, First Edition. New York: Routkedge.
• Turner, T. N. (1999). Essentials of Elementary Social Studies, Second Edition, USA: Allyn and Bacon. Yalçınkaya, E., Uslu, S. (2015). Sosyal bilgilerin tarihçesi ve temel eğitimdeki yeri, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. R. Sever, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yanpar-Şahin, T. (1994). İlkokul 4. Sınıf sosyal bilgiler dersinde akademik benlik kavramı, ders içi öğrenme ve ders dışı çalışma yolları ile başarı ilişkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, c.10, ss.43-48.
• Zarrillo, J. J. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretimi, Çev. Ed. B. Tay ve S. B. Demir, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dunn, A. W. (1916). Report of the committee on social studies of the commission on the reorganization ofsecondary education of the national education associatıon, The Social Studies ın Secondary Education,BULLETIN, No: 28, USA: Washington Government Printing Office.