Okul Öncesi Çocuklarının Çevre Kirliliği Algısının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 3, 191 - 215, 30.07.2020

Döndü Neslihan Bay , Büşra Saz Emine Osmanpehlivan İlknur Demir

https://doi.org/10.34056/aujef.731982

Cited By: 3

Öz

Araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarının çevre kirliliği algılarının resimleri üzerinden incelenerek ortaya konulmasıdır. Araştırmada, nitel veri toplama yöntemlerinden biri olan sanat temelli araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya, bir anaokulunun 5 yaş grubundan 17 çocuk katılmıştır. Veriler, çocuklardan alınan resim ve yarı-yapılandırılmış görüşme yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde göstergebilimsel yöntem kullanılarak çocukların çevre kirliliği algıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmacılar tarafından resimler tek tek incelenerek her bir gösterge belirlenmiş, belirlenen her göstergenin karşılığında ise gösterilenler kodlanmıştır. Araştırmanın sonucunda, çocukların çevre kirliliğine yönelik çizdikleri resimlerde nesne, insan, araç, mekan, sembol, hayvan, besin maddesi, durum göstergelerini kullandıkları görülmektedir. Bu göstergelerin gösterenleri genellikle çöp kutuları, geri dönüşüm kutuları, besin artıkları, şişeler, çocuk, insan, adam ve kadından oluşmaktadır. Mekan olarak dış mekanlar ağırlıktayken; besin maddeleri olarak da paketli yiyecekler, sebze ve meyve gösterenleri kullanılmıştır. Gösterilenler ise çevreyi kirleten, çevreyi temizleyen, çevre dostu, çevreden etkilenen, iş birliği/yardımlaşma/çevreye duyarlılık ve çevre bilinci olmayan konularından oluşmaktadır. Çocukların 1’i su kirliliğine yönelik çizimler yaparken; 15’i karadaki kirlilik üzerine çizimler yapmıştır. Bir çocuk ise resminde hem su hem de kara kirliliğini ele almıştır. Ayrıca, hava kirliliğine yönelik çizimlere rastlanılmamıştır. Çevre kirliliği çoğunlukla plastik, ambalaj paketleri, kâğıtlar, cam atıklar, metal atıklar, çöp kutuları, geri dönüşüm kutuları, besin maddeleri üzerinden göstermişlerdir. Resimlerde genel olarak temizlik mutluluk olarak ifade edilirken; kirlilik üzgünlük olarak belirtilmiştir

Anahtar Kelimeler

Çevre kirliliği, resim, okul öncesi, eğitim, göstergebilimsel yöntem

The Analysis of Preschool Children’s of Environmental Pollution Perception

Öz

The purpose of the study is to analyze the environmental pollution perception of preschool children through their drawings. For this purpose, the indicator, indicant, indicated and the issues related to environmental pollution that are included in the drawings of children about environmental pollution, were tried to be determined using semiotics analysis. In the research, art-based research method, which is one of the qualitative data collection methods, was used. 17 children from the 5-year age group of a kindergarten participated in the study. The data were collected through drawings and semi-structured interviews. The semiotic method was used in the analysis of the research. Semiotics reveals explicit and implicit messages in the data and allows the researcher to examine the data scientifically with deeper facts. The drawings were examined one by one by the researchers, and each indicator was identified, and the indicants were coded for each indicator. As a result of the research, the children were observed to use objects, people, vehicles, places, symbols, animals, nutrients and status indicators in the pictures they draw regarding environmental pollution. The indicants of these indicators generally consist of trash cans, recycling bins, food residues, bottles, children, people, men and women. Outdoor spaces are dominant as space; packaged foods, vegetables and fruits were used as nutrients. The indicated things consist of environmental polluter, environmental cleaner, environmentally friendly, affected by the environment, collaboration/cooperation/environmental sensitivity and environmentally unconscious. One of the children drew on water pollution; 15 made drawings on pollution on land. A child, on the other hand, addressed both water and land pollution in his drawing. There was no drawing on air pollution. They mostly showed environmental pollution through plastic, packaging materials, paper, glass waste, metal waste, trash cans, recycle bins, and nutrients. In the drawings, cleanliness was generally expressed as happiness, whereas pollution was expressed as sadness.

Anahtar Kelimeler

Environmental pollution, painting, preschool, education, semiotic method

Kaynakça

• Alp, E., Ertepinar, H., Tekkaya, C. ve Yılmaz, A. (2006). A statistical analysis of children’s environmental knowledge and attitudes in Turkey. International Research in Geographical and Environmental Education, 15(3), 210–223.
• Alerby, E. (2000). A way of visualizing children’s and youngpeople’s thoughts about the environment: A study of drawings. Environmental Education Research, 6(3), 205-222.
• Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma (Yayınlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Aykaç, N. (2012). İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde öğretmen ve öğrenme süreci algısı. Eğitim ve Bilim, 37(164), 298-315. Ayvaz, Z. (1998). Çevre Eğitimine Giriş. İzmir: Çevre Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Barraza, L. (1999). Children’s drawings about the environment. Environmental Education Research, 5(1), 49-66.
• Basile, C. G. (2000). Environmental education as a catalyst for transfer of learning in young children. The Journal of Environmental Education, 32(1), 21–27.
• Başal, H.A. (2003). Okul Öncesi Eğitimde Uygulamalı Çevre Eğitimi. M. Sevinç (Edt.), Gelişimde ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Bayav, D. (2006). Resimde göstergebilim, çocuk resimlerinin göstergebilimsel çözümlenmesi (ilköğretim 8. sınıf) (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bayav, D. (2006). Resimde göstergebilim, çocuk resimlerinin göstergebilimsel çözümlenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Cevher Kalburan, F. N. (2014). Denizli ilinde bulunan resmi ve özel anaokulu bahçelerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 99-113.
• Demirbaş, M. ve Pektaş, H. M. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunu ile ilişkili temel kavramları gerçekleştirme düzeyleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 195-211.
• Durkan, N., Güngör, H., Fetihi, L., Erol, A. ve Gülay Ogelman, H. (2015). Comparison of environmental attitudes and experiences of five-year-old children receiving preschool education in the village and city centre. Early Child Development and Care, 186(8), 1327-1341.
• Ercantürk, O. K. (2015). Göstergebilim açısından Türkçe ders kitapları (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Erol, G.H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre sorunları ve çevre eğitimine yönelik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 12-24.
• Fjortoft, I. ve Sageie, J. (2000). The naturel environment as a playground for children: Landscape description and analysis of a natürel landscape. Landscape and Urban Planning, 48(1/2), 83-97.
• Giles-Corti, B. ve Donovan, R. J. (2002). Socioeconomic status differences in recreational physical activity levels and real and perceived access to a supportive physical environment. Preventive medicine, 35(6), 601-611.
• Gülay, H. (2011). Ağaç yaş iken eğilir: yaşamın ilk yıllarında çevre eğitiminin önemi. TÜBAV Bilim Dergisi, 4(3), 240-245.
• Gülay, H. & Ekici, G. (2010). MEB okul öncesi eğitim programının çevre eğitimi açısından analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 74-84.
• Gülay, H. ve Önder, A. (2011). Sürdürülebilir gelişim için: Okul öncesi dönemde çevre eğitimi. Ankara: Nobel.
• Güler, T. (2011). Çevre eğitimi. İçinde B. Akman, G. Balat Uyanık ve T. Güler (Ed.), Okul öncesi dönemde fen eğitimi, (181-201). Ankara: Pegem.
• Halmatov, M., Sarıçam, H. ve Halmatov, S. (2012). Okul öncesi eğitimdeki 6 yaş çocukların çizdikleri çevre resimlerinin ve çevre kavramını algılayışlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2(1), 30-44.
• Hedefalk, M., Almqvist, J. ve Östman, L. (2015). Education for sustainable development in early childhood education: A review of the research literature. Environmental Education Research, 21(7), 975-990.
• Huss, E. ve Cwikel, J. (2005). Researching creations: Applying arts-based research to Bedouin women’s drawings. International Journal of Qualitative Methods, 4(4), 1-16.
• İleri, R. (1998). Çevre eğitimi ve katılımın sağlanması. Ekoloji Dergisi, 7(28), 3-9.
• Karataş, A. (2013). Çevre bilincinin geliştirilmesinde çevre eğitiminin rolü ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kavruk, S. B. (2002). Türkiye’de Çevre Duyarlılığının Artırılmasında Çevre Eğitiminin Rolü ve Önemi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Keinath, S. D. (2004). Environmental education and perceptions in eastern nepal: Analysis of student drawings (Doctoral dissertation, Michigan Technological University).
• Kesicioğlu, O. S. & Alisinanoğlu, F. (2009). 60-72 Aylık çocukların çevreye karşı tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 37-48.
• Kilbourne, W. E., Beckmann, S. C., Lewis, A. ve Dam, Y. V. (2001). A multinational examination of the dominant social paradigm in environmental attitudes of university students. Environment and Behaviour, 33(2), 209–228.
• Littledyke, M. (2004). Primary children’s views on science and environmental issues: examples of environmental cognitive and moral development. Environmental Education Research, 10(2), 217-235.
• Loughland, T., Reid, A. ve Petocz, P. (2002). Young people’s conceptions of environment: A phenomenographic analysis. Environmental Education Research, 8(2), 187-197.
• McNiff, S. (1998). Handbook of the arts in qualitative research. Knowles, G. & Cole, A. (Eds), Art based research, 29-45.
• Metin, Ş. ve Aral, N. (2012). Dört-yedi yaş çocuklarının resim gelişim özelliklerinin incelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 55-69.
• Müezzinoğlu, F. Ş. ve Pehlivan, M. (2014). Ortaokul 5. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevrenin bugünü ve 50 yıl sonrasına yönelik algıları: Fenomenografik bir çalışma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Önder, A. ve Özkan, B. (2013). Sürdürülebilir çocuk gelişimi: Okul öncesinde etkinliklerle çevre eğitimi. Ankara: Anı.
• Özsoy, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığıyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1117-1139.
• Palmer, J. (1993). Development of concern for the environment and formative experiences of educators. Journal of Environmental Education, 24, 26-30.
• Pınar, E. ve Yakışkan, M. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre kavramları ile ilgili çizimlerinin analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 97-113.
• Shepardson, D. P. (2005). Student ideas: What is an environment?. The Journal of Environmental Education, 36(4), 49.
• Shepardson, D. P., Wee, B., Priddy, M., & Harbor, J. (2007). Students' mental models of the environment. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 44(2), 327-348.
• Smith, A. (2001). Early childhood-a wonderful time for science learning. Investigating: Australian Primary & Junior Science Journal, 2(17), 18-20.
• Taşkın, Ö. ve Şahin, B. (2008). Çevre kavramı ve altı yaş okul öncesi çocuklar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 1–14.
• Tilbury, D. (1994). The critical learning years for environmental education. Environmental education at the early childhood level. Washington, DC: North American Association for Environmental Education, 11-13.
• Türkcan, B. (2013). Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 585-607.
• Türkcan, B., & Girmen, P. (2012). İlköğretim öğrencilerinin şiir ve resimlerinin göstergebilimsel analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 241-263.
• Uljas, J. (2001). Social identity influences on environmental attitudes and behaviours. A Journal of the Humanities ve Social Sciences, 5(3), 255–269.
• Ünal, M. F. (2016). Göstergebilimin Serüveni. Mütefekkir, 3(6), 379-398.
• Yardımcı, E. & Kılıç Bağcı, G. (2010). Çocukların gözünden çevre ve çevre sorunları. İlköğretim Online Dergisi, 9(3), 1122-1136.
• Yayla-Ceylan, Ş., Ülker, P. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarında çevre eğitimi neden önemlidir? H. Gülay Ogelman (Ed.), Çocuk ve çevre, küçük çocuklar ve çevre eğitimi el kitabı, ( 37-58). Ankara: Eğiten Kitap.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, O., Boone, W. ve Andersen, H. O. (2004). Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues. International Journal of Science Education, 26(12), 1527–1546.