İlkokul Öğrencilerinin Çevre ve Çevre Sorunlarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi (Giresun İli Örneği)

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 20, 31.01.2019

Gülseren Sağsöz Gülşah Doğanay

Öz

Bu çalışma kentte ve kırsalda yaşayan öğrencilerin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırmalarda yer alan “olgubilim” araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışmada “ölçüt örnekleme” ve “uygun örnekleme” yöntemi ile Giresun ili 19 Eylül ilkokulu ve Boztekke köyü ilkokulundan 20 öğrenci belirlenmiştir. Çalışmanın verileri, yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler, “içerik çözümleme” yöntemiyle çözümlenmiş öğrencilerin yanıtları derinlemesine incelenmiş ve betimlemeler kullanılarak tablolaştırılmıştır. Çalışmada kentte ve kırsalda yaşayan öğrencilerin çevre tanımlarının sırasıyla “canlıları içeren yer”, “canlıları-cansızları ve insanları içeren yer” ve “çevre bir yer (her yer)” olduğu ortaya çıkarılmıştır. Fındık ağacına ilişkin görüşlerinde kentte ve kırsalda yaşayan öğrenciler en çok “sağlıklı yaşam” olarak belirtmiş; kırsalda yaşayan öğrenciler “ekonomik” olarak açıklamıştır. Her iki öğrenci grubu “çevreye sağladığı yarar”a ilişkin az da olsa görüş belirtmiştir. Çevreyle ilgili önemli sorunlara ilişkin öğrencilerin ortak görüşlerinin “çöp ve atıklar” olduğu bulgulanmıştır. Çevre sorunlarının çözümlenmesine ilişkin sırasıyla “çöp sorununu çözme”, “ağaçlandırma ve ağaçları koruma”, “canlıları koruma” ve “yaşam alanını düzenleme”ye ilişkin olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak Giresunda yaşayan ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin konularda duyarlı olduğu söylenebilir. Çevre eğitimi programlarında yaratıcı düşünme ve yenilikçi tasarımların geliştirilmesine yönelik konu ve kazanımların yer alması ve çevre eğitiminde resimli çocuk kitapları, kısa film vb. araç-gereçlerin kullanılması ile çevreyle ilgili yapılacak araştırmalarda, bölgesel (Doğu Anadolu, Kardeniz bölgeleri vb.) farklılıkların da incelenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Çevre, çevre sorunu, kentte ve kırsalda yaşayan ilkokul öğrencisi, çevre eğitimi, kentsel çevre eğitimi

Analysing the Opinions of Primary School Students’ on the Environment and Environmental Problems; Example of Giresun Province, Turkey

Öz

This study aims to delve into the opinions of the students living in urban and rural areas on the matters of environment and environmental problems. A qualitative method, “phenomenology” was the selected research design for this study. 20 students from 19 Eylül Primary and Boztekke Primary Schools of Giresun Province were selected through “criterion sampling” and “convenience sampling” methods. The research data wereobtained through semi-structured interview technique. The data obtained in this study were analyzed through “content analysis” method where in the answers of the students were analyzed in depth and were portrayed in tables. The study found that the students living both in urban and rural areas define the environment as “the place that contains the living”, “the place that contains the living and non-living and humans” “a place (everywhere)”. Most of the students living in urban and rural areas identified the hazel tree with “healthy life” whereas the students living in rural areas mostly viewed the hazel tree as “economic”. Both groups of students presented opinions as to “its environmental benefits” though at smaller degrees. The most common environmental problem, according to the students, is “wastes and garbage”. As to the solutions for environmental problems, the students most commonly

answered respectively “solution to the waste problem”, “afforestation and protection of trees”, “protection of the living” and “planning the living space”. In conclusion, it can be stated that the second-grade students living in Giresun Province are sensitive to environment and environmental problems. Due use of topics and learning outcomes that facilitate creative thinking as well as innovative designs, illustrated children’s books, short videos, etc. might be suggested for environmental education programs.

Anahtar Kelimeler

Environment, environmental problems, primary school student living in urban and rural areas, environmental education, urban environmental education

Kaynakça

• Alım, M. (2006). Avrupa birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 599-616.
• Aslan, C. (2015). Çocuk edebiyatı yapıtlarınının çevre sorunları yansıtışı bağlamında incelenmesi. Journal of Human Sciences, 12(2), 1818-1852.
• Atalay, İ. (2004). Doğa bilimleri sözlüğü. İzmir: Meta Basımevi.
• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Bento-Silva, J. S., Martins de Andrade, W., Ramos, M. A., Ferraz, E. M. N., de Medeiros Souto, W., Paulino de Albuquerque, U., & de Lima Araújo, E. (2015). Students' perception of urban and rural environmental protection areas in Pernambuco, Brazil. Tropical Conservation Science, 8(3), 813-827.
• Bogner, F. X. & Wiseman, M. (1997). Environmental perception of rural and urban pupils. Journal of Environmental Psychology, 17(2), 111-122.
• Budak, B. (2008). İlköğretim kurumlarında çevre eğitiminin yeri ve uygulama çalışmaları (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Charles, C.M. (1999). Öğretmenler için piaget ilkeleri. (G. Ülgen, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cullingford, C. (1996). Children’s attitudes to the environment. In G. Harris & C. Blackwell (Eds.), Environmental issues in education. London: Arena.
• Çokadar, H., Türkoğlu, A. ve Gezer, K. (2009). Çevre sorunları. Çevre bilimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demir, E. ve Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7(2), 07-18.
• Erdoğan, M. (2011). Ekoloji temelli yaz doğa eğitimi programının ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, duyuşsal eğilimler ve sorumlu davranışlarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2223-2237.
• Erol, A. (2016). Proje yaklaşımına dayanan aile katılımlı çevre eğitimi programının 5-6 yaş çocuklarının çevreye yönelik farkındalık ve tutumlarına etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi) Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre sorunları ve çevre eğitimine yönelik algıları. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 12-24. DOI: 10.17679/inuefd.354142.
• Global Wellness Day. https://www.globalwellnessday.org
• Keith G. Tidball, K. G. & Krasny, M. E. (2010). Urban environmental education from a social-ecological perspective: Conceptual framework for civic ecology education. Cities and the Environment, 3(1), http://escholarship.bc.edu/cate/vol3/iss1/11
• Lee, J. C.K., Baosheng An, Chan, K. K. & Kwan, T. (2000). Students’environmental concerns and opinions: a Chinese perspective. The Environmentalist, 20, 141-155.
• Loughland, T., Reid, A. & Petocz, P. (2002). Young people's conceptions of environment: A phenomenographic analysis. Environmental Education Research, 8(2), 187-197, DOI: 10.1080/13504620220128248
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd Edition). California: SAGE Puplications.
• Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 125-138.
• Piaget, J. (2005). Çocuğun gözüyle dünya. (İ. Yerguz, Çev.). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları. (1947).
• Saldana, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications.
• Sauvé, L. (1996). Environmental education and sustainable development: A further appraisal. Canadian Journal of Environmental Education, 1, 7-31.
• Sever, R. ve Samancı, O. (2002). İlköğretim çevre eğitimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 7, 155-163.
• Shepardson, D. P., Wee, B., Priddy, M. & Harbor, J. (2007). Students' mental models of the environment. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 44(2), 327-348.
• Stone, M. K. & Barlow, Z. (2009). Smart by nature: Schooling for sustainability. Healdsburg, CA: Watershed Media.
• Şirin, Ş. (2018). Gelin Türkiye'yi bir günde temizleyelim. Hürriyet Gazetesi. 28.08.2018 http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/selcuk-sirin/gelin-turkiyeyi-bir-gunde-temizleyelim-40937228
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
• Taşkın, Ö. ve Şahin, B. (2008). “Çevre” kavramı ve altı yaş okul öncesi çocukları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 1-12.
• Türkiye Bilimler Akademisi. (2011). Türkçe bilim terimleri sözlüğü sosyal bilimler. Ankara: TÜBA.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Uyanık, G. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre kirliliğine ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1574-1600.
• Walker, K., Brady, L. & Young, G. (April, 1999). The social cultural influences on environmental understandings of NSW school students. Paper presented at American Educational Research Association Annual Conference, Montreal.
• www.milliyet.com.tr>findik-hem-ekonomiye-hem-sağliğa-yararli (16 Ağustos 2016) alıntı 27.09.2018.
• Yardımcı, E. ve Bağcı-Kılıç, G. (2010). Çocukların gözünden çevre ve çevre sorunları. İlköğretim Online, 9(3), 1122-1136. http://ilkogretim-online.org.tr
• Yalçınkaya T. ve Çelikbaş A. (Haziran, 2013). Çocukların çevre sorunlarını çözme yaklaşımları, 3. International Geography Symposium – GEOMED içinde (s. 619-625). Antalya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O., Bedür, S. ve Uysal, R. (2014). Children’s environmental perceptions and solutions. European Journal of Research on Education, 2(2), 55-63. http://iassr.org/journal.